Το 2012, 796 διαδηλώσεις με λιγότερα από 200 άτομα έκλεισαν τους δρόμους της Αθήνας σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Δένδιας κατά τη συνάντησή του με τους εκπροσώπους ΓΣΣΕ-ΑΔΕΔΥ. Θέμα της ήταν ο περιορισμός των διαδηλώσεων στα αστικά κέντρα με περισσότερους από 100.000 κατοίκους: οι μικρές διαδηλώσεις να πηγαίνουν από το πεζοδρόμιο, ήταν η πρότασή του.
Φυσικά, εισέπραξε την περήφανη αρνητική απάντηση της ΓΣΕΕ: «Οι συγκεντρώσεις και οι διαμαρτυρίες των εργαζομένων δεν περιορίζονται με νόμους και αστυνομικά μέτρα, αλλά μόνο με αλλαγή πολιτικής η οποία δημιουργεί τα προβλήματα» – ήτοι, νόμος είναι το δίκιο του διαδηλωτή και περιττεύει οποιοσδήποτε άλλος. Ο πρόεδρός της Γιάννης Παναγόπουλος έκανε και την ηθικοπλαστική δήλωση «οι ελεύθεροι δημοκρατικοί άνθρωποι γνωρίζουν και ξέρουν να αυτοπεριορίζονται» – αν η η ΓΣΕΕ αποτελείται από τέτοιους ανθρώπους γιατί δεν ανακοινώνει τους «αυτοπεριορισμούς» που θεωρεί αναγκαίους και θεμιτούς;
Τις ίδιες ημέρες εμφανίστηκαν και τα αποτελέσματα έρευνας που έκανε ο Εμπορικός Σύλλογος Αθήνας μεταξύ των καταστηματαρχών του κέντρου, από τα οποία προκύπτει ότι κατά 46% θεωρούν πρώτη αιτία της πτώσης του τζίρου τους τις διαδηλώσεις. Δεύτερη αιτία (37%) θεωρούν τη μείωση της αγοραστικής δύναμης και μόλις 17% αποδίδουν το πρόβλημα στην ανασφάλεια των πολιτών που κινούνται στο κέντρο.
Αυτά τα στοιχεία δεν εμπόδισαν τον ΣΥΡΙΖΑ να εκδώσει παραληρηματική ανακοίνωση στην οποία καταγγέλλει την πρωτοβουλία του Νίκου Δένδια ως «ένα ακόμη βήμα προς την αντιδημοκρατική εκτροπή... φαλκίδευση βασικών πολιτικών δικαιωμάτων... γκρέμισμα όλων των θεμελιωδών ελευθεριών... φίμωση της ελεύθερης έκφρασης του φρονήματος».
Οι κομματικοί υπάλληλοι του γραφείου τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, που πληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό για να γράφουν ανοησίες, είναι οι μόνοι δημόσιοι υπάλληλοι που δεν κινδυνεύουν με αξιολόγηση ή απόλυση και επομένως δεν έχουν κανένα λόγο να νοιάζονται αν κλείνουν μαγαζιά, αν απολύονται εργαζόμενοι, αν καταστρέφονται κτήρια, αν ερημώνει και διαλύεται το κέντρο της πρωτεύουσας. Υποθέτω μάλιστα ότι θα ενθουσιάζονται από την ερημωμένη Στοά Αρσακείου, τα κατεβασμένα ρολά στους κεντρικότερους δρόμους της πόλης, τον πυρπολημένο «Απόλλωνα», τα σπασμένα μάρμαρα, τις λαμαρίνες που καλύπτουν κατεστραμμένες εισόδους εγκαταλελειμμένων μαγαζιών, τη μοναξιά που νιώθει κανείς ακόμη και στη Βαρβάκειο Αγορά, το κλείσιμο της «Εστίας», της «Λέσχης του Δίσκου», του «Metropolis», την εξαφάνιση τόσων και τόσων σημείων αναφοράς για τους Αθηναίους: όλα αυτά είναι υπέροχα μνημεία των «δίκαιων αγώνων» που ξεκίνησαν με τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και έφθασαν στο αποκορύφωμά τους τη διετία Μάιος 2010-Μάιος 2012.
Το κέντρο της Αθήνας επιβεβαιώνει απόλυτα τη ρήση του Αλέξη Τσίπρα στη Δραπετσώνα «είναι σα να βγήκαμε από πόλεμο». Μόνο επιδρομείς θα έκαναν τέτοιες καταστροφές στην πόλη – και τέτοιοι είναι κόμματα και συνδικάτα: η πόλη υπάρχει μόνο ως πεδίο αναμετρήσεων και συγκρούσεων, δεν υπάρχει για να κατοικούν, να εργάζονται, να ψυχαγωγούνται οι κάτοικοί της.
Εκτός όμως από τους συγκρουσιακούς υπάρχουν και οι εστέτ που ετοιμάζονται να επέμβουν στην Πανεπιστημίου για να αναδείξουν την «Τριλογία των Αθηνών». Εδώ φοβάμαι πως υποκρύπτεται η αντίληψη ότι οι πόλεις υπάρχουν «για να τις βλέπουμε». Μόνο μακέτες έχουμε, καμιά μελέτη, κανένα στοιχείο για τους ανθρώπους, για το πώς θα επηρεάσουν οι αλλαγές τη ζωή τους και τις μετακινήσεις τους στην ευρύτερη περιοχή του Κέντρου (Ομόνοια, Σύνταγμα, Μοναστηράκι). Η εικαστική αντίληψη που υπάρχει στους κόλπους του Rethink Athens προκύπτει ακόμη και από το site του που έχει γίνει για να είναι «κάτι το ωραίον» και όχι για να είναι χρηστικό, να δίνει πληροφορίες στον επισκέπτη. Πρέπει να ταλαιπωρείσαι ώρες με κουμπάκια και κείμενα που ανεβοκατεβαίνουν γρήγορα για να καταφέρεις να διαβάσεις τις «Συνήθεις Ερωτήσεις» και τις στοιχειώδεις ασαφείς απαντήσεις – αν ο ιστότοπος είναι ένδειξη για το πώς θα σχεδιασθούν και οι αστικοί τόποι δεν τα βλέπω καλά τα πράγματα.
Με τα πολλά, μαθαίνεις ότι η Πανεπιστημίου τελικά δεν θα είναι πεζόδρομος: θα κυκλοφορούν, εκτός από το τραμ, ταξί και τουριστικά πούλμαν, αλλά όχι τρόλεϊ-λεωφορεία. Υπάρχουν εκθέσεις ιδεών γιατί η «Τριλογία» θα γίνει πόλος έλξης και θα αναζωογονήσει όλο το κέντρο – κανένα απολύτως τεκμήριο που να τις στηρίζει. Διαβάζεις όμως και τα ασαφή και απειλητικά: «Η αλλαγή χρήσης θα εξελιχθεί σε καταλύτη αλλαγής συμπεριφοράς από μεριάς (sic) των μετακινούμενων, καθότι τα κέντρα των πόλεων δεν πρέπει να εξυπηρετούν διαμπερείς κινήσεις με τις οποίες οι κάτοικοι να (sic) τα διαπερνούν ώστε να έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε ολόκληρη την πόλη».
Αλλά οι μετακινούμενοι που χρησιμοποιούν τα δημόσια μέσα μεταφοράς περνούν από το κέντρο για να πάνε σε άλλους προορισμούς επειδή από εκεί περνούν αυτά – δεν μπορεί να υπάρξει «αλλαγή συμπεριφοράς των μετακινουμένων» αν δεν γίνουν αλλαγές στις συγκοινωνίες.
Να μας πουν λοιπόν τι θα γίνει με γραμμές των τρόλεϊ, όπως οι 1, 2, 3, 4, 6, 11, 15 και λεωφορείων όπως οι 022, 025, 026, 027, 227, 622 (αυτές που γνωρίζω επειδή τις χρησιμοποιώ αναφέρω, δεν είμαι συγκοινωνιολόγος) που συνδέουν τις γειτονιές της Αθήνας μεταξύ τους, περνούν από το κέντρο και μάλιστα μέρος της διαδρομής τους είναι επί της Πανεπιστημίου. Τις συγκοινωνιακές μελέτες για το αν χρειάζεται ή όχι να είναι διαμπερείς αυτές οι γραμμές, από πού θα περνούν (αν πρέπει να είναι διαμπερείς) και για τις ευρύτερες ρυθμίσεις στην περιοχή, μάς τις υπόσχονται για το μέλλον οι του Rethink Athens.
Αλλά αναρωτιέμαι ο μη ειδικός: αν κάθε δύο λεπτά ξεκινούν συρμοί τραμ (όπως διαβάζω στο site), δηλαδή θα κυκλοφορεί ένας κάθε λεπτό προς κάθε κατεύθυνση επί της Πανεπιστημίου, κάθε πότε θα την διασχίζουν τα οχήματα προς Ακαδημίας και Σταδίου και ποια θα είναι η κατάσταση στην Αμερικής και τη Σίνα όπου θα κινούνται; Πώς θα πηγαίνουν τα οχήματα από την Κάνιγγος στην 3ης Σεπτεμβρίου, αφού η Ακαδημίας θα έχει αλλάξει φορά, ποια θα είναι η κατάσταση εκεί; Πώς και από πού θα βγαίνουν στην Πατησίων; Αν οι γραμμές δεν χρειάζεται να είναι διαμπερείς, γιατί πρέπει να υπάρχει τραμ (και μάλιστα κάθε 2 λεπτά) αφού λίγοι θα έχουν την ανάγκη να μεταφερθούν από τη μία άκρη του κέντρου στην άλλη; Υπάρχουν πολλές πόλεις στον κόσμο όπου σε δρόμους που προορίζονται για πεζούς τις διασχίζουν ένας συρμός τραμ κάθε λεπτό και επιπλέον πούλμαν και ταξί; Γιατί τραμ και όχι τρόλεϊ, που είναι πολύ φιλικότερα προς το περιβάλλον;
Μελέτες δεν έχουν γίνει αλλά μάλλον πρέπει να ισχύει το αρχικό μεγαλόπνοο σχέδιο πως όποιος πηγαίνει από τα Πατήσια στο Παγκράτι θα κατεβαίνει στην Πλατεία Αιγύπτου να παίρνει το τραμ, θα περνά από την Πανεπιστημίου να ακούει τα πουλάκια να κελαηδούν, να βλέπει τα ρυάκια να τρέχουν, τα προβατάκια να πηδούν στο χλωρό χορτάρι και θα φθάνει στην Πύλη του Αδριανού να ξαναπάρει το τρόλεϊ να πάει στη δουλειά του ή στην επίσκεψη του, ευτυχισμένος που et in Arcadia ego και μακαρίζοντας το Rethink Athens για τη βουκολικo-εικαστική του αντίληψη περί Αθήνας.
Η καινούργια απόφαση ότι επί της Πανεπιστημίου θα κυκλοφορούν πούλμαν και ταξί, και η πυκνότητα των τραμ, μήπως δηλώνει ότι οι αρχικές προτάσεις για πεζοδρόμηση ήσαν ανεφάρμοστες και τώρα μπαλώνονται όπως-όπως; Και έστω ότι όσοι θέλουν να μετακινηθούν κατά τον άξονα της Πανεπιστημίου θα παίρνουν το τραμ· όσοι θέλουν να μετακινηθούν κάθετα προς αυτόν, από Μοναστηράκι ας πούμε προς Εξάρχεια, πώς θα εξυπηρετούνται; Κανείς δεν μας λέει τίποτα, μόνο ωραία σχέδια μας δείχνουν.
Από τη μια έχουμε την αντίληψη ότι οι πόλεις έγιναν για να αποτελούν πεδία μαχών, από την άλλη φοβάμαι ότι υπάρχει η αντίληψη πως οι πόλεις υπάρχουν για να φαίνονται όμορφες στις αεροφωτογραφίες. Οι μεν καταστρέφουν την πόλη και δεν είμαστε με το μέρος τους· οι δε θέλουν να την εξωραΐσουν και, καταρχήν, είμαστε με το μέρος τους –όμως η Ομόνοια εξωραΐστηκε αλλά έχει γίνει κρανίου τόπος, δεν την χρησιμοποιεί κανείς, και το Rethink Athens ασκεί κριτική στην παρέμβαση που έγινε–, αντέχει η Αθήνα μετά από δέκα χρόνια κάποιο Re-rethink Athens να κρίνει άσκοπα και επιβλαβή όσα σχεδιάζονται σήμερα για την Πανεπιστημίου;
