Πετροδολάρια να κλείνουν το αστείο σου στόμα: το σκάνδαλο στην κωμωδία

Θεωρείται «το μεγαλύτερο φεστιβάλ κωμωδίας στον κόσμο». Ο λόγος για το πρώτο Φεστιβάλ Κωμωδίας του Ριάντ, που ξεκίνησε στις 26 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 9 Οκτωβρίου.

Φιλοξενεί μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της αμερικανικής κωμωδίας, μεταξύ των οποίων οι Ντέιβ Σαπέλ, Λούις Σι Κέι, Κέβιν Χαρτ, Γουίτνεϊ Κάμινγκς, Πιτ Ντέιβιντσον και άλλοι διάσημοι. Πού το κακό;

Το σκάνδαλο στην παρούσα φάση φαίνεται να είναι ότι όλοι αυτοί πληρώνονται απευθείας από την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας. Στους παραγωγούς της εκδήλωσης περιλαμβάνεται και η Sela (μια εταιρεία διοργάνωσης live εκδηλώσεων που ανήκει στο κρατικό επενδυτικό ταμείο της Σαουδικής Αραβίας) και την Γενική Αρχή Ψυχαγωγίας του βασιλείου, με πρόεδρο τον Turki al-Sheikh, σύμβουλο της βασιλικής οικογένειας που αντιμετωπίζει κατηγορίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης ατόμων που ασκούν κριτική.

Όλος ο καλός κόσμος της αμερικανικής κωμωδίας μέσα

Η αμερικανική εταιρεία ταλέντων William Morris Endeavor (WME) και ο Bruce Hills, πρώην πρόεδρος του διάσημου φεστιβάλ Just For Laughs στο Μόντρεαλ και επικεφαλής της Bruce Hills Entertainment, συμμετέχουν επίσης ως σύμβουλοι και παραγωγοί.

Οι κωμικοί αυτοί έχουν ήδη δεχθεί κριτική από τη Human Rights Watch (το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα), που υποστήριξε σε δελτίο τύπου ότι το φεστιβάλ αποτελεί προσπάθεια του σαουδαραβικού καθεστώτος να εξωραΐσει τις διαβόητες παραβιάσεις του. «Αυτός ο εξωραϊσμός συμβαίνει εν μέσω σημαντικής αύξησης της καταστολής», δήλωσε η ερευνήτρια του Παρατηρητηρίου Joey Shea, «συμπεριλαμβανομένης της καταστολής της ελευθερίας του λόγου, την οποία πολλοί από αυτούς τους κωμικούς υπερασπίζονται, αλλά οι πολίτες της Σαουδικής Αραβίας στερούνται εντελώς».

Έχουν δεχθεί επίσης επικρίσεις από συναδέλφους τους. «Ο ίδιος τύπος που θα τους πληρώσει είναι ο ίδιος που πλήρωσε εκείνον τον τύπο για να διαμελίσει τον Τζαμάλ Κασόγκι και να τον βάλει σε μια γαμημένη βαλίτσα», είπε ο Marc Maron σε απόσπασμα από stand-up εμφάνισή του που δημοσιεύτηκε στη σελίδα του στο Facebook.

Ο Shane Gillis, πρωταγωνιστής της σειράς Tires, ανέφερε σε πολλά επεισόδια του podcast του ότι απέρριψε μια «σημαντική» πρόταση από το φεστιβάλ λόγω της φερόμενης εμπλοκής της Σαουδικής Αραβίας στην 11η Σεπτεμβρίου.

Την Τρίτη, ο David Cross από το Arrested Development δημοσίευσε μια καυστική ανοιχτή επιστολή επικρίνοντας τους κωμικούς που συμμετέχουν σε αυτό το φεστιβάλ. «Είμαι αηδιασμένος και βαθιά απογοητευμένος με όλο αυτό το αηδιαστικό πράγμα», έγραψε στην ιστοσελίδα του. «Το ότι άνθρωποι που θαυμάζω, με αδιαμφισβήτητο ταλέντο, εγκρίνουν αυτό το ολοκληρωτικό φέουδο για ποιον λόγο; Για ένα τέταρτο σπίτι, ας πούμε; Για ένα σκάφος; Για περισσότερα αθλητικά παπούτσια;».

Οι κωμικοί που εμφανίζονται ως πρωταγωνιστές του φεστιβάλ δεν φαίνεται να ανησυχούν ιδιαίτερα για την κριτική – ή για τις φερόμενες παρανομίες. «Ένας δημοσιογράφος σκοτώθηκε από την κυβέρνηση – ατυχές, αλλά δεν είναι ο λόφος πάνω στον οποίο θα πεθάνω», είπε ο Jim Jefferies στο podcast του Theo Von τον Αύγουστο, υποστηρίζοντας ότι είναι για το γενικό καλό το να μεταφέρουν την ελευθερία λόγου που τους διακρίνει στο βασίλειο του Ριάντ και τους υπηκόους του.

(Από τότε που έκανε αυτά τα σχόλια, ο Jefferies εξαφανίστηκε από το πρόγραμμα του φεστιβάλ και οι εκπρόσωποί του δεν απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με αυτό).
Αστειάκια για κλάματα – όχι κωμωδία, δουλοπρέπεια

Ο Distefano αστειεύτηκε ότι ένα θετικό της καταπίεσης των γυναικών στο βασίλειο είναι ότι η αρραβωνιαστικιά του δεν μπορεί να τον συνοδεύσει.,, Ο Mark Normand, από την άλλη, αστειεύτηκε ότι θα πάρει τη σύζυγό του μαζί για να της δείξει πόσο καλά περνάει στην Αμερική: «Θέλω να της πω, ‘Βλέπεις; Νομίζεις ότι είμαι μαλάκας; Εδώ θα σου κόψουν την κλειτορίδα, σκύλα...». Τρομερό αστείο, μακάρι να ξέραμε πόσοι γέλασαν με αυτό.
Ορισμένοι κωμικοί ήταν ξεκάθαροι για την προθυμία τους να αγνοήσουν τις ηθικές τους αναστολές, προκειμένου να συμμετάσχουν στο φεστιβάλ.

«Και τι έγινε, έχουν σκλάβους;» είπε ο Tim Dillon σε ένα podcast, σχόλιο που οδήγησε στην απομάκρυνσή του από τη διοργάνωση.
«Μου δίνουν αρκετά χρήματα για να κοιτάξω αλλού», είπε ψευτοχαριτολογώντας ο Πιτ Ντέιβιντσον και μάλιστα όταν κάποιοι από το κοινό του επισήμαναν ότι ο πατέρας του πέθανε στις επιθέσεις της 11/9 στις ΗΠΑ και ήταν κάπως ανήθικο το να δεχθεί χρήματα από τη σαουδαραβική κυβέρνηση. Ο κωμικός δεν απάντησε άμεσα στην κριτική, αλλά υπαινίχθηκε ότι είναι πρόθυμος να ξεχάσει την 11η Σεπτεμβρίου για το σωστό ποσό.

«Απλώς βλέπω το δρομολόγιο, μετά βλέπω το ποσό, και λέω, ‘Θα πάω’». Να μην ξέρεις σε ποια ακριβώς λέξη του αστείου να ανατριχιάσεις. `

Μισό λεπτό, όμως: Πόσο υψηλό είναι αυτό το ποσό; Σύμφωνα με τον Dillon, αρκετά υψηλό...Στο ίδιο podcast εξαιτίας του οποίου τελικά απολύθηκε, ο κωμικός ανέφερε ότι οι διοργανωτές του προσέφεραν 375.000 δολάρια και ισχυρίστηκε ότι κάποιοι κωμικοί έλαβαν προσφορές εκατομμυρίων. Ο Gillis δεν αποκάλυψε πόσα του προσφέρθηκαν, αλλά είπε ότι όταν αρχικά αρνήθηκε, «διπλασίασαν την αμοιβή του». Κακά νέα για τον Dillon, ο οποίος αλλού ισχυρίστηκε ότι ζήτησε 500.000 δολάρια αλλά αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με λιγότερα.

Ο κωμικός και πρώην σεναριογράφος του SNL, Nimesh Patel, σε story στο Instagram όπου ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από το φεστιβάλ, είπε ότι του προσφέρθηκαν «πολλά χρήματα… Δεν είμαι σε θέση να αρνηθώ χρήματα που αλλάζουν τη ζωή. Αλλά δεν ήταν τέτοια».

Σε μια ανάρτηση στο TikTok που πλέον έχει διαγραφεί, υπαινίχθηκε ότι μπορεί να αναπληρώσει την απώλεια δίνοντας «40 παραστάσεις… εδώ, στις τέλεια καθαρές, ηθικές, ανώτερες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής».

Η... κωμωδία της υπόθεσης ή για την ακρίβεια η ειρωνεία των κωμικών

Ακόμα κι αν τα μεγάλα ονόματα του προγράμματος έλαβαν τεράστια ποσά, κανένας τους δεν έχει οικονομικές δυσκολίες. Οι Chappelle, Hart, Burr, Koy και Gabriel Iglesias είναι πολυεκατομμυριούχοι που πουλάνε εκατοντάδες χιλιάδες εισιτήρια σε μεγάλους χώρους παραστάσεων παγκοσμίως. Τα έσοδα του Louis CK μπορεί να έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά ένα τιμολόγιο που εστάλη στον διοργανωτή του, και αποκτήθηκε μέσω αιτήματος δημόσιων εγγράφων, φαίνεται να δείχνει ότι κέρδισε πάνω από 300.000 δολάρια σε ένα Σαββατοκύριακο στο Σιάτλ τον περασμένο Ιούλιο, και έχει προγραμματισμένες εμφανίσεις σε όλο τον κόσμο έως τον Απρίλιο του 2026. Παρόμοια έγγραφα δείχνουν ότι το 2019, ο Davidson έλαβε 100.000 δολάρια για εμφάνιση στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα• το 2023, κέρδισε πάνω από 130.000 δολάρια σε ένα Σαββατοκύριακο στο Μπάφαλο.

Όχι μόνο δεν έχουν ανάγκη τα χρήματα, αλλά πολλοί από τους κωμικούς που συμμετέχουν στο φεστιβάλ έχουν περάσει πάνω από μία δεκαετία χτίζοντας την εικόνα τους ως πρωτοπόροι της ελευθερίας του λόγου, καταγγέλλοντας την αντίδραση σε προσβλητικά αστεία ως ισοδύναμη με το είδος της κρατικής καταστολής που τώρα φαίνεται να υποστηρίζουν.

Ο Chappelle κυκλοφόρησε πολλά ειδικά επεισόδια στο Netflix με τρανσφοβικά αστεία, δηλώνοντας ότι ανήκει «στην ομάδα των Terf». Αργότερα υπερασπίστηκε το υλικό μπροστά σε μια αίθουσα γεμάτη μαθητές: «Όσο περισσότερο μου λέτε ότι δεν μπορώ να πω κάτι, τόσο πιο επείγον γίνεται να το πω», είπε. Ο Jeff Ross είχε περιγράψει κάποτε το celebrity roast ως «ένα από τα τελευταία προπύργια της ελευθερίας του λόγου» και είχε υποθέσει πριν λίγα χρόνια ότι ο φίλος του Norm Macdonald πέθανε επειδή δεν ήθελε να ζήσει σε έναν κόσμο όπου «όλοι προσπαθούν να ακυρώσουν τους πάντες».

Ο Andrew Schulz, ο οποίος έχει χρησιμοποιήσει ρατσιστική και αντιτράνς γλώσσα στο πρόσφατο παρελθόν, επέκρινε πρόσφατα τη δεξιά για την εγκατάλειψη των αξιών της, λέγοντας ότι ήταν «το κόμμα που έβαλε τέλος στην κουλτούρα της ακύρωσης, το κόμμα που κρατά ζωντανή την ελευθερία του λόγου».

Μετά τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, η Γουίτνεϊ Κάμινγκς έγραψε: «Αν χαίρεσαι που κάποιος εκτελέστηκε δημόσια επειδή δεν συμμερίζεται τις απόψεις σου, συγχαρητήρια, είσαι Ταλιμπάν.» (Παρεμπιπτόντως, η Human Rights Watch σημειώνει ότι το σαουδαραβικό καθεστώς εκτέλεσε έναν δημοσιογράφο τον Ιούνιο «λόγω της ειρηνικής του έκφρασης και σχολίων του για το καθεστώς»).
Ορισμένοι από τους πρωταγωνιστές του φεστιβάλ έχουν στο παρελθόν επικρίνει ανοιχτά τους νέους τους χορηγούς.

«Δεν πρόκειται να πάω εκεί για να με απαγάγουν και να μου κόψουν το κεφάλι στο γαμημένο YouTube», είπε ο Burr το 2016, απαντώντας σε ερώτηση για το πότε θα επισκεπτόταν τη Σαουδική Αραβία, το Ντουμπάι ή το Κουβέιτ. Στη συνέχεια επέκρινε την καταναγκαστική εργασία στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου έκτοτε έχει εμφανιστεί και έχει συναντήσει μέλος της βασιλικής οικογένειας. (Έχει επίσης δηλώσει ότι οι δισεκατομμυριούχοι πρέπει να «εξοντωθούν σαν λυσσασμένα σκυλιά», αν και ίσως εξαιρεί τη βασιλική οικογένεια του Κόλπου).

Όταν το Netflix αφαίρεσε ένα επικριτικό επεισόδιο της εκπομπής Patriot Act του Hasan Minhaj από την πλατφόρμα του στη Σαουδική Αραβία το 2019, ο Maz Jobrani, που συμμετέχει στο φεστιβάλ του Ριάντ, δήλωσε ότι η υπηρεσία θα έπρεπε να είχε «ταχθεί υπέρ της ελευθερίας του λόγου».

Βέβαια, μέσα στα χρόνια, ο Schulz δεν είχε διστάσει να αστειευτεί για τη δολοφονία του Κασόγκι και τις σαουδαραβικές συνδέσεις με την 11η Σεπτεμβρίου• έχει γράψει στο Twitter ότι «ο σαουδαραβικός λαός εκλιπαρεί για βοήθεια από ένα τυραννικό καθεστώς γεμάτο σεξισμό, ρατσισμό και ομοφοβία»• και έχει υποστηρίξει ότι η χώρα «υπάρχει επειδή της επιτρέπουμε να υπάρχει» ώστε να «μας δίνει γαμημένη βενζίνη, σκύλα».

Χωρίς να αναφέρει ρητά τη Σαουδική Αραβία, η Jessica Kirson, μία από τις δύο γυναίκες στο πρόγραμμα του φεστιβάλ, είχε δηλώσει για τη θέση των γυναικών κωμικών στη Μέση Ανατολή: «Δεν τους επιτρέπεται να μιλούν για την κυβέρνηση ή τη βασιλική οικογένεια. Δεν τους επιτρέπεται να βρίζουν ή να μιλούν για σεξ. Είμαστε τόσο γαμημένα προνομιούχες εδώ», είχε γράψει.
Άραγε, τι θα σκεφτόταν για τη νέα γενιά κωμικών ο Τζορτζ Κάρλιν, αν ζούσε; Ή ο Λένι Μπρους; Και οι δυο τους είχαν δώσει σοβαρούς αγώνες εναντίον της λογοκρισίας για να βλέπουν τους κωμικούς σήμερα να λαμβάνουν με το ένα χέρι την παχυλή τους αμοιβή και με το άλλο το συμβόλαιο «περιορισμών» για όσα τους απαγορεύεται να αναφέρουν κατά τη διάρκεια της παράστασής τους.

Ο Λένι Μπρους είχε συλληφθεί και καταδικαστεί για το κείμενό του, ενώ η υπόθεση του Carlin οδήγησε σε ιστορική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου που επικύρωσε την εξουσία της FCC να ρυθμίζει την απρέπεια και την χυδαιότητα στα δημόσια μέσα.

Τρίζουν τα κόκκαλα του Λένι Μπρους και του Τζορτζ Κάρλιν

Η σημερινή γενιά κωμικών προτιμά να χρησιμοποιεί τις κερδισμένες ελευθερίες της όχι ως όπλο ενάντια στους ισχυρούς, αλλά ως άδεια να λειτουργεί χωρίς καμία ηθική υποχρέωση. Για αυτούς τους κωμικούς, η «ελευθερία του λόγου» σημαίνει την ελευθερία να λες ό,τι θέλεις, συμπεριλαμβανομένου του να είσαι σκληρός απέναντι σε φυλετικές μειονότητες, γυναίκες, τρανς άτομα και μετανάστες• να συνεργάζεσαι με συνωμοσιολόγους και να προσφέρεις βήμα σε πολιτικούς που υπονομεύουν τη δημοκρατία.

Κι όμως, παρά τις δηλώσεις τους περί απόλυτης ελευθερίας του λόγου, φαίνεται πλέον ξεκάθαρο ότι οι υπερασπιστές της κωμικής ελευθερίας είναι πρόθυμοι να αυτολογοκριθούν για το σωστό αντίτιμο. Σε επεισόδιο του podcast We Might Be Drunk τον Αύγουστο, η Kirson συζήτησε με τους παρουσιαστές Normand και Sam Morril για το φεστιβάλ, στο οποίο δεν είχε ακόμη κλείσει συμμετοχή.
Είπε ότι θα ήθελε πολύ να εμφανιστεί στην περιοχή, παρόλο που η προοπτική την έκανε να νιώθει άβολα – άλλωστε, όπως επισήμανε ο Morril, είναι μια ομοφυλόφιλη Εβραία γυναίκα.

«Δεν θα έκανα καθόλου υλικό για την ομοφυλοφιλία εκεί», είπε γρήγορα, προσθέτοντας ότι θα απέφευγε και υλικό για τον εβραϊσμό. Παρ’ όλα αυτά, εντυπωσιάστηκε από το πώς το βασίλειο φέρεται στους καλεσμένους του. «Σε φροντίζουν σαν να είσαι φτιαγμένος από χρυσό», είπε. «Είναι πεντάστερη, τρελή περιποίηση, ξενοδοχεία και μεταφορές και φαγητό. Και πραγματικά σε προσέχουν».
Λογικά, όλα τα παραπάνω είναι αρκετά για να κλείνεις μαζί με το στόμα και τα μάτια σου μπροστά στις δολοφονίες και τις άλλες βίαιες εκδηλώσεις ενάντια στην ανθρώπινη ζωή.

ΠΗΓΗ: Guardian.com