Έξι μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, πανδημία και οικονομία απειλούν τον Ντόναλντ Τραμπ. Όμως απολύτως τίποτα δεν έχει κριθεί.
Αδιαμφισβήτητα, η έξαρση του Covid-19 στις ΗΠΑ δε θα μπορούσε να συμβεί σε σημαντικότερη συγκυρία. Με τις Προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου να απέχουν μόνο έξι μήνες, οι ισορροπίες έχουν πλέον αλλάξει σημαντικά, και το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου είναι κατά πόσο ο ιός θα επηρεάσει τις πιθανότητες του Τραμπ να επανεκλεγεί—τη στιγμή μάλιστα φαινόταν να έχει ένα ελαφρύ προβάδισμα.
Οι μεταβλητές είναι πολλές. Ο περιορισμός ή μη των κρουσμάτων, ο μακάβριος αριθμός των 77.000 θανάτων, η πορεία της οικονομίας στη μετά-καραντίνα εποχή, η φύση της εκστρατείας που θα ακολουθήσει, οι απαράμιλλες ρητορικές ακροβασίες και ανακρίβειες του Τραμπ, η στάση του αντιπάλου του, Τζο Μπάιντεν, αλλά και η αξιολόγηση των μετριοπαθών πολιτών απέναντι στη διαχείριση της κρίσης θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό ποιος από τους δύο θα επικρατήσει τον Νοέμβριο.
Μια πρώτη ματιά στα νούμερα
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ο Μπάιντεν προηγείται του Τραμπ με μία μέση τιμή της τάξεως του 6%. Παρά το μέγεθος της κρίσης, η διαφορά δεν έχει ανοίξει εντυπωσιακά υπέρ του Μπάιντεν ενώ κυμαίνεται περίπου στα ίδια επίπεδα με εκείνη του 2016, την οποία όμως υπερκάλυψε ο Τραμπ στο νήμα, έναντι της Χίλαρι Κλίντον. Σαφώς, η εκλογή μέσω του της εκλεκτορικής ψήφου και όχι μέσω απόλυτου αριθμού ψήφων καθιστά τις δημοσκοπήσεις σχετικά επισφαλείς.
Το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα, άλλωστε, το δίνει ένα μικρό σχετικά κομμάτι του εκλογικού σώματος που κατοικεί στις μεταβαλλόμενες πολιτείες—εκείνες δηλαδή που ενδέχεται να ψηφίσουν τόσο Δημοκρατικούς όσο και Ρεπουμπλικάνους—και του οποίου η στάση απέναντι στον Τραμπ είναι αδύνατον να μετρηθεί ή προβλεφθεί αυτή τη στιγμή. Ενδεικτικά, σε κρίσιμες πολιτείες όπως το Οχάιο, τη Φλόριντα, την Πενσυλβάνια, το Μίσιγκαν και την Αριζόνα, το προβάδισμα του Μπάιντεν μειώνεται περίπου στο 3%.
Με τον κομματικό διχασμό να είναι δεδομένος, καθώς το συντριπτικό ποσοστό των Ρεπουμπλικάνων θα στοιχηθεί πίσω από τον Τραμπ, η εξέλιξη του ιού στις εν λόγω πολιτείες αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Το συνολικό ποσοστό αποδοχής του πάντως κυμαίνεται περίπου στο 43%, με τον Τζέραλντ Φορντ να είναι ο μόνος προκάτοχος του Τραμπ που διεκδίκησε την επανεκλογή με χαμηλότερο νούμερο—ανεπιτυχώς.
Η κοινή γνώμη παραμένει διχασμένη όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης της κρίσης. Οι μεν Δημοκρατικοί θεωρούν πως ο Τραμπ και υποτίμησε τον ιό αλλά και πως δεν τον αντιμετώπισε σωστά, οι δε Ρεπουμπλικάνοι πιστεύουν ακριβώς το αντίθετο. Ένα κρίσιμο όμως ποσοστό της τάξεως του 20% θεωρεί πως ο Τραμπ ναι μεν υποτίμησε αρχικά τη σοβαρότητα της κατάστασης, προσαρμόστηκε όμως μετέπειτα στις ανάγκες της αντιμετώπισης της.
Αδιαμφισβήτητα λοιπόν, η μεσοπρόθεσμή πορεία του ιού θα προσδιορίσει σε μεγάλο βαθμό τη στάση αυτού του ποσοστού. Μια ομαλοποίηση της κατάστασης θα ευνοήσει τον Τραμπ, σε αντίθετη περίπτωση όμως θα έχει σημαντικό πρόβλημα. Αξίζει να σημειωθεί πως στα μεγάλα αστικά κέντρα, οι περισσότεροι θεωρούν πως η αντιμετώπιση του ιού ήταν ελλιπής, ενώ στην επαρχία οι πολίτες πιστεύουν πως η Κυβέρνηση κινήθηκε σωστά. Εμφανώς, η φύση της διασποράς του ιού επηρεάζει σημαντικά την αντίληψη των πολιτών ως προς την επιτυχή ή μη αντιμετώπιση του, κάτι που σημαίνει πως αν ο Τραμπ χρειάζεται να κρατήσει τον ιό εντός των μεγάλων πόλεων. Διαφορετικά, είναι πολύ πιθανό το παιχνίδι να γυρίσει επικίνδυνα απέναντι του.
Ο Τραμπ γνωρίζει πως η κατάσταση της οικονομίας αποτελεί τον κρισιμότερο παράγοντα στις Προεδρικές εκλογές, γι’ αυτό άλλωστε τους τελευταίους μήνες πριν την κρίση θριαμβολογούσε σε κάθε γωνιά των ΗΠΑ για τα μακροοικονομικά επιτεύγματα του.
Η πραγματικότητα είναι πως ενώ μεν απέτυχε παταγωδώς να ελέγξει το δημόσιο χρέος, η ανεργία βρισκόταν μέχρι πρότινος σε ιστορικά χαμηλά, δίνοντας στον Τραμπ το πολυπόθητο πάτημα που έψαχνε για την προεκλογική του καμπάνια. Ο ιός όμως έχει προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες απολύσεων, με τις μακροοικονομικές του συνέπειες παράλληλα να παραμένουν αμφίβολες—και συνάμα δυνητικά ζοφερές.
Ο ζήλος του Τραμπ να επιστρέψει η οικονομική ζωή σε μια κανονικότητα βασίζεται ακριβώς σε αυτή την πραγματικότητα. Άλλωστε, όπως και ο ίδιος έχει πει σε ένα τυπικό πλέον για τα δεδομένα του κρεσέντο αμετροέπειας, οι συστάσεις για την ανάγκη περιοριστικών μέτρων αποσκοπούν στην εκλογική του ήττα. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, αδιαμφησβήτητα όμως το πλήγμα για την υποψηφιότητα του ενδέχεται να είναι συντριπτικό—ενώ η βιασύνη του μπορεί να αποβεί μοιραία.
Σε κάθε περίπτωση, ο Τραμπ θα κάνει τα πάντα για να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ευεργέτη. Η επιμονή του να φέρουν την υπογραφή του οι επιταγές στήριξης της Κυβέρνησης είναι ενδεικτική της αγωνίας του να επιβιώσει στη συνείδηση των πολιτών. Το αδύναμο, όμως, κοινωνικό κράτος των ΗΠΑ αναμένεται να φέρει στην επιφάνεια συστημικές αδυναμίες που θα κάνουν τις συγκρίσεις με κράτη όπως ο Καναδάς και η Γερμανία αναπόφευκτες, εν μέσω μάλιστα μιας κρίσης που αφορά την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Και αν οι σκληροπυρηνικοί πολέμιοι του κοινωνικού κράτους που βασιλεύουν στα βάθη του Αμερικανικού Νότου δε συγκινηθούν ιδιαίτερα, η στάση των μετριοπαθών ψηφοφόρων των μεταβαλλόμενων πολιτειών θα είναι καθοριστική.
Ενα κλειστό κατάστημα GAP εξ αιτίας του κορωνοιού στο Σαν Φρανσίσκο EPA/JOHN G. MABANGLO
Η διαφορετική εκστρατεία
Η φετινή εκστρατεία αναμένεται να διαφέρει σημαντικά από τις προηγούμενες, καθώς πολύ δύσκολα θα δούμε τις μαζικές ομιλίες του παρελθόντος. Κι αν σε αυτές σπάνια συμμετέχουν αναποφάσιστοι, ο Τραμπ κατάφερε το 2016 να τις αξιοποιήσει στο έπακρο, μετατρέποντας τες σε σόου. Παίζοντας μαεστρικά με το θυμικό των εκστασιασμένων οπαδών του, αναμιγνύοντας θεατρικότητα και συχνά αισχρή προκλητικότητα, ο Τραμπ έδινε σχολαστικά στα μέσα τα είκοσι απαιτούμενα δευτερόλεπτα που χρειάζονταν για να τον κρατούν στην επικαιρότητα, γεγονός που με τη σειρά του προσέλκυε περισσότερους ψηφοφόρους στις τάξεις του. Στερούμενος όμως φέτος αυτής της επιλογής, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε σε ποιο βαθμό θα καταφέρει να δημιουργήσει θόρυβο αποθέωσης γύρω από τον εαυτό του.
Εφόσον το φορμάτ της εκστρατείας συμπεριλάβει περισσότερες τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις, όπου οι λαϊκίστικες κορώνες και οι καθηλωτικές ανακρίβειες αντιμετωπίζονται ευκολότερα αν μη τι άλλο, ο σαφώς λιγότερο χαρισματικός ομιλητής Τζο Μπάιντεν, θα δει ένα από τα μειονεκτήματα του να εξανεμίζεται σε σημαντικό βαθμό. Ως σόουμαν—και άριστος χειριστής των social media—ο Τραμπ σίγουρα θα προσαρμοστεί κάπως στις νέες συνθήκες, παρόλα αυτά η έλλειψη επαφής με τους οπαδούς του σίγουρα θα του στοιχίσει.
Ο Τζο Μπάιντεν
Ο Τραμπ δεν ήθελε να αντιμετωπίσει τον Μπάιντεν στον τελικό. Σε αντίθεση με τη Χίλαρι Κλίντον, στην οποία το 2016 ο Τραμπ έσυρε τα μύρια όσα για τις αποτυχίες και τα σκάνδαλα στα οποία πρωταγωνίστησε στο αμέσως προηγούμενο διάστημα ως υπουργός του Ομπάμα, ο Μπάιντεν πρώτον, ουσιαστικά επιστρέφει από τη σύνταξη, ενώ δεύτερον, έχει εκτεθεί τόσο πολύ στο εκλογικό σώμα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, στερώντας από τον Τραμπ τη δυνατότητα να βρει κάτι καινούργιο να του καταλογίσει.
Ο νυν Πρόεδρος έχει ήδη προσπαθήσει να συνδέσει τον Μπάιντεν με την Κίνα—ως πρώην Αντιπρόεδρο—κάτι που όμως δε δείχνει να πιάνει μέχρι στιγμής. Επιπροσθέτως, ο Μπάιντεν εμφανίζεται πολύ δυνατός στις δημογραφικές κατηγορίες όπου θέρισε ο Τραμπ το 2016, στους γηραιότερους δηλαδή λευκούς άντρες και εκείνους χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Αυτή η παράμετρος ενδέχεται να αποβεί μοιραία για τον Τραμπ, καθώς η «αγροτική» Αμερική ταυτίζεται πολύ περισσότερο με το προφίλ του Μπάιντεν, σε σχέση με εκείνο της Κλίντον.
Εφόσον λοιπόν η διασπορά του ιού φτάσει στη «ραχοκοκαλιά» των ΗΠΑ—τις μικρές δηλαδή πόλεις της μεσαίας τάξης—ο Τραμπ αναπόφευκτα θα δει τη δημοφιλία του να μειώνεται, καθώς ο Μπάιντεν μπορεί να μιλήσει στο κοινό που ο Τραμπ σαγήνευσε το 2016, με τον πολιτικό χρόνο να είναι διαφορετικός και το κύμα του λαϊκισμού που δημιούργησε ο Τραμπ να έχει πιθανώς ξεφουσκώσει σε—μικρά μεν, μα κρίσιμα δε—ποσοστά επιρροής.
Ακόμα είναι νωρίς
Εν κατακλείδι, δεν είμαστε ακόμα σε θέση να ξέρουμε σε πόσο μεγάλο βαθμό ο ιός θα στερήσει από τον Τραμπ την επανεκλογή. Από τη μία υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν δυνητικά να τον οδηγήσουν σε οδυνηρή ήττα, από την άλλη όμως δε βλέπουμε, μέχρι στιγμής, μια μαζική υπερκομματική αποδοκιμασία απέναντι του.
Αν ο Τραμπ κατέχει ακόμα ένα τεράστιο όπλο, αυτό είναι η απροσδόκητα γρήγορη μετάλλαξη του στον ιδεολογικό πυλώνα του κόμματος του. Οι μετριοπαθείς Ρεπουμπλικάνοι είναι πλέον κομματικά άστεγοι, ενώ μόνο εφόσον ο ιός οδηγήσει σε ολέθριες καταστάσεις ενδέχεται να κλονιστεί η εμπιστοσύνη των Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων στο πρόσωπο του—και αυτό παίζεται.
Έτσι, για άλλη μια φορά, το ενδιαφέρον στέφεται αναπόφευκτα στη στάση των ανεξάρτητων ψηφοφόρων απέναντι στη διαχείριση του Τραμπ, οι οποίοι ακόμα δείχνουν να κρατούν στάση αναμονής, αποτελώντας όμως, παράλληλα, και το πιο ευαίσθητο κομμάτι του εκλογικού σώματος απέναντι στις μετέπειτα αποφάσεις του—και τις συνέπειές τους.
12°
