Η Έβδομη Σφραγίδα

Ο Μπέργκμαν παρουσιάζεται δικαιωματικά σαν ένας τυπικός εκπρόσωπος του αιώνα μας, εποχής που μοιάζει μ’ εκείνη του Αντόνιους Μπλοκ, τον Μεσαίωνα δηλαδή, και στην οποία οι καταστρεπτικοί μύθοι έσπρωχναν τον άνθρωπο στον ενθουσιασμό, τον αγώνα και τελικά τον πόλεμο.  Έτσι έχασαν σχεδόν όλα τα θέλγητρά τους και έδειξαν τα αδύνατα σημεία τους.  Ο άνθρωπος αναγκάστηκε να ψάξει για μια καινούρια αλήθεια, έστω προσωπική, μεροληπτική, που αργότερα θα μετατρεπόταν σε ακλόνητη πίστη που θα κατέληγε σε καινούριο Μύθο, σε καινούρια συντριβή.  Αναζήτηση θλιβερή και εξουθενωτική, αφού τόσοι ψεύτικοι μύθοι καιροφυλαχτούν ακόμα στις γωνίες των δρόμων και τόση υποκρισία, απάτη και κακία έχουν βγει στην επιφάνεια από την εξαφάνιση των ιδεών, που είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τη λίγη ειλικρίνεια που υπάρχει, ενώ ο φόβος φαίνεται να τα παρασύρει όλα σε μια ατμόσφαιρα ταπείνωσης και να απομονώνει τον καθένα σε μια μοναξιά γεμάτη αγωνία…

Ο Αντόνιους Μπλοκ, λέει ο Μπέργκμαν, δεν έχει βρει τη λύση, που να είναι οριστική. Όμως κάτι τέτοιο ίσως να μη μπορεί να το βρει κανείς… Και σίγουρα -συνεχίζει- δεν μπορούν να το βρουν αυτοί που πεισματικά μένουν προσκολλημένοι στους παλαιούς μύθους και στις κλονισμένες πίστεις, την ανεπάρκεια των οποίων συναισθάνονται και γι’ αυτό προσπαθούν ν’ ανανεώσουν. Ούτε μπορούν φυσικά εκείνοι που αρνήθηκαν τα πάντα και δεν είναι σίγουροι παρά για το τίποτα και για την καταδίκη του ανθρώπου στο τίποτα.  Όσο γι’ αυτούς που προσπάθησαν να βρουν διέξοδο στον υλικό εαυτό τους και τον προσωπικό τους εγωισμό, μας πείθουν πως η αδιαφορία και ο εγωισμός είναι θανάσιμα ελαττώματα, γιατί διαφθείρουν την ψυχή.  Οπότε η αναζήτηση της αλήθειας είναι ανάγκη μοιραία. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα η ζωή να ξαναβρεί την αρχική της αξία και, βέβαια, οι κακοποιημένες λέξεις να ελευθερωθούν και να βρουν την πραγματική τους έννοια και έτσι να αποδώσουν νόημα στη ζωή και στα πράγματα.

Στην «Έβδομη Σφραγίδα» ο Μπέργκμαν εξετάζει με μια αγωνιώδη αδιαφορία την «ύπαρξη του Θεού» και της αλήθειας εκείνης που σε βγάζει από το μαρτύριο της επόμενης μέρας, αφού αυτή δεν υπάρχει… και βέβαια ούτε Θεός υπάρχει… Λέει μέσα στο έργο: Η ημέρα της κρίσεως έρχεται. Αλλά δεν υπάρχουν μέρες… Το ένα δεν αναιρεί το άλλο, απλά πιστεύει ή δεν πιστεύει στο ένα ή στο άλλο.