Social Media: Meta, X, YouTube στρέφονται στον Ντόναλντ Τραμπ και «κερδίζουν»
Αν μετρήσουμε αποκλειστικά σε χρήμα και όχι σε αξιοπρέπεια για τις ψηφιακές πλατφόρμες και τα social media, το YouTube βγήκε κερδισμένο. Η πλατφόρμα της Google συμφώνησε να καταβάλει 24,5 εκατ. δολάρια στον Ντόναλντ Τραμπ, ώστε να κλείσει μια πολυσυζητημένη αγωγή. Η υπόθεση αφορούσε την αναστολή του καναλιού του, λίγες μέρες μετά την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Καπιτώλιο, όταν η εταιρεία μιλούσε για «κίνδυνο νέας βίας». Ο λογαριασμός επανενεργοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2023, αλλά στο μεταξύ οι όροι της εξωδικαστικής συμφωνίας προβλέπουν ότι τα 22 από τα 24,5 εκατ. θα κατευθυνθούν σε μη κερδοσκοπικό οργανισμό που χρηματοδοτεί προσθήκες στον Λευκό Οίκο. Έτσι, ενώ οι περισσότεροι δημιουργοί περιεχομένου χαίρονται με μια πλακέτα, ο Τραμπ κερδίζει αίθουσα χορού.
Δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο
Η περίπτωση αυτή είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ. Η Meta (Facebook, Instagram) και το Χ (Twitter) κατέβαλαν 25 και 10 εκατ. δολάρια αντίστοιχα στον Τραμπ για να λήξουν ανάλογες διαμάχες, ανεβάζοντας το σύνολο των εισπράξεών του από τους τρεις τεχνολογικούς γίγαντες στα 59,5 εκατ. δολάρια. Προσθέστε και τα 40 εκατ. που έδωσε η Amazon στη Μελάνια Τραμπ για ντοκιμαντέρ, καθώς και τις προσωπικές χορηγίες ισχυρών στελεχών της Σίλικον Βάλεϊ, όπως το 1 εκατ. του Τιμ Κουκ της Apple στην ορκωμοσία του, και η εικόνα γίνεται πιο καθαρή.
Για τις ίδιες τις εταιρείες, τα ποσά είναι «ψιλά» μπροστά στα έσοδα τους (το YouTube μόνο βγάζει πάνω από 100 εκατ. τη μέρα από διαφημίσεις). Αλλά η σημασία είναι πολιτική: η διάθεση υποχώρησης των μεγάλων ψηφιακών πλατφορμών και των social media απέναντι σε έναν πολιτικό που τα είχε στοχοποιήσει, κατηγορώντας τες για συνωμοσία και απειλώντας τες με εκδίκηση.
Από την καταδίκη στην υποχώρηση Τι έλεγαν οι ίδιοι οι CEOs το 2021; Ο Σούνταρ Πιτσάι της Google έγραφε στους εργαζόμενους ότι «η ανομία και η βία στο Καπιτώλιο είναι το αντίθετο της δημοκρατίας». Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ εξηγούσε στο Κογκρέσο ότι ο Τραμπ πρέπει να λογοδοτήσει για τα λόγια του, ενώ οι παραβάτες για τις πράξεις τους. Το Twitter, με τη σειρά του, χαρακτήριζε την εξέγερση «φρικτή» και αιτιολογούσε την οριστική διαγραφή του Τραμπ με το επιχείρημα ότι οι αναρτήσεις του ενθάρρυναν τη βία.
Πρώτον, απόψεις που κάποτε θεωρούνταν ακραίες ή ξεκάθαρα ψευδείς –ότι οι εκλογές του 2020 «κλάπηκαν», ότι τα εμβόλια είναι επικίνδυνα, ότι η 6η Ιανουαρίου ήταν μια «πατριωτική διαμαρτυρία»– έχουν πλέον αναχθεί σε ιδεολογικούς πυλώνες της τρέχουσας κυβέρνησης. Αυτό έχει κάνει αρκετά στελέχη της Σίλικον Βάλεϊ να νιώθουν άβολα με τις αποφάσεις που είχαν πάρει τότε.
Δεύτερον, οι ίδιες οι πλατφόρμες ποτέ δεν ήθελαν πραγματικά να μπουν στο δύσκολο έργο της εποπτείας περιεχομένου. Το Facebook είναι κλασικό παράδειγμα με αλλεπάλληλες αντιφάσεις του Ζάκερμπεργκ. Το Twitter πέρασε χρόνια παλεύοντας ανάμεσα στην «απόλυτη ελευθερία λόγου» και στην ανάγκη να περιορίσει την παρενόχληση. Και το YouTube, που είχε λιγότερες κρίσεις, έπαιρνε σοβαρές αποφάσεις μόνο έπειτα από δημόσια πίεση, όπως το 2017, όταν διέγραψε χιλιάδες βίντεο παιδικής εκμετάλλευσης αφού είχαν ήδη αποκαλυφθεί από τα ΜΜΕ.
Η νέα «ουδετερότητα» Σήμερα, τα ίδια επιχειρηματικά μεγαθήρια επιλέγουν μια γραμμή που τους βολεύει: την «ουδετερότητα». Ο Ζάκερμπεργκ προανήγγειλε «επιστροφή στις ρίζες της ελευθερίας έκφρασης» με σύστημα «σημειώσεων κοινότητας» αντί για fact-checkers. Ο Μασκ έχει αφήσει το Χ να μετατραπεί σε ανεξέλεγκτο τοπίο παραπληροφόρησης, βίας και ακροδεξιάς προπαγάνδας. Και το YouTube ανακοίνωσε την επαναφορά λογαριασμών που είχαν αποκλειστεί για ψευδείς ειδήσεις ή παραπληροφόρηση γύρω από τις εκλογές και τον COVID, δηλώνοντας μάλιστα ότι «οι συντηρητικές φωνές έχουν μεγάλο ρόλο στον δημόσιο διάλογο».
Ουσιαστικά, οι αλγόριθμοι ρυθμίζουν τι βλέπει ο καθένας, ενώ οι πλατφόρμες δηλώνουν πως δεν είναι εκδότες, άρα δεν έχουν ευθύνη. Έτσι, αποφεύγουν το δύσκολο έργο της εποπτείας και ταυτόχρονα στέλνουν το μήνυμα ότι οι αποφάσεις του 2021 ήταν «υπερβολικές».
Δύναμη χωρίς ευθύνη Η εποπτεία περιεχομένου σε κλίμακα δισεκατομμυρίων χρηστών είναι δύσκολη, επίπονη και γεμάτη αντιφάσεις. Αλλά αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ευθύνης που συνεπάγεται η τεράστια ισχύς των Big Tech. Αντί να αναλάβουν αυτό το βάρος, οι εταιρείες φαίνεται πως προτιμούν να συμβαδίζουν με τη ρητορική του Τραμπ: περισσότερη δύναμη, λιγότερη ευθύνη.
Όπως το έθεσε πρώην στέλεχος της Meta: «Όσο περισσότερη δύναμη αποκτούν, τόσο λιγότερο υπεύθυνοι γίνονται». Μια φράση που ταιριάζει ιδανικά όχι μόνο στη Σίλικον Βάλεϊ αλλά και στον ίδιο τον τραμπισμό.
