Κοσμος

Το σκοτάδι απλώνεται, οι δαίμονες ξυπνούν

Καρλ Σέιγκαν: Από την αισιοδοξία του μέλλοντος, στη δυστοπία του παρόντος

kyriakos_1.jpg
Κυριάκος Αθανασιάδης
ΤΕΥΧΟΣ 945
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Το σκοτάδι απλώνεται, οι δαίμονες ξυπνούν
Η εικόνα είναι φτιαγμένη με το πρόγραμμα Copilot.

Μια προφητεία για τις μέρες μας, γραμμένη τριάντα ολόκληρα χρόνια πριν

Ο αστρονόμος, αστροφυσικός, παραγωγός επιστημονικών ντοκιμαντέρ (η τηλεοπτική σειρά «Cosmos» έκανε κορυφαίες τηλεθεάσεις) και συγγραφέας εκλαϊκευμένων επιστημονικών έργων Καρλ Σέιγκαν (1934-1996) υπήρξε ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους επιστήμονες, και ίσως ο πιο αγαπημένος όλων των εποχών. Ήταν πολύ γλυκός άνθρωπος, και τον αγαπούσαμε κι εδώ στην Ελλάδα από τα βιβλία του που είχαν κυκλοφορήσει από τον υπερκάλτ οίκο Ωρόρα στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Τρία χρόνια μετά την έκδοσή του στα αγγλικά, το 1988, έβγαλαν και την «Επαφή», το μοναδικό του μυθιστόρημα, που το καταβροχθίσαμε επίσης — και έτσι ξέραμε τι θα δούμε όταν βγήκε στις αίθουσες η ταινία του Ζεμέκις με την Τζόντι Φόστερ, το 1997.

Έναν χρόνο πριν πεθάνει, το 1995, κυκλοφόρησε το τελευταίο του βιβλίο: «The Demon-haunted World: Science as a Candle in the Dark». Στα ελληνικά βγήκε το 1998, από το Έσοπτρον, σε μετάφραση της Αιμιλίας Μανούση – κυκλοφορεί ακόμη: «Στοιχειωμένος κόσμος. Το φως της επιστήμης στη σύγχυση της νέας εποχής». Σ’ αυτό, πιάνει πολλά θέματα της «Νέας Εποχής», και τους αλλάζει τον αδόξαστο. Απομυθοποιεί ό,τι ψευδοεπιστημονική ανοησία ήταν της μόδας τα τελευταία (πολλά) χρόνια, από τους πνευματιστές μέχρι τους εξωγήινους κ.π.ά., και ενθαρρύνει τους αναγνώστες του να σκέφτονται κριτικά και με περίσκεψη, αν όχι με σκεπτικισμό. Το βιβλίο είναι μια ωδή στην επιστήμη και τον ορθό λόγο.

Και να ένα μικρό απόσπασμα από τον πρόλογο: «Τα σημαντικότερα στοιχεία του πολιτισμού μας στηρίζονται στην επιστήμη και την τεχνολογία. Ταυτόχρονα όμως, έχουμε οργανώσει με τέτοιο τρόπο τα πάντα γύρω μας, ώστε σχεδόν κανείς να μην κατανοεί την επιστήμη και την τεχνολογία. Πρόκειται για την ιδανικότερη συνταγή για μια μελλοντική καταστροφή. Αργά ή γρήγορα, ένα εύφλεκτο μείγμα άγνοιας και δύναμης θα εκραγεί ακριβώς μπροστά στα μάτια μας. […] Η ψευδο-επιστήμη και οι δεισιδαιμονίες θα γίνονται χρόνο με τον χρόνο πιο δελεαστικές, το τραγούδι του παραλόγου των Σειρήνων πιο εύηχο και σαγηνευτικό. […] Όταν εγείρονται φυλετικές προκαταλήψεις, σε καιρούς στέρησης ή πολέμων, σε περιόδους που προκαλείται η εθνική μας αυτοεκτίμηση, όταν αγωνιούμε για τη μείωση του ζωτικού μας χώρου […], όταν γύρω μας φουντώνουν ο φανατισμός και η άγνοια: τότε είναι που οι ίδιες σκοταδιστικές απόψεις, γνωστές από το απώτατο παρελθόν, προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο. Η φλόγα του κεριού εξασθενεί. Το λιγοστό φως τρεμοσβήνει. Το σκοτάδι απλώνεται. Οι δαίμονες ξυπνούν».

Και κάποια στιγμή, στο 2ο κεφάλαιο, που έχει τίτλο «Επιστήμη και ελπίδα», γράφει: «Έχω μια ζοφερή εικόνα στο μυαλό μου για την Αμερική στην οποία θα ζουν τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου — μια Αμερική που θα είναι μια οικονομία υπηρεσιών και πληροφοριών· όπου το σύνολο σχεδόν των βασικών μεταποιητικών βιομηχανιών θα έχει μεταφερθεί σε άλλες χώρες· όπου τρομερές τεχνολογικές δυνάμεις θα βρίσκονται στα χέρια ελαχίστων, και όπου κανείς εκπρόσωπος του δημοσίου συμφέροντος δεν θα είναι καν σε θέση να κατανοήσει τι σημαίνει αυτό· όπου οι πολίτες θα έχουν χάσει την ικανότητα να αμφισβητούν αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία· όπου, ανίκανοι να διακρίνουμε τι είναι καλό και τι αληθινό, με την κριτική μας ικανότητα σε παρακμή, θα γλιστράμε, ανεπαίσθητα, πίσω στη δεισιδαιμονία και στο σκοτάδι».

Σας θυμίζει κάτι; 

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.