Ώρα απολογισμού για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν - Εννέα μήνες πριν τις ευρωεκλογές

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα κάνει μεθαύριο, Τετάρτη, την ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης, η οποία θα είναι η τελευταία της τρέχουσας θητείας της και η ευκαιρία για έναν απολογισμό, τη στιγμή που στις Βρυξέλλες διατυπώνονται όλο και περισσότερες εικασίες για το αν θα επιδιώξει να είναι υποψήφια για να επανεκλεγεί.

Εννέα μήνες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου 2024, οι οποίες θα σημάνουν την έναρξη μεγάλων αλλαγών στην κορυφή των θεσμών της ΕΕ, οι πολιτικοί ελιγμοί έχουν αρχίσει και οι φήμες δίνουν και παίρνουν μέσα στον μικρόκοσμο των Βρυξελλών.

Η επικεφαλής του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ θα είναι άραγε υποψήφια για άλλη μια πενταετή θητεία; Το σενάριο αυτό θεωρείται πιθανό από πολλούς, όμως η ενδιαφερόμενη παραμένει σιωπηλή για τα σχέδιά της.

«Έχει σταθερά την πρόθεση να εργαστεί μέχρι και την τελευταία ημέρα με τη μέγιστη αποτελεσματικότητα», ανέφερε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο εκρόσωπος της Κομισιόν Ερίκ Μαμέρ.

Το όνομα της γερμανίδας πρώην υπουργού Άμυνας έχει αναφερθεί επίσης για τη διαδοχή, τον Οκτώβριο του 2024, του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ.

Δύο μείζονες κρίσεις στην ΕΕ, η μία μετά την άλλη

Η χριστιανοδημοκράτισσα αξιωματούχος, η οποία τέθηκε επικεφαλής του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ στα τέλη του 2019, χρειάσθηκε να αντιμετωπίσει δύο μείζονες κρίσεις, τη μία μετά την άλλη: αρχικά την πανδημία της Covid-19, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Διηύθυνε τη δημιουργία ενός γιγάντιου σχεδίο ανάκαμψης, την κοινή αγορά εμβολίων, τη στήριξη του Κιέβου, μια στρατηγική για να σταματήσει η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία.

Μπορεί επίσης να υπερηφανεύεται ότι έφερε σε πέρας μεγάλο μέρος του Πράσινου Συμφώνου, του φιλόδοξου σχεδίου για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα της ΕΕ, το οποίο είχε θέσει ως προτεραιότητα. Εντούτοις το σύμφωνο αυτό δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, καθώς ορισμένα κείμενά του προκαλούν σφοδρές αντιδράσεις από την πολιτική οικογένεια της φον ντερ Λάιεν, το δεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).

Η ίδια πέτυχε επίσης να ψηφιστούν δύο σημαντικοί κανονισμοί για την αντιμετώπιση των παραβάσεων των γιγάντων της ψηφιακής οικονομίας.

Μεταξύ των θεμάτων που δεν έχουν ακόμη αντιμετωπισθεί είναι η ακανθώδης μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής, η οποία εξακολουθεί να προκαλεί δύσκολες συζητήσεις, καθώς η αύξηση των αιτήσεων ασύλου στην Ευρώπη ασκεί πίεση στις δυνατότητες υποδοχής των κρατών.

«Ο απολογισμός της απέχει από το να είναι κακός», υπογραμμίζει ο Τιερί Σοπέν, ειδικός σύμβουλος στο Ινστιτούτο Ζακ Ντελόρ. «Αυτή η Επιτροπή έγινε πολύ περισσότερο γεωπολιτική και αυτό ήταν μια υπόσχεση της προέδρου της», προσθέτει.

Ο γερμανός ευρωβουλευτής Κλάους Σβαμπ, μέλος του γερμανικού Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), όπως και η φον ντερ Λάιεν, περιμένει ότι την Τετάρτη η πρόεδρος της Κομισιόν θα απευθύνει «μήνυμα ενθάρρυνσης» προς τους Ευρωπαίους, επιμένοντας στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ ξεπέρασε τις κρίσεις.

«Ταυτόχρονα θα αναγνωρίσει το αίσθημα που επικρατεί μεταξύ των πολιτών ότι υπάρχει υπερβολικά πολλή ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, ένας υπερβολικά γρήγορος ρυθμός παραγωγής κανονισμών», λέει ο ευρωβουλευτής. Πρόκειται για ανησυχίες που εκφράζονται από ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι έχουν ζητήσει ένα κανονιστικό διάλειμμα σε ότι αφορά τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, με φόντο την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.

Την περασμένη Τρίτη, η τοποθέτηση της γερμανίδας αξιωματούχου υπέρ μιας αναθεώρησης του καθεστώτος προστατευόμενου είδους που έχει δοθεί στον λύκο, ερμηνεύθηκε εξάλλου από ορισμένους ως μια ανακοίνωση προς τον αγροτικό κόσμο και το ίδιο της το κόμμα.

«Να παραμείνουμε ουδέτεροι»

Η φον ντερ Λάιεν προωθήθηκε επικεφαλής της Επιτροπής το 2019, έπειτα από δύσκολες συναλλαγές μεταξύ ευρωπαίων ηγετών.

Στενή συνεργάτιδα της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ, το όνομά της είχε προταθεί από τον Εμανουέλ Μακρόν. Ο γάλλος πρόεδρος ήταν αντίθετος στο διορισμό του Γερμανού Μάνφρεντ Βέμπερ, ο οποίος διεκδικούσε τη θέση ως υποψήφιος του ΕΛΚ, της πρώτης πολιτικής δύναμης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ωστόσο δεν έλαβε την εμπιστοσύνη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου παρά μόνο με μια μικρή πλειοψηφία εννέα ψήφων.

Θα είναι άραγε αυτή τη φορά η υποψήφια του ΕΛΚ; Το κόμμα προβλέπει να οργανώσει το συνέδριό του στις αρχές του 2024 στο Βουκουρέστι για να διαμορφώσει το πρόγραμμά του και να ορίσει τον επικεφαλής του ψηφοδελτίου του.

Για τον Αντρέας Σβαμπ, η πρόεδρος της Κομισιόν, επικεφαλής μιας ομάδας στην οποία εκπροσωπούνται διαφορετικές πολιτικές οικογένειες, δεν μπορεί να δηλώσει την υποψηφιότητά της πολύ νωρίς. «Θα είναι υποχρεωμένη να παραμείνει ουδέτερη ίσως μέχρι και τα τέλη Απριλίου, επειδή μέχρι τότε πρέπει να μπορεί να ασκεί τα καθήκοντά της. Από τη στιγμή εκείνη, θα μπορεί να κάνει προεκλογική εκστρατεία», εκτιμά.

Ενδεχόμενος εκ νέου διορισμός της φον ντερ Λάιεν επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα εξαρτηθεί επίσης από τους πολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων στους κόλπους του επόμενου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και από τις εκλογές που πρόκειται να διεξαχθούν στη Σλοβακία, την Πολωνία και την Ολλανδία, οι οποίες θα επηρεάσουν την ισορροπία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου συμμετέχουν οι 27 ηγέτες.