Όσοι παρακολουθούν από κοντά τις διαπραγματεύσεις και γνωρίζουν τα παρασκήνια επιμένουν ότι παρά τις δυσκολίες ο κ. Τσίπρας έχει σοβαρές πιθανότητες να κλείσει τη συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση. Κλειδί φαίνεται να είναι η φόρμουλα του κ. Τσακαλώτου στην «Καθημερινή»: ένας κόφτης και για μετά το 2018, όπου τα μέτρα θα περιγράφονται μεν χωρίς όμως να έρθουν τώρα προς ψήφιση. Έτσι η κυβέρνηση θα λέει ότι δεν θα χρειαστεί να εφαρμοστούν, οι εταίροι ότι έχουν αποφασιστεί από τώρα κι όλοι θα είναι ικανοποιημένοι. Εντάξει, υπάρχει το αγκάθι του ΔΝΤ, πάλι, όμως, λένε όσοι γνωρίζουν, είτε θα βρεθεί η φόρμουλα του τεχνικού συμβούλου είτε θα μας απαλλάξει ο θείος Τραμπ.
Αυτό είναι το καλό σενάριο. Μεταθέτει βέβαια τα όποια μέτρα χρειαστούν στην επόμενη κυβέρνηση, λογικά δηλαδή στη σημερινή αντιπολίτευση, είναι ο μόνος τρόπος ωστόσο με τη σημερινή κυβέρνηση να μπούμε σε μια τροχιά ανάπτυξης και σχετικής σταθερότητας. Για τη χώρα, αυτό είναι το μείζον. Προφανώς υπάρχουν σοβαρά εμπόδια. Το ΔΝΤ κατ’ αρχήν. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα βγει τόσο εύκολα από την εικόνα. Ακόμα και αν βρεθεί ο τρόπος δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Γερμανία και ο Σόιμπλε θα δεχθούν μια τέτοια ήπια εκδοχή των μέτρων και δεν θα επιμείνουν στην θεσμοθέτησή τους από τώρα. Για να μην πούμε για τους Γερμανούς βουλευτές που θεωρούν τη συμμετοχή του ΔΝΤ αδιαπραγμάτευτο όρο ή μια σειρά από μικρότερες χώρες που έχουν κι αυτές σκληρύνει τη στάση τους. Παρ’ όλα αυτά, επιμένουν όσοι γνωρίζουν, υπάρχει μεγάλο κίνητρο για τη Γερμανία να βγάλει το ελληνικό πρόβλημα από τα ραντάρ ως τις εκλογές κι έτσι στο τέλος θα υπάρξει λύση. Σε αυτή την κατεύθυνση, προσθέτουν, πιέζουν και οι σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις της Ευρώπης, που βλέποντας την επιρροή τους να περιορίζεται επικίνδυνα θέλουν να διαφοροποιηθούν από τα συντηρητικά κόμματα κι έχουν πάρει υπό την προστασία τους, τρόπος του λέγειν, τον κ. Τσίπρα.
Μακάρι να είναι έτσι. Γιατί ομολογώ, ακούγοντάς τα, μου έρχονται στο νου δυο αγγλικές εκφράσεις: “too good to be true” και “wishful thinking”. Όχι μόνο επειδή η κρίση μάς δίδαξε να είμαστε απαισιόδοξοι, όσο επειδή έχουμε μάθει να παίρνουμε τοις μετρητοίς τις δηλώσεις όσων η γνώμη έχει βαρύτητα. Πότε έκανε πίσω ο κ. Σόιμπλε και γιατί θα κάνει σήμερα; Γιατί επιμένει, παραμονή Πρωτοχρονιάς, το μέλος της Εκτελεστικής επιτροπής της ΕΚΤ Μπενουά Κερέ στη γραμμή του ΔΝΤ προκειμένου να εγκριθεί η συμμετοχή της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση; Μπορεί οι αρθρογράφοι της «Αυγής» να επιμένουν ότι ο Γερμανός υπουργός των Οικονομικών είναι απομονωμένος, στοιχειώδης σωφροσύνη ωστόσο επιβάλλει να πάρουμε υπ’ όψη μας και το ενδεχόμενο να μην υπάρξει συμφωνία οπότε για μια ακόμα φορά μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά.
Η πιο απλή εκδοχή είναι να αναγκαστεί η κυβέρνηση να πάει σε εκλογές, έστω με σημαία την αντίσταση. Λογικά θα χάσει, θα έχουμε κατά πάσα πιθανότητα κυβέρνηση από τη σημερινή αντιπολίτευση κι όλα να πάρουν και πάλι το δρόμο τους. Είναι κι αυτή μια σοβαρή πιθανότητα. Πότε όμως η κυβέρνηση της «πρώτη φορά αριστερά» κινήθηκε μέσα στα πλαίσια της κοινής λογικής και της κοινοβουλευτικής τάξης; Και γιατί θα πάει σε εκλογές που με βεβαιότητα θα χάσει; Το ερώτημα αυτό τίθεται από όσους αμφισβητούν το σενάριο των εκλογών και είναι βάσιμο.
Τι εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν όμως; Μια υποχώρηση σε όλα παραμένει ως ενδεχόμενο και πολλοί το πιστεύουν ασπαζόμενοι τη λογική ότι ο κ. Τσίπρας θα κάνει τα πάντα για να παραμείνει στην εξουσία. Δύσκολα αντέχει όμως μια τέτοια ταπεινωτική μεταστροφή και ασφαλώς γνωρίζει ότι καταδικάζει τον ΣΥΡΙΖΑ σε καταστροφική ήττα όταν έρθει η ώρα των εκλογών. Θα μπορούσε να μας ξαναπάει σε δημοψήφισμα προκειμένου να αποφύγει πρόωρες εκλογές; Δεν είναι πολύ πιθανό γιατί αυτή τη φορά είναι σχεδόν βέβαιο ότι η αντιπολίτευση θα απείχε και με τα δεδομένα της εκλογικής αριθμητικής η συμμετοχή θα ήταν κάτω από το απαιτούμενο όριο και θα κατέληγε σε φιάσκο.
Το μόνο όπλο που διαθέτει πραγματικά ο κ. Τσίπρας είναι μια σκληρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία 152 εδρών έτοιμη να ψηφίσει ό,τι της ζητηθεί, πόσο μάλλον αν είναι να συγκρουστεί με τους εταίρους και να σηκώσει ξανά τη σημαία του εθνολαϊκισμού. Θα μπορούσε ο κ. Τσίπρας στηριζόμενος σε αυτή την πλειοψηφία να οδηγήσει την χώρα σε ρήξη με την Ευρώπη και την Ευρωζώνη;
Σίγουρα θα προτιμούσε να περιμένει. Μια νίκη της κ. Λεπέν ή μια βαριά ήττα της κ. Μέρκελ από τους ακροδεξιούς θα μπορούσαν να τον απαλλάξουν από το δίλημμα. Η ρήξη θα ερχόταν από μόνη της. Η κ. Λεπέν ωστόσο δύσκολα κερδίζει και οι εκλογές στη Γερμανία έτσι κι αλλιώς έχουν καιρό ακόμα. Άλλωστε αν αντέχαμε να φτάσουμε σε αυτές χωρίς συμφωνία τότε θα μπορούσε να τεθεί και το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους. Ως τότε όμως θα έχουμε χρεοκοπήσει. Πώς θα διαχειριστεί λοιπόν το ενδεχόμενο να μην επιτευχθεί συμφωνία ο κ. Τσίπρας; Ο κ. Χουλιαράκης υποστήριξε πρόσφατα στο «Βήμα» ότι ενδεχόμενη εγκατάλειψη του προγράμματος θα βύθιζε την οικονομία «στα τάρταρα» και θα έθετε «υπαρξιακά διλήμματα» στη χώρα. Ο τόνος των δηλώσεών του και η «έκκλησή» του προς τον κ. Μητσοτάκη έβγαζαν απελπισία. Από τη σοβαρότητα των προβλημάτων άραγε ή επειδή φοβόταν κάτι άλλο; Μήπως ορισμένοι έχουν από σήμερα υπαρξιακά διλήμματα;
Παρακολουθώντας τις κατά καιρούς δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών είναι δύσκολο να βγάλει κανείς συμπέρασμα. Είναι απολύτως αντιφατικές μεταξύ τους και συγκρούονται με την πραγματικότητα: και συμφωνία και μάλιστα ως το τέλος του μήνα αλλά και κανένα νέο μέτρο, καμία υποχώρηση αλλά και όχι σε εκλογές. Με αυτά τα δεδομένα είναι βέβαιο ότι στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν στελέχη που προτιμούν μια ηρωική σύγκρουση από τη συνθηκολόγηση. Σε ποιο βαθμό συμμερίζεται τέτοιες απόψεις η ηγετική ομάδα δεν είναι γνωστό. Σίγουρα ο κ. Τσίπρας δεν έχει πια αυταπάτες και κατανοεί καλύτερα τους κινδύνους. Την ίδια στιγμή ωστόσο οι επιλογές του εξαντλούνται. Το περιβάλλον γίνεται σταθερά όλο και πιο αρνητικό για την Ελλάδα και οι βεβαιότητες του χθες παύουν να ισχύουν. Συντελούνται ανατροπές αδιανόητες λίγα χρόνια πριν και ασφαλώς θα μπαίνει και ο ίδιος στον πειρασμό.
«Στη ζωή και την πολιτική», υποστήριζε στην ομιλία του στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τον Οκτώβριο, «δεν μπορείς να μην παίρνεις ρίσκα. Η στιγμή της απόφασης είναι πάντα μια βουτιά στην άβυσσο της αβεβαιότητας: ποτέ δεν έχεις εγγυήσεις ότι τα πράγματα θα πάνε καλά».
Θα μπορούσε να επιφυλάσσει για τη χώρα μια τέτοια βουτιά στην άβυσσο; Ποιος μπορεί να το αποκλείσει; Άλλωστε μέχρι σήμερα η κρυψίνοια και το ψέμα είναι τα χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ. Οι διαβεβαιώσεις τους για σταθερότητα και εμμονή στην τήρηση των συμφωνιών δεν έχουν καμία αξία. Παραμένουν ανώριμοι και ιδεοληπτικοί αριστεροί της κομμουνιστικής παράδοσης με ήρωα τον Φιντέλ Κάστρο και τον Τσε. Που πάει να πει ότι με τη νέα χρονιά ελπίζουμε για το καλύτερο αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και το χειρότερο.
15°
