Όλοι είναι πλέον φωτογράφοι, ο οικονομικός εκδημοκρατισμός του μέσου επέφερε τεκτονικές αλλαγές στην κουλτούρα αλλά και την παραγωγή των εικόνων. Δισεκατομμύρια από πιξελωτές οπτικές αφηγήσεις ανεβαίνουν καθημερινά στα κοινωνικά δίκτυα, ανταλλάσσονται μεταγωγούμενες μέσα από σμάρτφον και υπολογιστές. 185 χρόνια από την ανακάλυψή του, το αναλογικό φιλμ, ξεχασμένο και χρησιμοποιούμενο μόνο από τους φετιχιστές και τους «λουδίτες» εμμονικούς της αναλογικής απόλαυσης, ενέχει την αξία ενός δεινόσαυρου! Μαρτυρά τα πάντα για το παρελθόν, χάρη σε αυτό περιγράφτηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα όνειρα, οι αγωνίες τα ήθη και τα έργα των ανθρώπων, μεγαλειώδη ή ταπεινά. Αλλά ξεπεράστηκε εις το όνομα της ψηφιακής evolution, πάσα άλλη αρχή παυσάτω, οι νέες εικόνες παράγονται με αυτοματοποιημένο ρυθμό, το ίδιο ανεπεξέργαστες και γρήγορες, όσο η ανάγκη μας για συνεχή ροή από breaking news.
Όμως θυμήσου τις αρχές του περασμένου αιώνα, τότε που ο κοινωνικός και ο επιστημονικός αντίκτυπος της φωτογραφίας επέβαλε τη συνεχή εντατική έρευνα για τη βελτίωση των δυνατοτήτων των μηχανών αλλά και του ίδιου του φιλμ. Αυτό που συμβαίνει σήμερα με τα ψηφιακά εργαλεία, ο συνεχής δηλαδή εμπλουτισμός τους με περισσότερη φωτοευαισθησία και μεγαλύτερες αναλύσεις, ήταν και τότε το ζητούμενο.
Αυτή η νοσταλγία για το ασπρόμαυρο φιλμ είναι και η κινητήρια δύναμη του Γιώργου Κατσάγγελου στην έκθεση φωτογραφίας «Film Expired». Λήξη όπως τέλος εποχής, λήξη όπως μάρτυρας ενός χθες που σήμερα φαντάζει μελαγχολικά ανενεργό, συναισθηματικά ανεπίκαιρο ως προς τον τρόπο παραγωγής, ηττημένο από το χρόνο, που όχι μόνο το ξεπέρασε ιδεολογικά αλλά και το έφθειρε τεχνικά. Χάλασε την ευκρίνεια και την καθαρότητά του.
Καθηγητής στο τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης, ο Κατσάγγελος έψαξε και βρήκε εναπομείναντα φιλμ από τα ντουλάπια των φίλων του. Και με αυτά ταξίδεψε σε Ελλάδα, Τουρκία και Γερμανία, φωτογραφίζοντας όγκους κτιρίων και περιοχών, περιβεβλημένων με την ίδια συναισθηματική «ήττα». Δεν υπάρχει ένταση, παρά μόνο μια μειλίχια παραίτηση στις εικόνες του, η απροσδιοριστία της αναλογικής «πράξης» του στέκει κόντρα στην ακρίβεια της ψηφιακής αναπαραγωγής.
Μοιάζει με εσωτερικό διάλογο αυτή η έκθεση, ένας στοχασμός πάνω στο χρόνο και την άνοδο-πτώση των μέσων, καθώς οι νέες αναδυόμενες τεχνικές εφαρμογές καταργούν τις παλιές νόρμες αφήγησης. Ήθελε υπομονή κάποτε η μέσω φιλμ παραγωγή εικόνας, πέρα από τις άλλες αναντίρρητες καλλιτεχνικές αρετές που έπρεπε να διαθέτει ο «Κλίκερ». Όχι πια, όπου μόνο απαιτούμενο είναι η ταχύτητα και η γνώση-αίσθηση πως έχεις ανέξοδα όσες προσπάθειες θέλεις μέχρι να πετύχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα. Καλό ή κακό, δεν ξέρω, ο Γιόζεφ Μπόις δεν μένει πια εδώ για να μας δώσει ένα μανιφέστο περί των νέων μέσων! Πραγματικότητα όμως που να την αμφισβητήσει δεν μπορεί κανένας: φιλμ delenda est.
Film Expired, από 1 έως 23 Απριλίου ατο Αλατζά Ιμαρέτ (Κασσάνδρου 91-93, Θεσσαλονίκη)
18°
