Διαδοχή πάπα Φραγκίσκου: Ποιοι καρδινάλιοι αποτελούν φαβορί

Ο Πάπας Φραγκίσκος πέθανε σε ηλικία 88 ετών τη Δευτέρα του Πάσχα. Σύντομα θα συγκληθεί κονκλάβιο για την εκλογή νέου ηγέτη της Καθολικής Εκκλησίας, μια διαδικασία που θα μπορούσε να αποδειχθεί αποφασιστική, είτε για να εδραιώσει, είτε να ανατρέψει τη μεταρρυθμιστική κληρονομιά του πάπα Φραγκίσκου. 

Οι διαδικασίες αναμένεται να ξεκινήσουν δύο με τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, όταν το Κολλέγιο των Καρδιναλίων θα συγκεντρωθεί στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού για να ξεκινήσει την άκρως μυστική διαδικασία εκλογής νέου Πάπα. Θεωρητικά, κάθε βαφτισμένος άνδρας Ρωμαιοκαθολικός είναι επιλέξιμος για τον παπισμό, αλλά τα τελευταία 700 χρόνια, ο Πάπας επιλέγεται πάντα μεταξύ των καρδιναλίων. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου συνεδρίου το 2013, ο καρδινάλιος Jorge Bergoglio δεν ήταν φαβορί για να διαδεχθεί τον Πάπα Βενέδικτο XVI. Ωστόσο, έγινε Πάπας Φραγκίσκος μετά από 24 ώρες και πέντε γύρους ψηφοφορίας.

Πάντως, οι εικασίες για πιθανούς διαδόχους του πάπα Φραγκίσκου άρχισαν καθώς η υγεία του ποντίφικα επιδεινώθηκε. Το διακύβευμα για την επιλογή ενός νέου πάπα είναι ασυνήθιστα υψηλό. Ο επόμενος ποντίφικας θα κληρονομήσει μια βαθιά διχασμένη Εκκλησία, που θα παλεύει με ιδεολογικές εντάσεις για ζητήματα όπως η συμπερίληψη LGBTQ+ και η κακοποίηση από κληρικούς, ενώ θα περιηγηθεί επίσης σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο, που κατακλύζεται από εδαφικές και πολιτιστικές συγκρούσεις.

Εδώ είναι μερικά από τα βασικά ονόματα που είναι πιθανό να ακούσετε τις επόμενες εβδομάδες:

Η ιταλική επιστροφή

Μήπως ήρθε η ώρα οι Ιταλοί να πάρουν πίσω τον παπισμό; Από τους 266 πάπες, οι 217 κατάγονται από την Ιταλία — αλλά οι τρεις τελευταίοι προέρχονται από έξω από την αυλή του Βατικανού. Ο Ιταλός καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, 70 ετών, υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού και Νο. 2 του Φραγκίσκου από το 2013, μπορεί να θεωρηθεί ως ο φυσικός διάδοχος του Φραγκίσκου.

Με καταγωγή από το Βένετο, ο Παρολίν, ένας από τον στενό κύκλο των καρδινάλιων - συμβούλων του Φραγκίσκου, επιφορτίστηκε με την πραγματοποίηση των μεταρρυθμίσεων του Πάπα και υπήρξε κινητήριος δύναμη στη διπλωματία. Έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ της Αγίας Έδρας και της Κίνας και στην υπογραφή συμφωνίας για το διορισμό Κινέζων επισκόπων από κοινού με το Πεκίνο. Ένας μετριοπαθής, που θεωρούνταν προοδευτικός από τους επικριτές του, ανέλαβε μεγάλο ρόλο κατά τη διάρκεια της ασθένειας του Πάπα, καθοδηγώντας την προσευχή για την ανάρρωσή του, η οποία θεωρήθηκε από ορισμένους ως μια ανάρμοστη εκστρατεία.

Ωστόσο, ο Parolin θεωρείται υπερβολικά γραφειοκρατικός και δεν έχει το χάρισμα του αείμνηστου Πάπα. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί μια αχίλλειος πτέρνα, παράλληλα με την έλλειψη ποιμαντικής εμπειρίας.

Η Έκθεση του College of Cardinals, μια ανασκόπηση των θέσεων των καρδιναλίων που συντάχθηκε από τους συντηρητικούς δημοσιογράφους Edward Pentin και Diane Montagna, τον χαρακτηρίζει ως έναν «πιο λεπτό» προοδευτικό ικανό να κάνει μια κυρίαρχη στροφή στον ριζοσπαστισμό του πάπα Φραγκίσκου. Εν τω μεταξύ, ένας αξιωματούχος της Εκκλησίας με πιο προοδευτικό πνεύμα είπε στο POLITICO ότι ο Παρολίν είναι «ένας πολύ ταπεινός και πολύ ευγενικός άνθρωπος, αλλά λόγω της ευγένειάς του οι άνθρωποι δεν βλέπουν ότι είναι πολύ πιο συντηρητικός από τον Πάπα». 

Μια άλλη «ιταλική πιθανότητα» είναι ο καρδινάλιος Pierbattista Pizzaballa, από τη Λομβαρδία. Ο 60χρονος θα μπορούσε κάλλιστα να επωφεληθεί από την επιθυμία των Ιταλών καρδιναλίων για την επιστροφή ενός συμπατριώτη τους στην κορυφαία θέση. Ο Pizzaballa — ο οποίος έχει ζήσει στους Αγίους Τόπους για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, μιλάει Εβραϊκά και έχει παραδεχτεί ότι συνομιλεί με τη Χαμάς «αναγκαστικά» — είναι μια αρχή στη Μέση Ανατολή, κάτι που θα μπορούσε να είναι πλεονέκτημα.

Θεωρούμενος ως ειλικρινής, ανέβηκε γρήγορα στις βαθμίδες χάρη στις απόψεις που ευθυγραμμίζονται με τον Φραγκίσκο για την προστασία του περιβάλλοντος και τον διαθρησκευτικό διάλογο. Έχει μείνει σε μεγάλο βαθμό μακριά από δημόσιες διαμάχες στην εκκλησία για το εκκλησιαστικό δόγμα, κάτι που τον κάνει άγνωστο, αλλά οι συντηρητικοί δεν είναι υπερβολικά εχθρικοί μαζί του. Ωστόσο, είναι κάπως νέος για να γίνει Πάπας, καθώς οι καρδινάλιοι διστάζουν να εκλέξουν έναν ηγέτη που είναι πιθανό να παραμείνει για αρκετές δεκαετίες.

Οι μη ευρωπαϊκές επιλογές

Ο Φραγκίσκος ήταν ο πρώτος μη Ευρωπαίος που ηγήθηκε της Καθολικής Εκκλησίας μετά τον Σύριο Γρηγόριο Γ΄ τον όγδοο αιώνα — και ήταν ο πρώτος πάπας που εκλέχτηκε από την Αμερική. Εάν το Κολλέγιο των Καρδιναλίων επιλέξει ξανά έναν μη Ευρωπαίο, ο Φιλιππινέζος καρδινάλιος Luis Tagle μπορεί να είναι πρωτοπόρος. Ο 67χρονος πρώην Αρχιεπίσκοπος της Μανίλας συμμερίζεται τις θέσεις του Φραγκίσκου για την κοινωνική δικαιοσύνη και την καταπολέμηση της φτώχειας. 

Η Εκκλησία θα μπορούσε επίσης να γράψει ιστορία εάν εκλέξει τον πρώτο της Αφρικανό Πάπα στη σύγχρονη εποχή. Ο καρδινάλιος Peter Turkson της Γκάνας, που κάποτε θεωρούνταν φαβορί κατά τη διάρκεια του κονκλάβου του 2013, συζητείται ξανά. Τώρα 76 ετών, ο Turkson διορίστηκε από τον Βενέδικτο XVI για να ηγηθεί του Ποντιφικού Συμβουλίου για τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη. Η εκλογή του θα σηματοδοτούσε μια καθοριστική στιγμή, αλλά οι διαμάχες μπορεί να εμποδίσουν τις πιθανότητές του. Σε μια συνέντευξή του το 2013 είπε ότι η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών ήταν λιγότερο διαδεδομένη στην Αφρική λόγω των παραδοσιακών πολιτιστικών προστασιών. Ένα χρόνο νωρίτερα ζήτησε συγγνώμη για την παρουσίαση ενός βίντεο που προειδοποιεί για την εξάπλωση του Ισλάμ στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια μιας Συνόδου Επισκόπων.

Ο Φραγκίσκος άλλαξε σημαντικά τη γεωγραφική ισορροπία του Κολλεγίου των Καρδιναλίων διορίζοντας περισσότερους καρδινάλιους από φτωχότερες περιοχές που ιστορικά υποεκπροσωπούνται στα υψηλότερα κλιμάκια της Εκκλησίας, που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία επιλογής του επόμενου Πάπα. Ως αποτέλεσμα, η επικοινωνία έγινε πιο δύσκολη για πολλούς καρδινάλιους από τότε που ο Φραγκίσκος κατάργησε τις τακτικές συναντήσεις τους στη Ρώμη. Σε ένα βαθμό, αυτό έχει ενδυναμώσει τους λεγόμενους καρδινάλιους Curial που ζουν στην Αιώνια Πόλη και μπορούν να μιλήσουν μεταξύ τους πιο εύκολα. Κάποιοι λένε ότι αυτό θα μπορούσε να δώσει ένα πόδι στους Ιταλούς καρδινάλιους, οι οποίοι αποτελούν την πλειοψηφία των κληρικών στη Ρώμη. Αλλά αυτοί οι καρδινάλιοι μπορεί επίσης να στραφούν ο ένας εναντίον του άλλου τώρα δεν χρειάζεται πλέον να παρουσιάζουν ένα ενιαίο μέτωπο γύρω από τον Φραγκίσκο.

Επιπλέον, οι κινήσεις του Φραγκίσκου να δυσκολέψει τον κλήρο να συνέλθει στη Ρώμη είχαν ως αποτέλεσμα να υποδαυλίσουν νέα κέντρα εξουσίας, ειδικά μεταξύ των ταχέως αναπτυσσόμενων Καθολικών πληθυσμών στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, με ισχυρές επισκοπικές διασκέψεις στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, είπε στο POLITICO ο υψηλόβαθμος εκκλησιαστικός αξιωματούχος που αναφέρθηκε παραπάνω. Οι ηγέτες με επιρροή περιλαμβάνουν τον Κονγκολέζο καρδινάλιο Fridolin Ambongo Besungu και τον Βραζιλιάνο καρδινάλιο Jaime Spengler, πρόεδρο της διάσκεψης των επισκόπων της Βραζιλίας, που αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη καθολική εκκλησία στον κόσμο.

«Η Curia φαίνεται ισχυρή, αλλά όταν οι ηγέτες διαφορετικών ηπείρων φτάσουν στο κονκλάβιο θα πουν τη γνώμη τους», είπε ο αξιωματούχος της Εκκλησίας. Η Ρώμη δεν είναι πλέον το «σημείο σύγκλισης» των εκκλησιαστικών μεθόδων, πρόσθεσαν.

Οι αρχισυντηρητικοί

Κατά τη διάρκεια των 12 ετών του ως Πάπας, ο Φραγκίσκος εξόργισε τη συντηρητική πτέρυγα της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία με τη σειρά της έγινε ολοένα και πιο ριζοσπαστική — ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Ο ηγέτης αυτής της συντηρητικής αντιπολίτευσης ήταν ο 76χρονος καρδινάλιος Ρέιμοντ Μπερκ, ο οποίος συγκρούστηκε επανειλημμένα με τον Φραγκίσκο για την υποτιθέμενη «woke» ατζέντα του και έκρινε την Εκκλησία «υπερβολικά θηλυκωμένη». 

O Ούγγρος καρδινάλιος Péter Erdő, φαίνεται να είναι πιο πιθανός υποψήφιος. Ο Erdő αναφέρθηκε ως πιθανός διάδοχος το 2013 και έχει επαινεθεί από τον δεξιό πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Viktor Orbán. Ο Erdő αντιπροσωπεύει ένα πιο παραδοσιακό, προσανατολισμένο στην Ευρώπη όραμα της Εκκλησίας και παραμένει ενδιαφέρων πρόσωπο για τους συντηρητικούς που αναζητούν μια παπική διόρθωση της πορείας. Οι πιθανότητες των συντηρητικών εξαρτώνται από τη σύνθεση του College of Cardinals. Ο Φραγκίσκος διόρισε 110 από τους 138 καρδινάλιους που θα είναι έτοιμοι να εκλέξουν τον διάδοχό του, καθιστώντας απίθανη την επιστροφή σε έναν πιο σκληροπυρηνικό συντηρητισμό.

Ωστόσο, αρκετοί ήταν καρδινάλιοι από αναπτυσσόμενα έθνη με μια πιο συντηρητική προοπτική, ενώ άλλοι μπορεί να απομακρύνουν την πίστη από τον φιλελευθερισμό του μετά το θάνατό του.

Πηγή: Politico