Το διακύβευμα είναι η εναλλαγή συστήματος εξουσίας και όχι η αλλαγή

Είναι αλήθεια ότι οι δημοσκοπήσεις έχουν διαψευστεί αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια, παντού στον κόσμο, και το φαινόμενο είναι πολυπαραγοντικό: Οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν μεθοδολογικές προκλήσεις, η μεταβλητότητα γίνεται κανόνας στην πολιτική στάση και συμπεριφορά, η ψήφος της τελευταίας στιγμής αποκτά όλο και μεγαλύτερη δυναμική, η ασυναρτησία έχει ενταχθεί στο κοινωνικό mainstream. Οι τάσεις, όμως, συνήθως, είναι ανιχνεύσιμες και γι αυτό τα αποτελέσματα των μετρήσεων συμφωνούν με αυτό που καθένας αντιλαμβάνεται μέσα από την εμπειρία του. Στη χώρα μας κάποια πράγματα φαίνεται πως έχουν αποκρυσταλλωθεί παρόλο που τίποτα δεν είναι δεδομένο όσο δεν είναι γνωστός ο χρόνος και η αφορμή της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης: 

• Η αποχή στις επόμενες εκλογές μπορεί να είναι  μεγαλύτερη από ποτέ στα ελληνικά χρονικά. Το ποσοστό της αδιευκρίνιστης ψήφου είναι σταθερά υψηλό, ο δείκτης της απαισιοδοξίας και της βεβαιότητας ότι τίποτα ουσιαστικό δεν πρόκειται να αλλάξει επίσης, η απογοήτευση από την κυβέρνηση αλλά και συνολικά από το πολιτικό σύστημα διογκώνεται και όλα αυτά μαζί φέρνουν αποστασιοποίηση και παραίτηση. 

   

• Η φθορά του ΣΥΡΙΖΑ είναι ραγδαία. Η συσπείρωσή του είναι εξαιρετικά χαμηλή και ο αριθμός των πολιτών που επενδύουν στο κυβερνών κόμμα είναι μειοψηφικός και τείνει να ελαχιστοποιηθεί. Σοβαρά τραυματισμένη είναι η εικόνα προσωπικά του Αλέξη Τσίπρα, ενώ η περίφημη παράσταση νίκης, η συλλογική αίσθηση δηλαδή για το ποιο κόμμα θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές, είναι σαρωτικά υπέρ της ΝΔ. Προφανώς η κατάσταση του ΣΥΡΙΖΑ θα αλλάξει μέσα από την πόλωση της προεκλογικής περιόδου αλλά η πτώση του δεν φαίνεται αναστρέψιμη, με την έννοια ότι μπορεί να περιοριστεί αλλά όχι να αναιρεθεί. 

   

• Η ΝΔ έχει πολύ υψηλή συσπείρωση αλλά δεν μπορεί να αποκτήσει ρεύμα, κυρίως επειδή δεν δείχνει καμία διάθεση να αλλάξει και να πετάξει τα παλιά της ρούχα. Παρόλα αυτά, με την ξεκούραστη τακτική του ώριμου φρούτου και λόγω της φθοράς του αντιπάλου, έχει ήδη μεγάλο προβάδισμα και δεν αποκλείεται να πετύχει εντυπωσιακή νίκη στις επόμενες εκλογές, ακόμη και αυτοδυναμία, αν αναπτυχθεί στην τελική ευθεία αίτημα κυβερνητικής λύτρωσης. 

   

• Η Χρυσή Αυγή παραμένει τρίτη πολιτική δύναμη και έχει πιθανότητες να δει το ποσοστό της ενισχυμένο. Μάλιστα, οι ειδικοί λένε ότι οι ψηφοφόροι της εμφανίζονται όλο και πιο αποενοχοποιημένοι, δηλαδή δεν κρύβονται όσο στο παρελθόν. 

   

• Ενώ πολλή βαβούρα γίνεται για την ανασυγκρότηση του ενδιάμεσου χώρου, πολιτικός χώρος υπάρχει οπωσδήποτε αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ. Λόγω πολυδιάσπασης (Πλεύση, ΛΑΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ) και ελλείψει κάποια ισχυρής προσωπικότητας που θα μπορούσε να εκφράσει αποτελεσματικά την αριστερή διαμαρτυρία εκτός ΚΚΕ (το οποίο παραμένει σταθερό) δεν αναδεικνύεται μέχρι στιγμής μια πολιτική δύναμη με σπουδαία προοπτική. Αλλά όσο διαπιστώνεται ότι υπάρχει κοινωνικό αίτημα τόσο πιθανότερο γίνεται να βρεθεί κατάλληλη πολιτική εκπροσώπηση. Ο Γ. Βαρουφάκης το σκέφτεται. 

   

• Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται πως διατηρεί τον σκληρό πυρήνα του 6% των τελευταίων εκλογών χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όταν πλησιάσει η ώρα της κάλπης δεν θα πιεστεί από τη σκλήρυνση του δικομματισμού. Σε περίπτωση που δημιουργηθεί νέος φορέας της κεντροαριστεράς θα εξελιχθεί ένας ενδοπαραταξιακός εμφύλιος άγνωστης κατάληξης. Το Ποτάμι δεν τα καταφέρνει, οι ΑΝΕΛ, το πιθανότερο, δεν θα έχουν τύχη χωρίς προοπτική εξουσίας και αυτό πυροδοτεί σενάρια για το αν θα μείνει ο Π. Καμμένος μέχρι το τέλος στο τρενάκι με οδηγό τον Α. Τσίπρα. Η Ενωση Κεντρώων κινείται πτωτικά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τελείωσε η εποχή της ψήφου της καζούρας. 

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι η τιμωρητική λογική εξακολουθεί να είναι κυρίαρχη στη διαμόρφωση της πρόθεσης ψήφου, ότι τα ιδεολογικά κριτήρια που πάντα στη χώρα μας ήταν λιγότερο ισχυρά από τα πελατειακά υποχωρούν κι άλλο (οι ψηφοφόροι που μετακινούνται από τον ΣΥΡΙΖΑ προς τη ΝΔ θα καθορίσουν τη διαφορά μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, το αντίστροφο συνέβη στις εκλογές 1/2015 και 9/2016), ότι ο αντισυστημισμός (που σαρώνει διεθνώς) δεν έχει ακόμη αποκτήσει δυναμική ενιαία έκφραση στο δημοκρατικό τόξο. 

Το debate εξαντλείται στο ποιος είναι χειρότερος από τον άλλο και ποιος μπορεί να κάνει εξυπνότερη διαχείριση του μνημονίου, ενώ ούτε από πάνω ούτε από κάτω υπάρχει κίνηση υπέρ των μεταρρυθμίσεων και ενός νέου πολιτικού παραδείγματος. Επομένως, δεν διαγράφεται προοπτική να σταματήσει ο φαύλος κύκλος ανατροφοδότησης της κρίσης, αφού το διακύβευμα είναι, όπως όλα δείχνουν, η εναλλαγή συστήματος εξουσίας και όχι η αλλαγή. Και στις εκλογές ισχύει ότι δεν παίρνεις κάτι που δεν ζήτησες.