Η γέφυρα Millau, η ψηλότερη στον κόσμο, εγκαινιάζεται σαν σήμερα πριν 20 χρόνια - Πώς η γέφυρα, η οποία φαίνεται από το διάστημα, άλλαξε το χάρτη της Ευρώπης
Αρκετά συχνά σκεπάζεται από ομίχλη και δημιουργεί την αίσθηση πως διασχίζει τα σύννεφα. Αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο που επισκέπτονται την περιοχή, μόνο και μόνο για να «βρεθούν στον αέρα». Ένα θαύμα της μηχανικής δεσπόζει πάνω από το φαράγγι Tarn στη νότια Γαλλία, η γέφυρα Millau έχει σήμερα «γενέθλια». Στις 14 Δεκεμβρίου 20 χρόνια πριν ολοκληρώθηκε η κατασκευή της, ενώ δόθηκε στην κυκλοφορία μόλις δύο μέρες μετά. Πώς όμως αυτό το το θαύμα της μηχανικής άλλαξε το χάρτη της Ευρώπης;
Η γέφυρα Millau εκτείνεται πάνω από την κοιλάδα του ποταμού Ταρν, κοντά στο Μιγιώ (Αβερόν) στη νότια Γαλλία. Τα έντονα προβλήμα κίνησης, ιδίως το καλοκαίρι, στον οδικό άξονα που συνέδεε τη Γαλλία με την Ισπανία στην κοιλάδα του Μιγιώ (Αβερόν) δημιούργησαν την ανάγκη για την κατασκευή μιας γέφυρας.
Σε αντίθεση με άλλες γέφυρες, οι οποίες συνήθως συνδέουν δύο σημεία με παρόμοιο υψόμετρο, η Viaduct Millau όπως αλλιώς ονομάζεται ουσιαστικά γίνεται το αντίθετο, διανύοντας μια επίπεδη πορεία πάνω στην κοιλάδα. Αποτελεί τη ψηλότερη γέφυρα στον κόσμο, με την κορυφή ενός από τους πυλώνες της να βρίσκεται 343 μέτρα πάνω από τη βάση της κατασκευής.
Οι επτά πυλώνες κυμαίνονται από 78 μέτρα έως 245 μέτρα (256-804 πόδια) σε ύψος, ο καθένας υπολογισμένος με ακρίβεια χιλιοστού, ώστε να αποτελεί μια απόλυτα ομαλή εμπειρία για τους οδηγούς που διασχίζουν την Tarn. Υπάρχει ένα άνοιγμα 342 μέτρων (1.122 πόδια) μεταξύ κάθε ζεύγους - αρκετά μεγάλο για να χωρέσει ο Πύργος του Άιφελ στο κενό. Οι πυλώνες συνδέονται με επτά χαλύβδινους πυλώνες, ύψους 87 μέτρων ο καθένας, με 11 σχοινιά που εκτείνονται εκατέρωθεν. Όλα αυτά βοηθούν να διατηρείται σταθερό το «κατάστρωμα» - το οδόστρωμα, το οποίο έχει πάχος περίπου 14 πόδια και ζυγίζει 36.000 τόνους.
Είναι ένα «θαύμα του σύγχρονου κόσμου» και ένα «θαύμα της μηχανικής», λέει ο David Knight, διευθυντής σχεδιασμού και μηχανικής της Cake Industries και ειδικός σύμβουλος του Institution of Civil Engineers.
«Είναι αυτή η τέλεια αλληλεπίδραση αρχιτεκτονικής και μηχανικής που σημαίνει ότι όλοι όσοι το βλέπουν το θεωρούν θεαματικό».
Όσοι ζουν στην κοιλάδα από κάτω κοιτάζουν με θαυμασμό- όσοι την διασχίζουν οδηγώντας - αυτός ο δρόμος, ο Α75 από το Clermont-Ferrand στο Béziers, είναι ένας από τους κύριους δρόμους βορρά-νότου στη Γαλλία - βλέπουν την απαλή καμπύλη που διατρέχει το τοπίο καθώς πλησιάζουν. «Προκαλεί δέος σε όλους όσοι τον χρησιμοποιούν», λέει ο Knight.
Πώς η ψηλότερη γέφυρα του κόσμου άλλαξε το χάρτη της Ευρώπης
Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι η γεωγραφία. Το Massif Central είναι μια τεράστια περιοχή ορεινών όγκων που κόβεται από βαθιές κοιλάδες και φαράγγια και βρίσκεται περίπου στο μεσαίο τμήμα του κάτω μισού της Γαλλίας. Εκτείνεται περίπου στο 15% της χώρας και συνορεύει με τις Άλπεις στα ανατολικά, είναι ένα από τα εμπόδια που πρέπει να περάσει όποιος ταξιδεύει από το βορρά προς το νότο της χώρας - ή από τη βόρεια Ευρώπη προς την Ισπανία.
Ήταν τόσο σημαντική αυτή η οδογέφυρα -αλλά και τόσο δύσκολη- που η σχεδίασή της είχε διαρκέσει δύο δεκαετίες, σύμφωνα με τον Βιρτοζέ, τον μηχανικό που ηγήθηκε της ομάδας σχεδιασμού - και ο οποίος άρχισε να εργάζεται για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 1987.
«Το πρώτο πρόβλημα δεν ήταν ποια γέφυρα θα κατασκευάζαμε, αλλά πού θα περνούσε ο αυτοκινητόδρομος», λέει.
Εκείνη την εποχή το Massif Central ήταν απομακρυσμένο, παρά την κεντρική του θέση. Υπήρχε μια μονόδρομη σιδηροδρομική γραμμή και οι δρόμοι «δεν ήταν πολύ καλοί», λέει. «Το κεντρικό τμήμα της Γαλλίας δεν μπορούσε να αναπτυχθεί λόγω της έλλειψης μεταφορών».
Έτσι, τη δεκαετία του 1980, η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να αναβαθμίσει το οδικό δίκτυο, με τον τότε πρόεδρο Valery Giscard d'Estaing να αποφασίζει για έναν αυτοκινητόδρομο. Ένας από τους στόχους ήταν να αποσυμφορηθεί ο διαβόητα φραγμένος δρόμος γύρω από το Millau, όπου ο δρόμος κατέβαινε στην κοιλάδα και διέσχιζε τον ποταμό Tarn στο κέντρο της πόλης. Κάθε μέρα υπήρχαν μποτιλιαρίσματα περίπου 20 χιλιομέτρων εκατέρωθεν της πόλης.
«Η διέλευση από το Millau αποτελούσε παλιότερα ένα κυκλοφοριακό μελανό σημείο για τους τουρίστες», λέει η Emmanuelle Gazel, νυν δήμαρχος του Millau. «Υπήρχαν πολλά μποτιλιαρίσματα. Υπήρχαν χιλιόμετρα και χιλιόμετρα μποτιλιαρίσματος. Έδινε μια πολύ κακή εικόνα για την περιοχή μας... όσον αφορά τη ρύπανση ήταν τρομερή. Και οι ντόπιοι χρειάζονταν πολύ χρόνο για να φτάσουν από το ένα σημείο στο άλλο».
Σύμφωνα με τα λόγια του λόρδου Νόρμαν Φόστερ, ο οποίος έγινε ο αρχιτέκτονας της γέφυρας, η περιοχή ήταν «μια κοιλάδα εξαιρετικής ομορφιάς που είχε γίνει ένα από τα χειρότερα σημεία συμφόρησης της Γαλλίας».
Η απόφαση για την κατασκευή μιας γέφυρας γύρω από το Millau ελήφθη τον Σεπτέμβριο του 1986, λέει ο Βιρτοζέ, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν επικεφαλής του τμήματος μεγάλων γεφυρών της γαλλικής διοίκησης. Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα: η γεωγραφία της περιοχής σήμαινε ότι δεν υπήρχε προφανής λύση. «Αρχίσαμε να ψάχνουμε όπου ήταν δυνατόν, αλλά πολλές επιλογές ήταν κακές και χρειάστηκαν σχεδόν τρία χρόνια για να βρούμε μια λύση», λέει.
Μια ιδέα ήταν να δρομολογηθεί ο αυτοκινητόδρομος ανατολικά του Millau, διατηρώντας τον δρόμο στα οροπέδια, με δύο κρεμαστές γέφυρες για να διασχίζουν τις κοιλάδες εκατέρωθεν. Αλλά αυτό δεν θα επέτρεπε τη σύνδεση με τη Millau - «τη μόνη μεγάλη πόλη μεταξύ Clermont-Ferrand και Béziers», λέει ο Βιρτοζέ- η οποία χρειαζόταν την οικονομική ώθηση.
Έτσι κάλεσαν τους ειδικούς: γεωλόγους, γεωτεχνολόγους, μηχανικούς οδοποιίας και τον Virlogeux, ο οποίος είχε ήδη σχεδιάσει την Pont de Normandie - τη γέφυρα 7.032 ποδιών που διασχίζει τον ποταμό Σηκουάνα στη βόρεια περιοχή της Νορμανδίας.
Μετά από μόλις οκτώ ημέρες είχαν λεπτομερή σχέδια των κυματιστών επιπέδων του εδάφους, καθώς και ένα πιθανό υψόμετρο για έναν αυτοκινητόδρομο που θα το διέσχιζε.
Η σημασία της κομψότητας
Ο Βιρτοζέ ήξερε αμέσως ότι η καλύτερη επιλογή θα ήταν μια καλωδιωτή γέφυρα. «Το καλώδιο είναι η πιο αποτελεσματική δομή για τη μεταφορά φορτίου και μπορείς να έχεις ένα πολύ λεπτό κατάστρωμα, οπότε είναι πολύ καλύτερο στην όψη», λέει.
Η λεπτότητα ήταν σημαντική. Υπήρχαν ήδη διαφωνίες σχετικά με την ιδέα να περάσει μια γέφυρα μέσα από ένα τόσο διάσημο τοπίο. Για να μην καταστραφεί το τοπίο, έπρεπε να «φαίνεται πολύ ήσυχη».
Για να δοθεί το πράσινο φως χρειάστηκαν μερικά χρόνια. Η γαλλική κυβέρνηση ξεκίνησε διαγωνισμό για το σχεδιασμό της γέφυρας, και το 1996 την ανάθεση κέρδισε μια ομάδα με επικεφαλής τον Βιρτοζέ ως μηχανικό (ο οποίος είχε εγκαταλείψει την προηγούμενη δουλειά του ένα χρόνο νωρίτερα) και τον Βρετανό Φόστερ ως αρχιτέκτονα. Ο Φόστερ αποκαλεί το σχέδιό τους να διασχίσουν την κοιλάδα και όχι τον ποταμό ως μια «φιλοσοφική ιδέα» που τους ξεχώριζε από τους άλλους ανταγωνιστές.
Αλλά με την τοπική κοινότητα να έχει ξεσηκωθεί με την ιδέα ότι η περιοχή φυσικής ομορφιάς τους θα αλλοιωθεί, αντιμετωπίζουν αυτό που ο Φόστερ αποκαλεί «σχεδιαστική πρόκληση... να δημιουργήσουν κάτι που θα ενισχύσει το τοπίο, θα καθίσει απαλά στον πυθμένα της κοιλάδας - να είναι η πιο λεπτή και ελαφριά παρέμβαση». Ο Βιρτοζέ λέει ότι έπρεπε να είναι «καθαρό και απλό».
Ωστόσο, αυτό το πολύτιμο τοπίο, το οποίο έπρεπε να προστατευθεί αισθητικά, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εργαστεί.
«Οι δυνάμεις του ανέμου σε αυτό το επίπεδο είναι τεράστιες και οι κολώνες πρέπει να προσαρμόζονται στην τεράστια διαστολή και συστολή του καταστρώματος», λέει ο Φόστερ. Και δεν μιλάμε απλώς για μια ήπια αναπήδηση. Η γέφυρα των 2.460 μέτρων (8.070 ποδιών) μπορεί να διαστέλλεται ή να συστέλλεται κατά 50 εκατοστά (1,6 πόδια) ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Η λύση τους ήταν να προσθέσουν αρμούς επέκτασης.
Πάνω από το δρόμο, οι στιβαρές κολώνες «χωρίζονται» σε δύο πιο εύκαμπτους βραχίονες, κάνοντας μια καλλιτεχνική δήλωση από μια μηχανική αναγκαιότητα.
Το ίδιο ισχύει και για την καμπύλη του δρόμου, η οποία διαγράφει απαλά το τόξο της κοιλάδας. Δεν είναι απλώς όμορφη, αλλά εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχει οπτική επικάλυψη - και επομένως σύγχυση - για τους οδηγούς σε τόσο μεγάλο ύψος. Εν τω μεταξύ, οι πυλώνες γίνονται λεπτότεροι καθώς ανεβαίνουν προς το οδόστρωμα, μειώνοντας λίγο-πολύ στο μισό το πλάτος τους από 24 μέτρα στο κάτω μέρος σε 11 μέτρα στην κορυφή.
Ο σχεδιασμός τους για μια καλωδιωτή γέφυρα με επτά κομψούς πυλώνες που παρελαύνουν στο τοπίο και αυτό που η Φόστερ αποκαλεί «το φίδι του δρόμου, απίθανα λεπτό σαν λεπίδα ξυραφιού», έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου.
Η οδογέφυρα μπορεί να ήταν αμφιλεγόμενη όταν πρωτοεξετάστηκε, αλλά η τοπική εχθρότητα άρχισε να υποχωρεί μόλις έγινε σαφές πώς θα έμοιαζε το έργο.
«Ο κόσμος πίστευε ότι η δημιουργία μιας παράκαμψης θα σήμαινε ότι οι τουρίστες θα μπορούσαν να αποφύγουν το Millau και η πόλη θα άδειαζε», λέει ο Gazel, ο δήμαρχος. «Κάποιοι πίστευαν ότι θα χαλούσε το τοπίο μας, αλλά στην πραγματικότητα το μεγέθυνε». Και προσέλκυσε επισκέπτες - μόνο τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της, 10.000 αυτοκίνητα σταματούσαν κάθε Σαββατοκύριακο στην περιοχή εξυπηρέτησης για να απολαύσουν τη θέα.
Ξαφνικά, η μετάβαση από τη βόρεια στη νότια Γαλλία και από τη βόρεια Ευρώπη στην Ισπανία (ή το αντίστροφο) ήταν μια εύκολη εμπειρία.
Ο Φόστερ λέει ότι ήταν «ενθουσιασμένος» με την αλλαγή στάσης των κατοίκων. «Μια γέφυρα έχει να κάνει με την επικοινωνία με την ευρύτερη έννοια, όχι μόνο συνδέοντας δύο οροπέδια αλλά και συνδέοντας τους ανθρώπους».
Σήμερα, η οδογέφυρα «έχει φέρει πολλούς τουρίστες να ανακαλύψουν το Millau», λέει ο Gazel.
«Πολλοί έρχονται για την οδογέφυρα, αλλά ανακαλύπτουν όλες τις άλλες πτυχές της περιοχής μας. Άλλοι ταξιδεύουν για διακοπές και κάνουν μια στάση. Το Millau δεν είναι πια ένα μαύρο σημείο. Έχει γίνει προορισμός - οι τουρίστες επιλέγουν να επισκεφθούν το Millau και δεν χρειάζεται πλέον να υπομένουν τις τρομερές καθυστερήσεις. Έτσι, δεν άδειασε η πόλη- το αντίθετο μάλιστα».
Εκτός από περιοχή εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, υπάρχει ιστορία γύρω από το Millau. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ήταν διάσημη για τα κεραμικά της, τα οποία εξάγονταν σε όλη την αυτοκρατορία, από τη βόρεια Αφρική έως την Αγγλία.
Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν γύρω από τη βάση των διάσημων προβλητών ή να κάνουν μια βόλτα με σκάφος κάτω από τη γέφυρα.
Κάθε χρόνο εξοικονομεί περίπου 40.000 τόνους εκπομπών CO2 μόνο από τα βαρέα φορτηγά οχήματα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Φόστερ- το ισοδύναμο 40.000 δέντρων που απορροφούν τις εκπομπές για 40 χρόνια.
Ο Gazel λέει ότι η οδογέφυρα - η οποία αποτελεί μέρος της αυτοκινητόδρομου A75 - έχει αλλάξει την εικόνα της πόλης της.
«Μας έβαλε στον παγκόσμιο χάρτη - όταν λέω ότι είμαι δήμαρχος του Millau, δεν έχει σημασία πού βρίσκομαι στον κόσμο, όλοι γνωρίζουν το Millau, χάρη στη διάβαση», προσθέτει. «Η αρχιτεκτονική και τεχνολογική του ικανότητα, 20 χρόνια μετά, εξακολουθεί να είναι καινοτόμος - εξακολουθεί να είναι εξαιρετική».
Το έργο κόστισε 400 εκατομμύρια ευρώ (437 εκατομμύρια δολάρια) και χρηματοδοτήθηκε από την Eiffage, μια ιδιωτική κατασκευαστική εταιρεία που εξακολουθεί να έχει την παραχώρηση της γέφυρας μέχρι σήμερα. Για την κατασκευή της χρησιμοποιήθηκαν 290.000 τόνοι χάλυβα και σκυροδέματος και εργάστηκαν περίπου 600 οικοδόμοι.
11°
