Σύμφωνα με δημοσιεύματα, μέσα στον Ιούλιο έγιναν 37.000 κατασχέσεις μετρητών σε λογαριασμούς με το πενιχρό αποτέλεσμα των 18 εκατ. ευρώ για τα κρατικά ταμεία. Στόχος της κυβέρνησης είναι μέχρι το τέλος του έτους να έχουν γίνει 750.000 κατασχέσεις − εκτός από κάθε φαντασία, το πλήθος αυτό ξεπερνά και τις δυνατότητες του κρατικού μηχανισμού, ενώ επιβαρύνει και τις τράπεζες που καλούνται να συνεργαστούν στη διαδικασία. Το μέσο ποσό που κατάσχεται (στοιχεία Ιουλίου) είναι μόλις 496 ευρώ.
Με τις νομοθετικές αλλαγές των τελευταίων χρόνων η εφορία πλέον μπορεί να ανοίγει λογαριασμούς, να ελέγχει τις κινήσεις τους, να κατάσχει προληπτικά τα υπόλοιπά τους χωρίς να υπάρχουν ληξιπρόθεσμα χρέη, να κατάσχει χωρίς προειδοποίηση τα υπόλοιπα λογαριασμών σε περίπτωση ληξιπρόθεσμων οφειλών, να εκπλειστηριάζει περιουσιακά στοιχεία, και μάλιστα στην εμπορική αξία όσον αφορά τα ακίνητα και όχι στην (υψηλότερη) «αντικειμενική», βάσει της οποίας υπολογίζονται οι φόροι.
Ακόμα, το Υπουργείο δημοσιοποιεί περιοδικά λίστες μεγάλων οφειλετών του Δημοσίου (στις οποίες αποκαλύπτεται ότι μεγάλο μέρος των οφειλομένων τα χρωστά το Δημόσιο στον εαυτό του!) και διάφορες λίστες μεγαλοκαταθετών του εξωτερικού − όχι όμως απαραίτητα φοροφυγάδων. Αναπτύσσει εφαρμογή που αναζητά τη συνολική εικόνα των επιλεγμένων φορολογουμένων για την αξιολόγηση του ρίσκου φοροδιαφυγής, προσφέροντας σε πραγματικό χρόνο πρόσβαση σε όλα τα διαθέσιμα στο Δημόσιο στοιχεία (από τα Υπουργεία Οικονομίας, Μεταφορών, Ναυτιλίας, από το Χρηματιστήριο κ.λπ.). Επιδιώκει τη διευκόλυνση της άντλησης στοιχείων από το εξωτερικό και των κατ’ οίκον ελέγχων.
Το 2017 όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα θα κληθούν να συμπληρώσουν το περιουσιολόγιο, ώστε η περιουσιακή τους κατάσταση να είναι απολύτως διαφανής και η κυβέρνηση να μπορεί να επιβάλλει φόρο περιουσίας (όχι μόνο ακίνητης). Φημολογείται ότι θα νομοθετηθεί η υποχρεωτική χρήση πλαστικού χρήματος και η σύνδεση όλων των ταμειακών μηχανών με τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών, ώστε να είναι ευχερέστερος ο έλεγχος και να περιοριστεί η φοροδιαφυγή (ευσεβείς πόθοι).
Μέχρι πρότινος με αλλεπάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις παρατεινόταν η παραγραφή των φορολογικών αδικημάτων για να διευκολύνονται οι υπηρεσίες που αδυνατούσαν να κάνουν έγκαιρα τους απαραίτητους ελέγχους – εις βάρος πάντα του κράτους δικαίου και των φορολογουμένων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σχετική δυνατότητα καταργήθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο με την απόφασή του υπ’ αριθ. 1623/2016 δικαίωσε τον κ. Αλέξη Μητρόπουλο. Ο π. βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και αντιπρόεδρος της Βουλής ζητούσε να αναιρεθούν δύο αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου, με τις οποίες είχε απορριφθεί η προσφυγή του κατά πράξης του προϊσταμένου της Δ΄ ΔΟΥ Αθηνών, με την οποία του είχε επιβληθεί πρόστιμο 375.329,08 ευρώ για παράβαση του ΚΒΣ κατά το έτος 1999 (δηλαδή η εφορία ορθώς επέβαλε πρόστιμο στον κ. Μητρόπουλο για φοροδιαφυγή πολύ μεγάλου ποσού, αλλά καθυστέρησε υπέρ το δέον να το κάνει και το ΣτΕ δέχθηκε ότι το αδίκημα είχε παραγραφεί).
Τέλος, και οι τράπεζες έχουν εν πολλοίς μετατραπεί σε υποκαταστήματα των ΔΟΥ, με κόστος και για την τράπεζα που αναγκαστικά πληρώνει υπαλλήλους και συστήματα για να παρέχει μη τραπεζικές υπηρεσίες, και για τους πελάτες της σε χρόνο και σε χρήμα.
Όλα αυτά θα ήταν ενδεχομένως θεμιτά σε μία ευνομούμενη χώρα. Είναι λογικό η εφορία να έχει αυξημένες δυνατότητες ελέγχων. Όμως η Ελλάδα είναι μία χώρα στην οποία οι κυβερνήσεις πολεμούν μέχρις εσχάτων για να διατηρήσουν τον έλεγχο των ελεγκτικών μηχανισμών, ώστε να μπορούν να τους χρησιμοποιούν ενάντια στους μη αρεστούς (;). Αυτές δε οι αυξημένες δυνατότητες δόθηκαν σε μία δημόσια διοίκηση που χαρακτηρίζεται από πλήρη έλλειψη λογοδοσίας και ευθυνοφοβία, και μάλιστα σε ένα από τα τμήματά της, τον φοροελεγκτικό μηχανισμό, που συχνά διακρίνεται για ζητήματα διαφθοράς (βλ. παλαιότερες εκθέσεις ΓΕΔΔ). Κι όλα αυτά μέσα σε ένα πλαίσιο χαοτικής πολυνομίας (νόμοι, ενημερωτικές εγκύκλιοι, υπουργικές αποφάσεις, κλπ.), με τη σχετική νομοθεσία να αλλάζει ανά τρίμηνο και να είναι συνεχώς υπό συζήτηση (ακόμα δεν ξέρουμε αν φέτος μαζεύουμε αποδείξεις): ένα πλαίσιο που κάνει τη ζωή δύσκολη ακόμα και στον πολίτη που θέλει να είναι σύννομος.
Το κράτος μας έχει συνεχώς απλωμένο το χέρι του στην τσέπη των φορολογουμένων, δημιουργώντας απαιτήσεις στις οποίες εκατομμύρια αδυνατούν να ανταποκριθούν, και πλέον αυτό το χέρι είναι οπλισμένο με «όπλα μαζικής καταστροφής».
Δεν φτάσαμε μόνοι μας ως εδώ. Μεγάλο μέρος της ευθύνης φέρει και η τρόικα. Ήδη από το πρώτο μνημόνιο, η τρόικα πίεσε (ορθώς) για την ενίσχυση των φοροελεγκτικών μηχανισμών και τη βελτίωση και διεύρυνση των διαθέσιμων εργαλείων. Ποτέ όμως δεν πίεσε για την ενίσχυση της λογοδοσίας και του ελέγχου των ίδιων των ελεγκτών – μόνο αντέδρασε χλιαρά στις αλλεπάλληλες αλλαγές προσώπων στη θέση της/του ΓΓΔΕ. Οι ίδιοι οι υπάλληλοι, όχι μόνο της εφορίας αλλά συνολικά του Δημοσίου, επίσης αντιδρούν σε κάθε ιδέα αξιολόγησης και λογοδοσίας. Διαδοχικές κυβερνήσεις ενδιαφέρονται και αυτές για το πώς θα εισπράξουν, αδιαφορώντας για τα υπόλοιπα.
Μην ξεχνάμε ότι ζούμε στη χώρα στην οποία είναι πολύ εύκολο να βρεις προσωπικά δεδομένα ανθρώπων (π.χ. περιουσιακά στοιχεία), αν έχεις τον κατάλληλο γνωστό στην κατάλληλη υπηρεσία* (ή σε σχετική ιδιωτική εταιρεία). Σε μία χώρα στην οποία, αν η δημόσια διοίκηση κάνει λάθος εις βάρος του πολίτη, είναι δύσκολο και χρονοβόρο η απόφαση να αναιρεθεί λόγω της ευθυνοφοβίας των υπαλλήλων και της συχνά αυθαίρετης ερμηνείας των κανόνων. Ταυτόχρονα, η Δικαιοσύνη δρα πολύ αργά, είναι ακριβή και συχνά παράγει αμφίβολης ποιότητας αποφάσεις.
Δεν θα πρέπει να εξαχθεί από αυτές τις σκέψεις το συμπέρασμα ότι υπερασπίζομαι το καθεστώς της ανεπαρκούς και ασπόνδυλης εφορίας, της συναλλαγής κάτω από το τραπέζι και της εκτεταμένης φοροδιαφυγής χωρίς επιπτώσεις. Αλλά μαζί με την ισχυροποίηση των δυνατοτήτων της, είναι καιρός η κυβέρνηση να επιβάλει στην εφορία −και σε ολόκληρη τη Δημόσια Διοίκηση− και αυστηρούς μηχανισμούς εξισορρόπησης και ελέγχου των εξουσιών της.
*Τι εννοώ: ένας φίλος έχει στην κατοχή του συλλεκτικό αυτοκίνητο 25ετίας. Πρόσφατα το είχε αφήσει για σέρβις και άλλος πελάτης του συνεργείου ενδιαφέρθηκε να μάθει πληροφορίες για τον ιδιοκτήτη. Το συνεργείο πολύ σωστά δεν τις έδωσε, αλλά όταν ο πελάτης επέστρεψε να πάρει το δικό του όχημα είχε καταφέρει να μάθει «από γνωριμίες» το όνομα του ιδιοκτήτη, τον τόπο κατοικίας του (ακριβή διεύθυνση κατοικίας!), πότε αγόρασε το αυτοκίνητο, πόσο πλήρωσε για τον εκτελωνισμό και άλλες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες.
8°
