Γιατί δεν κάνουμε πια παιδιά

Το 1994, που γέννησα το πρώτο μου παιδί, ο πατέρας μας είχε βγει στην σύνταξη και ήταν διαθέσιμος για απεριόριστο μπέιμπι-σίτινγκ. Γύρισα στη δουλειά μετά την άδεια λοχείας, με τη σιγουριά του παππού που θα έφτιαχνε τραχανάδες για τον εγγονό του και θα πήγαινε στη λαϊκή, ενώ αργότερα θα μάζευε τον μικρό από το νηπιαγωγείο/σχολείο. Το συζητούσαμε πρόσφατα με φίλη εξηντάρα της οποίας ο γιος σκέφτεται σοβαρά να –το λέμε ψιθυριστά– παντρευτεί. Η φίλη έχει δρόμο ακόμα μέχρι τη σύνταξη, αλλά ακόμα κι αν έβγαινε αύριο π.χ. με πρόωρη και μειωμένη, δεν θα της έφτανε η σύνταξή της για να ζήσει, πόσο μάλλον για να κάνει και μπέιμπι-σίτινγκ στο εγγόνι της.

Πήγα να την παρηγορήσω ότι σήμερα οι νέοι δεν κάνουν παιδιά, από τα παιδιά (μας) που έχουν γεννηθεί από το 1980 και μετά, μόνον ο/η ένας/μία στους 5 προχωράει στην τεκνοποίηση. Γιατί; Χαχαχα. Και ξανά χαχαχα.

Λοιπόν επειδή έχω εκνευριστεί με αυτήν την ανοησία, την ενοχοποίηση ολόκληρων γενεών επειδή δεν κάνουν παιδιά, προχωράω στην ουσία: δεν κάνουν παιδιά τα παιδιά μας επειδή με το ζόρι καταφέρνουν να τα βγάλουν πέρα. Αν δεν έτυχαν κάποιας καλής κληρονομιάς, αν δεν βρέθηκαν με ακίνητα από τους παππούδες τους να τα κάνουν ερ-μπι-εν-μπι, ζούνε, στην καλύτερη και αν είναι σχετικά τυχεροί, με ένα μισθό. Ο μισθός, όσο σούπερ κι αν είναι, και πάλι με το ζόρι φτάνει για ένα ενοίκιο – οι περισσότεροι της γενιάς του ’90-’00 συγκατοικούν με γονείς, συγγενείς, φίλους ή δεσμούς για να μοιράζονται τα έξοδα. Ο καλός μισθός, π.χ. των 1500+ ευρώ τον μήνα, που για τον τριαντάρη είναι και σπάνιος σα το πουλί Ντόντο, ο καλός μισθός φτάνει για ενοίκιο, ρεύμα, νερό, ίντερνετ και ίσως για λίγο φαγητό, με ρέγουλα. Αλλά ούτε οι μισοί τριαντάρηδες δεν πληρώνονται τόσο καλά, οι περισσότεροι τη βγάζουν, σκουντηχτά, με λιγότερα από 1.000 τον μήνα.

Άντε να κάνεις παιδί με τόσα λεφτά. Δεν αναφέρομαι στα έξοδα μαιευτηρίου – ας υποθέσουμε ότι το νέο άτομο είναι ασφαλισμένο και δεν θα ξηλωθεί για να γεννήσει. Θα μπει όμως στον χορό αμέσως, με πάνες, ρουχαλάκια, κρεβατάκια, πορτ-μπεμπέ, καρότσια, κουβερτάκια, παιδίατρο, φάρμακα, παιχνίδια, βιβλία, γάλατα, μπιμπερό, παιδικές τροφές κ.λπ., κι αυτό πριν περάσει στο παρασύνθημα: παιδικός σταθμός, δημόσιος αν βρει θέση κοντά του, ή ιδιωτικός… με τι λεφτά, το νέο άτομο των 1.000 ευρώ τον μήνα, όταν ο μέσος, ή μάλλον ο φθηνός, ο τσέτουλο-παιδικός σταθμός, ξεκινάει από 300 ευρώ τον μήνα; Μπορεί θεωρητικά να πάρει «γυναίκα» να του κρατάει το μωρό, το νέο άτομο, επίσης με τι λεφτά, μια και καμία «γυναίκα» δεν κρατάει μωρά με κάτω από 600 ευρώ τον μήνα, η φθηνότερη.

Το νέο άτομο έχει γονείς 50-80 χρονών, που είτε βγήκαν στη σύνταξη είτε όχι, ακόμα δουλεύουν με κάποιο τρόπο επειδή η σύνταξη δεν φτάνει με την καμία. Οι γονείς/παππούδες δεν έχουν τη δυνατότητα να κρατήσουν ένα μωρό ή μικρό παιδάκι επειδή παλεύουν ακόμα στον επαγγελματικό στίβο. Άρα, με το κόστος ζωής στο ταβάνι, με τους μισθούς και τις συντάξεις στο πάτωμα, με την αναγκαστική ημι-επαγγελματική απασχόληση των ηλικιωμένων (που αποτελούν το 23% του πληθυσμού…) πώς εκφράζεται ακόμα η απορία «γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν πια παιδιά;» Έλα ντε! Σα δε ντρέπονται, οι τεμπέληδες!

Όλα αυτά τα γράφω έχοντας τη μεγάλη τύχη να είμαι μητέρα τριών παιδιών. Το ένα από τα τρία είναι ενήλικο, εργάζεται, συγκατοικεί, αλλά στα 30+ του, η προοπτική να γίνει γονέας τού φαίνεται όλο και πιο θολή, ή μακρινή. Τα άλλα δύο παιδιά μου είναι στην εφηβεία. Έχω φίλες με παιδιά και φίλες χωρίς παιδιά. Οι φίλες χωρίς παιδιά ζούνε πολύ πιο άνετα, να σας πω την αλήθεια, κι ενώ είμαι ευγνώμων για τα υπέροχα παιδάκια μου, ενώ δεν θα άλλαζα με τίποτα την μαμαδοσύνη… θα ήθελα να ήταν πιο ανθρώπινα τα πράγματα, ίσως να μην πλήρωνα τόσα πολλά λεφτά κάθε μήνα, παντού: σε σουπερμάρκετ, τρόφιμα, καθαριστικά, λογαριασμούς (κανένα έφηβο δεν κλείνει ποτέ τα φώτα! Ούτε το αιρκοντίσιον!), μεταφορικά έξοδα, ιατρικά, οδοντιατρικά, οφθαλμολογικά, αθλητικά (παπούτσια) και λοιπά, ατελείωτα έξοδα των παιδιών. Μιλάμε για έξοδα που δεν μειώνονται και για προοπτικές (σπουδών τους, μέλλοντος) που φαίνονται όλο και πιο θολές… Σαν τη μελλοντική πατρότητα του μεγάλου γιου μου, η συνειδητοποίηση ότι δεν έχω τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσω ή έστω να βοηθήσω οικονομικά το μέλλον των παιδιών μου με στεναχωρεί αφάνταστα. Και με αγχώνει. Βασικά αγχώνομαι κάθε φορά που ένα παιδί ζητάει κάτι, π.χ. σιδεράκια, καινούργια γυαλιά, γυαλιά ηλίου, μία φόρμα, μια ζακέτα, ένα οτιδήποτε. Ένα οτιδήποτε με τιμή άνω των 20 ευρώ μπορεί να με ρίξει, αν όχι στα Τάρταρα (εκεί πάω με τα 200 ευρώ), τουλάχιστον στα πατώματα. Εκεί που βρίσκονται και τα έσοδα της μέσης Ελληνίδας μάνας, εργαζόμενης, συνταξιούχου ή άνεργης. Και όχι, δεν πάω στις λαμπρές εξαιρέσεις, τις πλούσιες, που εύκολα μπορούν να κάνουν πέντε και έξι παιδιά, και το κάνουν, τις περισσότερες φορές, και μπράβο τους. Ή στις πλούσιες που δεν καταλαβαίνουν τι λέω τώρα γιατί έχουν τεράστια περιουσία και σιγά μη σκάσουν για 200 ευρώ…

Στην Ολλανδία, όταν σπούδαζε εκεί ο (τυχερός) μεγάλος γιος μου, μέσα στο πανεπιστήμιο υπήρχαν βρεφονηπιακοί σταθμοί, δωρεάν για τους φοιτητές που είχαν μωρά. Για μια νεαρή Ολλανδή το να κάνει παιδί δεν είναι θέμα, έχει βοήθεια από το Κράτος, από το Σύστημα, που είναι καλιμπραρισμένο έτσι ώστε να συμπαραστέκεται στους νέους γονείς. Πριν πολλά χρόνια είχα γράψει στο (παλιό, μην το σκέφτεστε), περιοδικό «Ταχυδρόμο» ένα ρεπορτάζ με τίτλο «Ποιος κρατάει το μωρό στην Ελλάδα;» Το μωρό τότε στα 80s το κράταγε η γιαγιά και ο παππούς. Όπως και ο δικός μας μπαμπάς, ως παππούς, κράταγε τα τρία πρώτα εγγόνια του, δύο της αδερφής μας κι ένα δικό μου. Ήτανε δουλίτσα, όχι αστεία – πολλές φορές ξυπνούσε στις 6 για να πάει τρία διαφορετικά παιδιά στα σχολεία τους, και κοιμόταν στο κρεβατάκι στο σαλόνι μου για να πάω σε κάποιο επαγγελματικό ραντεβού ή για να βγω το βράδυ.

Αυτές οι καλές εποχές του παππού και της γιαγιάς έχουν περάσει. Για να μη διαμαρτύρεται κανείς ότι «χάσαμε 72,3 χιλιάδες γεννήσεις» και ότι «ο νέος Έλληνας δεν κάνει παιδιά», ας σκεφτεί (κανείς) τι μπορεί να γίνει από δω και πέρα έτσι ώστε ο νέος Έλληνας και βασικά η νεαρή, στριμωγμένη, χαμηλόμισθη, αβοήθητη Ελληνίδα, να έχει κίνητρο, και βοήθεια, για να κάνει παιδιά…