Βιβλιο

Τζόναθαν Σουίφτ: Σκοπός μου είναι να εκνευρίζω παρά να διασκεδάζω

Ο συγγραφέας, που είχε κύριο και συντριπτικό όπλο του την ανατρεπτική σάτιρα, πέθανε στις 19 Οκτωβρίου του 1745.

telis-samantas.jpg
Τέλης Σαμαντάς
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Πορτραίτο του Τζόναθαν Σουίφτ από τον Charles Jervas
Πορτραίτο του Τζόναθαν Σουίφτ από τον Charles Jervas © Wikimedia Commons

Ο Τζόναθαν Σουίφτ, τα βιβλία και οι απόψεις του συγγραφέα που πέθανε σαν σήμερα, στις 19 Οκτωβρίου 1745.

«Με έχουν βεβαιώσει ότι ένα υγιές παιδί, περίπου στον πρώτο χρόνο της ζωής του, είναι το πιο νόστιμο, θρεπτικό και υγιεινό φαγητό, είτε ψητό, είτε στον φούρνο, είτε βραστό. Και χωρίς αμφιβολία θα ήταν ιδανικό σαν φρικασέ ή ραγού». Η άποψη, με κάθε σοβαρότητα, στηριγμένη σε στατιστικά στοιχεία αλλά και σε πολλές παραμέτρους, πολιτικές, θρησκευτικές, κοινωνικές, περιλαμβάνεται σε ένα βιβλιαράκι, που με τίτλο «Σεμνή πρόταση ώστε να παύσουν τα τέκνα των φτωχών ν’ αποτελούν βάρος για τους γονείς και τον τόπο τους και να καταστούν ωφέλιμα για την κοινωνία» κυκλοφόρησε, ανωνύμως, τέτοιον καιρό, το 1729. Σκοπός του συγγραφέα του, Τζόναθαν Σουίφτ, να αφυπνίσει πολιτικούς και πολίτες απέναντι στην απελπιστική κατάσταση που βρισκόταν ο πληθυσμός της Ιρλανδίας. Δεν κατάφερε άμεσα και πολλά πράγματα. Ο συγγραφέας μάλιστα της «Πρότασης» δεν έμεινε στην ιστορία της λογοτεχνίας γι’ αυτό το «δοκίμιο» του αλλά για τα άλλα βιβλία του: το «Ταξίδια σε αρκετές μακρινές χώρες του κόσμου σε 4 μέρη, υπό Λεμουέλ Γκιούλιβερ», γνωστότερο με το συντομευμένο τίτλο του «Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ», το «Η μάχη των βιβλίων», ή το «Ιστορία της Σκάφης».

Ο συγγραφέας τους ήταν ιερέας αλλά και επίμονος υποστηρικτής των φτωχών, πολέμιος διαδεδομένων πολιτικών και θρησκευτικών αντιλήψεων και πρακτικών, με κύριο όσο και συντριπτικό όπλο του την ανατρεπτική σάτιρα. Πίσω μάλιστα από όλα τα έργα του, που, εκτός από τα μυθιστορήματα του, περιλαμβάνουν επίσης πολλά άρθρα πολεμικής αλλά και ποιήματα, πολύ συχνά θα διακρίνει ο αναγνώστης ένα μοτίβο που ξεκινάει από μια «απίθανη σύλληψη για να την προεκτείνει σε όλες της τις συνέπειες», δημιουργώντας πληθώρα κωμικών περιστατικών, ανατρέποντας προκαταλήψεις αλλά και αυτονόητες, υποτίθεται, αλήθειες.

Ο ίδιος έλεγε πως «κύριος σκοπός μου σε ό,τι κάνω είναι μάλλον να εκνευρίζω παρά να διασκεδάζω». Ενώ ταυτόχρονα υποστήριζε ότι «Οραματισμός είναι η τέχνη να βλέπεις το αόρατο». Κάτι που πολύ συχνά συνδέεται και με το πέρασμα του χρόνου. Ή, όπως έγραφε, αιώνες μετά, ο Ρομπέρτο Μπολάνιο: «Κλασικοί είναι εκείνοι οι συγγραφείς που η βασική τους αρετή, η συγγραφική αβρότητα και αξία τους, μπορεί να παρομοιαστεί με ωρολογιακή βόμβα: μια βόμβα που όχι μόνο εκρήγνυται επικίνδυνα στην εποχή της, αλλά που είναι δυνατόν να εκτιναχθεί και στο μέλλον. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία κλασικών -αν και η μία δεν αποκλείει την άλλη- ανήκει ο Τζόναθαν Σουίφτ», που πέθανε σαν σήμερα στις 19 Οκτωβρίου του 1745.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ