Απόσπασμα από βιβλίο του Γιώργου Ιωάννου στο μάθημα της Έκθεσης - Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας
Τρία κείμενα κλήθηκαν να μελετήσουν οι υποψήφιοι των Πανελληνίων 2025 στα ΓΕΛ προκειμένου να απαντήσουν στα θέματα που έπεσαν σήμερα (30.5) στην Έκθεση - Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, βρίσκεται απόσπασμα από το βιβλίο του πεζογράφου και ποιητή Γιώργου Ιωάννου, «Για ένα φιλότιμο».
Ποιος ήταν, όμως, ο Γιώργος Ιωάννου, απόσπασμα του οποίου έπεσε σήμερα στις Πανελλήνιες 2025.
Ποιος ήταν ο πεζογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου
Ο Γιώργος Ιωάννου, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Γιώργος Σορολόπης, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 20 Νοεμβρίου 1927 από γονείς Θρακιώτες πρόσφυγες. Ο πατέρας του Ιωάννης κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης, προερχόμενος από αστική οικογένεια. Η μητέρα του Αθανασία ήταν από την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης. Ο Γιώργος προερχόταν από πλούσια οικογένεια, που ήθελε ο γιος τους να γίνει σπουδαίος και το όνομα του να ακούγεται παντού. Έτσι οι γονείς του τον ζόριζαν αρκετά να ακολουθήσει τα δικά τους όνειρα. Ο Γιώργος σπούδασε και βρήκε αρκετά καλές δουλειές, όμως ακολούθησε το δικό του όνειρο και έγινε λογοτέχνης.
Ο Γιώργος Ιωάννου μεγάλωσε στο κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης και τελείωσε το παλαιό 3ο Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης το οποίο φέρει σήμερα το όνομα του. Σπούδασε με λαμπρούς δασκάλους στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο Α.Π.Θ. μάλιστα υπηρέτησε για ένα διάστημα ως βοηθός στην έδρα της Αρχαίας Ιστορίας. Από το 1960 εργάστηκε ως φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση στην Αθήνα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Από το 1962 και για δύο χρόνια δίδαξε στο Ελληνικό Γυμνάσιο στη Βεγγάζη της Λιβύης. Το 1974 ορίστηκε μέλος της Επιτροπής για τη συγκρότηση ανθολογίου κειμένων λογοτεχνίας για το Δημοτικό σχολείο, καθώς και για την ανανέωση των Νεοελληνικών Αναγνωσμάτων του Γυμνασίου. Υπήρξε σύμβουλος έκδοσης του σημαντικού περιοδικού Ελεύθερη γενιά (μηνιαίο περιοδικό για τις μαθητικές κοινότητες), που εξέδιδε το Υπουργείο Παιδείας. Πέθανε το 1985 στα 58 του χρόνια, από νοσοκομειακή λοίμωξη που επήλθε μετά από μια απλή επέμβαση στον προστάτη.
Το 1954 εξέδωσε με δικά του έξοδα την πρώτη ποιητική του συλλογή "Ηλιοτρόπια" και το 1963 τη δεύτερη "Τα χίλια δέντρα". Κύρια λογοτεχνική του ενασχόληση όμως υπήρξε η πεζογραφία, προς την οποία στράφηκε οριστικά από το 1964 με την έκδοση μιας συλλογής 22 πεζογραφημάτων με τίτλο "Για ένα φιλότιμο", όπου καθιέρωσε ένα εντελώς προσωπικό ύφος και τρόπο γραφής, από το οποίο επηρεάστηκαν αρκετοί μεταγενέστεροι πεζογράφοι.
Το δικό μας αίμα (1978) [Πρώτο Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 1979]
Επιτάφιος θρήνος (1980)
Ομόνοια (1980)
Κοιτάσματα (1981)
Πολλαπλά κατάγματα (1981)
Εφήβων και μη (1982)
Εύφλεκτη χώρα (1982)
Καταπακτή (1982)
Η πρωτεύουσα των προσφύγων (1984)
Ο της φύσεως έρως. Παπαδιαμάντης, Καβάφης, Λαπαθιώτης [Δοκίμια] (1986)
Το 1981 εξέδωσε το θεατρικό έργο για παιδιά "Το αυγό της κότας". Μετά το θάνατό του εκδόθηκε το παιδικό ανάγνωσμα του "Ο Πίκος και η Πίκα" (1986). Επιπλέον ασχολήθηκε εντατικά και συστηματικά με τη νεοελληνική παράδοση, καταγράφοντας και εκδίδοντας δημοτικά τραγούδια, παραμύθια και έργα του θεάτρου σκιών.
Δημοτικά τραγούδια της Κυνουρίας (1965)
Τα δημοτικά μας τραγούδια (1965) -για πολλούς η καλύτερη ανθολογία δημοτικών τραγουδιών
Εξέδωσε το περιοδικό Φυλλάδιο (1978-1985), που το έγραφε ολόκληρο μόνος του (κυκλοφόρησαν συνολικά 8 τεύχη, τα δύο τελευταία μετά το θάνατό του). Επιμελήθηκε και σχολίασε την έκδοση του Ημερολογίου του Φίλιππου Σ. Δραγούμη (1984). Το 1982 κυκλοφόρησε από την εταιρεία LYRA ο δίσκος βινυλίου "Κέντρο διερχομένων", με έντεκα τραγούδια σε στίχους Γιώργου Ιωάννου και μουσική Νίκου Μαμαγκάκη.
Η γραφή του Γιώργου Ιωάννου
Η λογοτεχνική παραγωγή του Γιώργου Ιωάννου μπορεί σχηματικά να διαιρεθεί σε δύο περιόδους: στις συλλογές του μέχρι "Το δικό μας αίμα" ο Ιωάννου γράφει ρεαλιστικότερα και με τρόπο εντονότερα συσπειρωμένο γύρω από τις ιστορικές εμπειρίες του νεότερου ελληνισμού (από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μέχρι τα μετεμφυλιακά χρόνια), ενώ στις κατοπινές το ύφος γίνεται στοχαστικότερο και πιο υποβλητικό, εμφανώς πιο τολμηρό και τείνει συχνά προς την ονειροπόληση. Βασική παράμετρος της λογοτεχνίας του Ιωάννου είναι το βιωματικό φορτίο της, ο τρόπος με τον οποίο μεταστοιχειώνονται λογοτεχνικά οι εμπειρίες του από τα μέρη όπου έζησε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το κοινωνικό και ιστορικό του περιβάλλον (η οικογένεια, οι φτωχογειτονιές, ο κόσμος των εργατών και οι έρωτες τους κ.ά.). Ιδιαίτερο ρόλο, εξάλλου, παίζει η γενέτειρά του Θεσσαλονίκη, η οποία δίνεται όχι μόνο ως ένας συγκεκριμένος χώρος με τα μνημεία, τις γειτονιές, τους δρόμους, τους πρόσφυγες και την πολυπολιτισμικότητά της, αλλά και ως χώρος στον οποίο έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια.
Πέθανε μετά από μάχη με τον καρκίνο στην Αθήνα στις 16 Φεβρουαρίου του 1985 σε ηλικία 57 μόλις ετών. Κηδεύτηκε στις 19 Φεβρουαρίου στο 1ο Νεκροταφείο της Αθήνας.
Το απόσπασμα από βιβλίο του Γιώργου Ιωάννου που έπεσε σήμερα στις Πανελλήνιες 2025
Σκέφτομαι μήπως πρέπει ν’ αλλάξω επάγγελμα και όχι μονάχα γραφείο. Τώρα όμως είναι μάλλον αργά· ούτε τέχνη ξέρω, ούτε για να πάω μαθητευόμενος έχω την ηλικία και το κουράγιο, αλλά ούτε τα χαρτιά και τα κατάστιχα1 χωνεύω. Θα ήθελα, είναι αλήθεια, προ πολλού να ήμουν εργάτης· παράλληλα όμως να έχω αυτή την ίδια ψυχή, τις ίδιες γνώσεις και τα ίδια μυαλά.
Το βιβλίο «Για ένα φιλότιμο» του Γιώργου Ιωάννου από τις εκδόσεις Κέδρος
Σύμφωνα με τις εκδόσεις Κέδρος, τα είκοσι δύο σύντομα κείμενα που περιέχει το βιβλίο του Γιώργου Ιωάννου Για ένα φιλότιμο γράφτηκαν από το 1961 ως το 1964 στο Καστρί της Κυνουρίας, όπου είχε πρωτοδιοριστεί ο συγγραφέας και στη Βεγγάζη της Λιβύης, όπου στάλθηκε για δυό χρόνια, λίγο αργότερα. Τα πρώτα πέντε από αυτά τα κείμενα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης Διαγώνιος στις αρχές του 1962. Με το βιβλίο αυτό ο Ιωάννου εγκαινιάζει όχι απλώς την πεζογραφία του αλλά τη βιωματικής γλώσσας πεζογραφία του, την οποία έκτοτε καλλιεργεί και πρεσβεύει.
Τα κείμενα του Φιλότιμου ο Ιωάννου τα ονομάζει με τον γενικότερο όρο «πεζογραφήματα». Έτσι έχει ονομάσει άλλωστε και όλα σχεδόν τα ως τώρα κείμενα του. Με τον όρο «πεζογράφημα» ο Ιωάννου εννοεί το ευρύτερο και μάλλον άγνωστο από αλλού αυτό είδος που βρίσκεται μεταξύ δοκιμίου και αφηγήματος και περικλείει, συχνά σε δυο γραμμές, πυρήνες διηγημάτων ολόκληρων, που παρατίθενται ως παραδείγματα ή διασαφήσεις των γενικότερων λεγομένων του.
Για τον Γιώργο Ιωάννου, που απεχθάνεται την ιστοριούλα, το «θέμα» ή ο «μύθος» λειτουργεί σαν σφουγγάρι τοποθετημένο πάνω σε μια υγρή επιφάνεια. Ανάλογα με τα υγρά που υπάρχουν και την απορροφητικότητα του το σφουγγάρι θα μαζέψει και μάλιστα απ’ όλα, χωρίς καμιά διάκριση. Ο συγγραφέας το πολύ πολύ να τα βάλει σε κάποια τάξη. Το ίδιο θα κάνει και με το επόμενο θέμα του. Στις πηγές τα νερά ολοένα αναβλύζουν.
Με πληροφορίες από Βικιπαίδεια και εκδόσεις Κέδρος
15°
