Η πιο δύσκολη απόφαση της θητείας Μπάιντεν: Θα χτυπήσει ή όχι το Ιράν;

Μετά την επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, οι πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν έχουν κλιμακώσει τις επιθέσεις τους κατά των αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ και τη Συρία, τα οποία συνδράμουν τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους. Υπήρξαν τουλάχιστον 160 τέτοιες επιθέσεις σε λιγότερο από τέσσερις μήνες με τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και ρουκετών. Περίπου 70 μέλη του αμερικανικού προσωπικού έχουν τραυματιστεί –μεταξύ άλλων σε μια πυραυλική επίθεση στις 20 Ιανουαρίου σε μια γιγαντιαία αεροπορική βάση στην επαρχία Άνμπαρ του Ιράκ–, αλλά κανένας δεν σκοτώθηκε.

Η τύχη των αμερικανικών στρατευμάτων εξαντλήθηκε τελικά την Κυριακή, όταν ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος έπληξε ένα μικροσκοπικό αμερικανικό φυλάκιο στο έδαφος της Ιορδανίας κοντά στα σύνορα με το Ιράκ και τη Συρία. Τρεις Αμερικανοί στρατιωτικοί σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 30 τραυματίστηκαν, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το γιατί η αμερικανική αεράμυνα απέτυχε να λειτουργήσει. Ο πρόεδρος Μπάιντεν απέδωσε την επίθεση σε «ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν και δρουν στη Συρία και το Ιράκ» και υποσχέθηκε: «Θα θέσουμε όλους τους υπεύθυνους προ των ευθυνών τους σε χρόνο και με τρόπο που θα επιλέξουμε».

Το μεγάλο δίλημμα του Μπάιντεν

Ο πρόεδρος Μπάιντεν αντιμετωπίζει ένα μεγάλο δίλημμα. Από τη μια πρέπει να καταφέρει ένα αρκετά σημαντικό πλήγμα στην Τεχεράνη, ώστε να αποτρέψει μελλοντικές επιθέσεις και από την άλλη να μην κλιμακώσει την κατάσταση φέρνοντας τις ΗΠΑ σε άμεση σύγκρουση με το Ιράν.

Όπως ανάφερει ο Ντέιβιντ Ιγνέισιους της Washington Post: «Ενα παρόμοιο δίλημμα αντιμετώπισε ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι κατά τη διάρκεια της κρίσης των πυραύλων της Κούβας. Τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδίαζαν να απομακρύνουν τους ξεπερασμένους πυρηνικούς πυραύλους από την Τουρκία. Όταν η Μόσχα απαίτησε την απομάκρυνσή τους ως τίμημα για την απόσυρση των πυραύλων της από την Κούβα, ο Κένεντι δεν μπορούσε να ενδώσει ανοιχτά στη σοβιετική πίεση. Αλλά είπε κατ' ιδίαν στους Σοβιετικούς ότι οι πύραυλοι θα εξαφανίζονταν σύντομα αν σιωπούσαν, και η κρίση επιλύθηκε».

Αντί να χτυπήσουν άμεσα το Ιράν, οι ΗΠΑ είναι πιθανό να διατάξουν επιθέσεις κατά των οργανώσεων που στηρίζει το Ιράν στη Συρία και το Ιράκ, ενώ παράλληλα θα εντείνουν την πίεση στο Ισραήλ για την αποκλιμάκωση της σύγκρουσης στη Γάζα. Αν και το Ιράν χρηματοδοτεί την τρομοκρατία κατά των Ηνωμένων Πολιτειών από την επανάσταση του 1979, όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι αντιλαμβάνονταν ότι η εμπλοκή σε μια άμεση σύγκρουση δεν είναι προς το συμφέρον κανενός.

Η κλιμάκωση δεν έχει φτάσει στο χειρότερο σημείο

Όπως επισημαίνει στην ανάλυσή του το CNN, είναι θετικό το γεγονός ότι, όσο σοβαρή και αν είναι, η στρατιωτική δραστηριότητα των υποστηριζόμενων από το Ιράν δυνάμεων εκτυλίσσεται ως ένα σύνολο ελεγχόμενων κλιμακώσεων που δεν έχει ακόμη αποκτήσει τη δική του καταστροφική ορμή. Εν ολίγοις τα χειρότερα δεν έχουν συμβεί ακόμη – για παράδειγμα, μια μαζική πυραυλική επίθεση της Χεζμπολάχ εναντίον ισραηλινών πόλεων. Και ενώ η επίθεση το Σαββατοκύριακο, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο των τριών Αμερικανών στρατιωτών, είναι μια τραγική εξέλιξη, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί επίθεση μεγάλης κλίμακας κατά των συμφερόντων των ΗΠΑ, όπως θα ήταν για παράδειγμα ένα καταστροφικό πλήγμα σε πλοίο του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού με μεγάλες απώλειες σε ζωές.

Το γεγονός αυτό τροφοδοτεί την εντύπωση στην Ουάσιγκτον ότι το Ιράν δεν επιθυμεί μια ευρείας κλίμακας περιφερειακή σύγκρουση, περισσότερο από ό,τι οι ΗΠΑ. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να θεωρηθεί σίγουρο ή σταθερό.

«Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτή είναι μια απίστευτα ασταθής περίοδος στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν τη Δευτέρα και πρόσθεσε: «Θα έλεγα ότι δεν έχουμε δει μια κατάσταση τόσο επικίνδυνη όσο αυτή που αντιμετωπίζουμε τώρα στην ευρύτερη περιοχή (της Μέσης Ανατολής) τουλάχιστον από το 1973, ενδεχομένως και νωρίτερα».

Ο Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ, ο οποίος έχει επί χρόνια διατελέσει διαπραγματευτής στη Μέση Ανατολή για τις ΗΠΑ, είναι ακόμη λιγότερο αισιόδοξος. Δήλωσε στον Τζιμ Ακόστα του CNN την Κυριακή: «Θα χειροτερέψει, πριν χειροτερέψει ακόμη περισσότερο, υποψιάζομαι».

Αποτροπή αλλά όχι καταστροφική κλιμάκωση

Πολιτικοί, ειδικοί και αναλυτές έχουν διατυπώσει διάφορες εικασίες για τις επιλογές που έχουν οι ΗΠΑ, με συνισταμένη ότι πρέπει να σταλεί ένα σκληρό μήνυμα, αλλά πρέπει επίσης να αποφευχθεί ο εκτροχιασμός, δηλαδή να κλιμακωθεί η σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών ακόμη χειρότερα – πολύ περισσότερο μια ανοιχτή σύρραξη.

Αυτός είναι ο λόγος που το δίλημμα του Μπάιντεν είναι τόσο οξύ, όπως σημειώνει το CNN. Πώς ακριβώς βρίσκεται η χρυσή τομή ανάμεσα στην αποτροπή και την καταστροφική κλιμάκωση; Μήπως τα αντίποινα θα θέσουν τις δυνάμεις των ΗΠΑ σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο; Ή απλώς θα τα αγνοήσει το Ιράν;

Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο CNN ότι η απάντηση των ΗΠΑ είναι πιθανό να είναι πιο ισχυρή από τα προηγούμενα αμερικανικά πλήγματα στο Ιράκ και τη Συρία κατά των ιρανικών συμφερόντων, αλλά θεωρούν απίθανο οι ΗΠΑ να χτυπήσουν στο Ιράν.

Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τρίτη (30/1) ότι είχε λάβει απόφαση για το πώς θα απαντήσει στην επίθεση και προειδοποίησε ότι θεωρεί υπεύθυνη την Τεχεράνη «με την έννοια ότι προμηθεύουν τα όπλα στους ανθρώπους που το έκαναν». Παράλληλα, ωστόσο, εξέφρασε αυτοσυκράτηση στο είδος της απάντησης προς το Ιράν, λέγοντας: «Δεν νομίζω ότι χρειαζόμαστε έναν ευρύτερο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Δεν είναι αυτό που αναζητώ».

Με φόντο τα παραπάνω, αναλυτές πιθανολογούν ότι το πιθανότερο είναι ένα νέο χτύπημα προς τους Φρουρούς της Επανάστασης και ειδικότερα σε κάποιον εκ των ανώτερων διοικητών. 

Εντείνεται η ανάγκη λύσης για τη Γάζα

Την ίδια ώρα, ο Μπάιντεν αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις για την επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα. Το πρωί της Τρίτης, η Χαμάς έλαβε μια πρόταση για κατάπαυση πυρός, που προβλέπει παύση έξι εβδομάδων στον πόλεμο, κατά τη διάρκεια της οποίας θα ανταλλάσσονταν Ισραηλινοί όμηροι και Παλαιστίνιοι αιχμάλωτοι.

Η πρόταση προέκυψε από συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων των ΗΠΑ, του Ισραήλ, του Κατάρ και της Αιγύπτου και υπολείπεται της μόνιμης εκεχειρίας που επιθυμεί η Χαμάς, που έχει την υποστήριξη του Ιράν. Επιτρέπει όμως δύο ακόμη πιθανές ανταλλαγές, ένα σενάριο που η Χαμάς έχει δηλώσει ότι θα υποστήριζε.

Αμερικανοί αξιωματούχοι εκφράζονται με συγκρατημένη αισιοδοξία για το ζήτημα. Μια τέτοια κρίσιμη διπλωματική στιγμή αυξάνει το διακύβευμα για τον Μπάιντεν, προκειμένου να μην προκληθεί πλήγμα σε αυτή τη διαδικασία, καθώς εξετάζει τις στρατιωτικές επιλογές του έναντι του Ιράν.

Διπλωματικές κινήσεις και σε άλλα μέτωπα

Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι, σε μια παράλληλη διπλωματική εξέλιξη, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, μόλις επέστρεψε από συνάντηση στην Ταϊλάνδη με τον Γουάνγκ Γι, τον κορυφαίο αξιωματούχο εξωτερικής πολιτικής της Κίνας. Ο Σάλιβαν ζήτησε από την Κίνα να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στο Ιράν για την αποκλιμάκωση των εντάσεων. 

Ο Γουάνγκ φαίνεται να καταλαβαίνει ότι η Κίνα, με την εξάρτησή της από το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο, έχει να χάσει περισσότερα από την απερισκεψία των Χούθι απ' ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Μένει να φανεί αν το Πεκίνο θα ασκήσει την επιρροή του στην Τεχεράνη και με ποιο βαθμό επιτυχίας.