Ζωρζ Σαρή (1925-2012)

Η Ζωρζ Σαρή γεννήθηκε το 1925 στην Αθήνα. Το πραγματικό της όνομα ήταν Γεωργία Σαριβαξεβάνη. Η μητέρα της ήταν Γαλλίδα από τη Σενεγάλη και ο πατέρας της από το Αϊβαλί. Τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στην Ελλάδα, όπου τελείωσε το δημοτικό και το γυμνάσιο. Πριν ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές της, άρχισε ο πόλεμος του 1940.

Στη διάρκεια του πολέμου η Ζωρζ Σαρή συμμετείχε στην Αντίσταση και στην ΕΠΟΝ. Περιγράφοντας εκείνα τα χρόνια, η ίδια λέει:

«Τα χρόνια της Κατοχής ήταν χρόνια χαράς και ελευθερίας. Από δυστυχισμένοι γίναμε ευτυχισμένοι. Και αυτό γιατί διαλέξαμε τον δρόμο της ζωής και ας υπήρχε θάνατος μέσα. Θρηνούσαμε και χαιρόμασταν όλοι μαζί. Δε φοβόμασταν όμως. Υπήρχε ένας στόχος, η απελευθέρωση». Στην Κατοχή, και αφού τελείωσε το σχολείο, άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Δημήτρη Ροντήρη.

Τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο διαδέχτηκε ο Εμφύλιος, κατά τη διάρκεια του οποίου η Ζωρζ Σαρή πληγώθηκε στο χέρι και στο πόδι από οβίδα και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο «Αγία Όλγα». Αργότερα, το 1947, αναγκάστηκε να φύγει εξόριστη για το Παρίσι. Εκεί δούλεψε σε διάφορες δουλειές, ενώ συγχρόνως φοιτούσε στη σχολή του Σαρλ Ντυλλέν. Στο Παρίσι γνώρισε σημαντικούς ανθρώπους, όπως τον Κώστα Αξελό, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Άδωνι Κύρου, τον Μαρσέλ Μαρσό και πολλούς άλλους. Εκεί συνάντησε και τον Μαρσέλ Καρακώστα, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά, τον Αλέξη και τη Μελίνα Καρακώστα, που αργότερα έγινε κι εκείνη συγγραφέας.

Το 1962 επέστρεψε στην Ελλάδα με την οικογένειά της και συνέχισε να παίζει στο θέατρο μέχρι την εποχή της δικτατορίας, οπότε μαζί με φίλους της ηθοποιούς αποφάσισαν να κάνουν παθητική αντίσταση και να μην ξαναπαίξουν στο θέατρο. Το καλοκαίρι εκείνο, στερημένη από κάποια μορφή έκφρασης, άρχισε να γράφει το πρώτο της μυθιστόρημα. Ο Θησαυρός της Βαγίας ξεκίνησε σαν παιχνίδι με τα παιδιά που είχε γύρω της.

Μετά τη μεγάλη επιτυχία του πρώτου της βιβλίου, η Ζωρζ Σαρή αποφάσισε να αφιερωθεί στο γράψιμο: «Στο γράψιμο βρήκα ό,τι δεν μπορούσα να βρω στο θέατρο, ίσως γιατί δεν ήμουν πρωταγωνίστρια και ίσως γιατί δεν ήμουν σε θέση να διαλέξω τους ρόλους που ο θιασάρχης ή ο σκηνοθέτης διάλεγαν για μένα. Τώρα φέρω ακέραιη την ευθύνη των βιβλίων μου. Κάνω αυτό που θέλω, αυτό που μπορώ».

Σήμερα το όνομα της Ζωρζ Σαρή έχει συνδεθεί με τη λογοτεχνία του τόπου μας και οι αφηγηματικές τεχνικές και η θεματολογία των έργων της έχουν σφραγίσει τη σύγχρονη ελληνική παιδική λογοτεχνία. Οι προσωπικές της αξίες, η αγάπη της για τα παιδιά και η

«εξάρτησή» της από τη συγγραφή δίνουν το στίγμα του συγγραφικού της έργου:

«Όσον αφορά τις δικές μου αξίες, πάνω απ’ όλα είναι η ελευθερία μου και η αξιοπρέπειά μου. Και η φιλία. Να νιώθω ελεύθερη και να είμαι όρθια».　

Το έργο της Ζωρζ Σαρή

Η Ζωρζ Σαρή, από το 1969 που πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με το Θησαυρό της Βαγίας μέχρι σήμερα, έχει γράψει είκοσι μυθιστορήματα, μία νουβέλα, τέσσερα θεατρικά παιδικά έργα και εννιά βιβλία για μικρά παιδιά. Επίσης, στο ενεργητικό της έχει δεκατέσσερις μεταφράσεις μυθιστορημάτων από τα γαλλικά. Όλα τα βιβλία της έχουν κάνει αρκετές επανεκδόσεις και μερικά από αυτά έχουν βραβευτεί.

Το 1994 η Νινέτ βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, καθώς επίσης και από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (το βραβείο μοιράστηκε με τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου). Αργότερα, το 1999 ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου τής έδωσε ακόμη ένα βραβείο για το Χορό της ζωής. Το 1988 Τα Χέγια προτάθηκαν για το βραβείο Άντερσεν.

Πολυγραφότατη και πολυδιαβασμένη, ξεχωρίζει για τα θέματα που επιλέγει, για τους ανθρώπινους ήρωές της, που ζουν καθημερινά και αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της ζωής , για το απλό της ύφος, την απομάκρυνσή της από απλές και κλασικές αφηγηματικές τεχνικές, για την άμεση και μη διδακτική προσέγγιση και παρουσίαση του παιδιού μέσα από τα έργα της και για τη σφαιρική της όραση γύρω από το σύγχρονο παιδί . Αυτό που χαρακτηρίζει το σύνολο του έργου της είναι το βιωματικό γράψιμο και η ανάγκη της να εκφραστεί μέσα από αυτό. Μια ανάγκη που, όπως η ίδια ομολογεί, βοηθά το συγγραφέα να σώσει τον εαυτό του: «Οι συγγραφείς γράφουν πριν απ’ όλα για τον εαυτό τους, για να εκφραστούν οι ίδιοι πριν απ’ όλα, για να σωθούν».

Με το συγκεκριμένο τρόπο η Ζωρζ Σαρή μπορεί να «ζει» σε διαφορετικές καταστάσεις και εποχές και να τις αναπλάθει με μεγάλη πειστικότητα. Τα έργα της αποκτούν ζωντάνια και ρεαλιστική υπόσταση, ενώ οι αναγνώστες της «νιώθουν» ως δικό τους βίωμα αυτό που η συγγραφέας τούς έχει τόσο πειστικά μεταφέρει.

Το βιωματικό γράψιμο, ωστόσο, το οποίο έχει και η ίδια πολλές φορές παραδεχτεί , δεν αποκλείει τη δημιουργική φαντασία και τα μυθοπλαστικά στοιχεία, τα οποία ενυπάρχουν σε όλα τα έργα της. Στα βιβλία της «πλέκεται ο μύθος με την ιστορία» και έτσι χτίζεται το μυθ-ιστόρημα. Ο πυρήνας των έργων της μπορεί να είναι βιωματικός και να αγγίζει την πραγματικότητα, αλλά η ανάπτυξη της πλοκής τους εμπεριέχει πολλά φανταστικά στοιχεία.

Έργα της Ζωρζ Σαρή

Α. Mυθιστορήματα για παιδιά και για νέους

Ο θησαυρός της Βαγίας, εκδ. Κέδρος, 1969, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Το ψέμα, εκδ. Περγαμηνή, 1970, εκδ. Κέδρος, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Όταν ο ήλιος..., εκδ. Κέδρος, 1971, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Κόκκινη κλωστή δεμένη..., εκδ. Κέδρος, 1974, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Τα γενέθλια, εκδ. Κέδρος, 1977, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Τα στενά παπούτσια, εκδ. Κέδρος, 1979, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Οι νικητές, εκδ. Κέδρος, 1983, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Τα Χέγια, Εκδόσεις Πατάκη, 1987 // Το παραράδιασμα, Εκδόσεις Πατάκη, 1989 // Κρίμα κι άδικο..., Εκδόσεις Πατάκη, 1990 Νινέτ, Εκδόσεις Πατάκη, 1993 // Ζουμ, Εκδόσεις Πατάκη, 1994 Ε.Π., Εκδόσεις Πατάκη, 1995 // Μια αγάπη για δύο (μαζί με την Αργυρώ Κοκορέλη), Εκδόσεις Πατάκη, 1996 // Ο χορός της ζωής, Εκδόσεις Πατάκη, 1998 Σοφία, Εκδόσεις Πατάκη, 1998 // Ο Kύριός μου, Εκδόσεις Πατάκη, 2002 // Ο πόλεμος, η Mαρία και το αδέσποτο, Εκδόσεις Πατάκη, 2003 // Tότε..., Εκδόσεις Πατάκη, 2004 //

Β. Ιστορίες και παραμύθια για μικρά παιδιά

Το γαϊτανάκι, εκδ. Κέδρος, 1973, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Ο Φρίκος ο Κοντορεβιθούλης μου, εκδ. Κέδρος, 1980, Εκδόσεις Πατάκη, 1999, νέα αναθεωρημένη έκδοση, Εκδόσεις Πατάκη, 2006 // Η σοφή μας η δασκάλα, εκδ. Κέδρος, 1982, Εκδόσεις Πατάκη, 1992 // Η κυρία Κλοκλό (νέα αναθεωρημένη έκδοση), Εκδόσεις Πατάκη, 2007 // Ο Τότος και η Τοτίνα (νέα αναθεωρημένη έκδοση), Εκδόσεις Πατάκη, υπό έκδοση // Ο Αρλεκίνος, εκδ. Δελφίνι, 1993, Εκδόσεις Πατάκη, 2001 // H Πολυλογού, εκδ. Δελφίνι, 1993, Εκδόσεις Πατάκη, 2000 // H κόκκινη κοτούλα, εκδ. Kέδρος, Εκδόσεις Πατάκη, 2002 // H τουλιπίτσα, εκδ. Kέδρος, Εκδόσεις Πατάκη, 2002 // O Φαντασμένος και άλλα παραμύθια (μαζί με τη Μελίνα Καρακώστα), Εκδόσεις Πατάκη, 2005 // Tο κουμπί και μια βελόνα, Εκδόσεις Πατάκη, 2010

Γ. Θέατρο

Το τρακ, Εκδόσεις Πατάκη, 1998 (εξαντλημένο)

Δ . Mυθιστορήματα για μεγάλους

Η αντιπαροχή, Εκδόσεις Πατάκη, 1989 (εξαντλημένο) // Κλειστά χαρτιά (μαζί με τη Μελίνα Καρακώστα), Εκδόσεις Πατάκη, 2001 // Γράμμα από την Oδησσό, Εκδόσεις Πατάκη, 2005 // Tο προτελευταίο σκαλοπάτι, Εκδόσεις Πατάκη, 2009

Δ. Μεταφράσεις

Ε. Ιονέσκο, Ο Μόνος, εκδ. Μπάιρον, 1974

Τομίκο Ινούι, Το γαλάζιο κύπελλο, εκδ. Κέδρος, 1974, Εκδόσεις Πατάκη, υπό έκδοση // Μάριο Σοάρες, Η φιμωμένη Πορτογαλία, εκδ. Μπάιρον, 1974 // Σιμόν ντε Μποβουάρ, Οι Μανδαρίνοι, εκδ. Ανοιχτή Γωνιά, 1978 // Πιερ Πελό, Το παιδί και το αστέρι, εκδ. Ψυχογιός, 1979 // Μαντελέν Ζιλάρ, Το κρυφό μονοπάτι, εκδ. Κέδρος, 1979 // Εβγκένι Βελτιστόφ, Ελεκτρόνικ, εκδ. Κέδρος, 1979 // Φράνσις Ζανσόν, Ζαν-Πολ Σαρτρ, εκδ. Κέδρος, 1980 // Αντρέ Κεντρός (Ανδρέας Κέδρος), Το νησί με τα ζωντανά απολιθώματα, εκδ. Κέδρος, 1981 // Ανρί Τρουαγιά, Βιου, εκδ. Κέδρος, 1982 // Μορίς Ντρυόν, Τιστού ο πρασινοδάχτυλος, εκδ. Κέδρος, 1983 // Μαργκερίτ Ντυράς, Φράγμα στον Ειρηνικό, εκδ. Κέδρος, 1983 // Έκτορας Μαλό, Χωρίς οικογένεια, τόμοι α΄-β΄, Εκδόσεις Πατάκη, 1987 // Ιούλιος Βερν, Μιχαήλ Στρογκόφ (μαζί με την Ελένη Ρώτη-Βουτσάκη), Εκδόσεις Πατάκη, 1989

---

Το παραπάνω κείμενο βασίζεται εν μέρει στο βιβλίο της Δρ Χρύσας Κουράκη με τίτλο "Οι λογοτεχνικοί χαρακτήρες στο πεζογραφικό έργο της Ζωρζ Σαρή 1969-1995", το οποίο θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από τις Εκδόσεις Πατάκη