Τα βρώμικα χέρια

Κατά τη διάρκεια μιας εμπόλεμης κατάστασης, ένας νεαρός αριστοκράτης, ο Ουγκώ, εντάσσεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα από μια αίσθηση ιδεαλισμού. Αυτό όμως που θα δει είναι τις αρχές του να χειραγωγούνται από τους αρχηγούς του Κόμματος. Κάποια στιγμή θα του ανατεθεί μια σημαντική αποστολή: να δολοφονήσει τον Χέντερερ, τον Γραμματέα του Κόμματος που ενστερνίζεται διαφορετική άποψη για το ήθος και τις μεθόδους της επαναστατικής πολιτικής. Ωστόσο, όταν έρχεται σε επαφή μαζί του αναπτύσσουν μια βαθιά σχέση. Εγκλωβισμένος σε ένα ηθικό δίλημμα προσπαθεί να αποφασίσει αν πρέπει να εκπληρώσει την αποστολή του ή, υποκύπτοντας στα αισθήματά του, να υποστηρίξει τον άνθρωπο που θαυμάζει.

-Μπορείς να διαγράψεις εκατό χιλιάδες ανθρώπους μονομιάς;
-Η Επανάσταση δεν γίνεται με λουλούδια. Αν πρέπει να παραμείνουν στις θέσεις τους τότε κρίμα!
-Το βλέπεις; Δεν αγαπάς τους ανθρώπους, Ουγκώ. Μόνο στις αρχές σου είσαι προσκολλημένος.
-Τους ανθρώπους; Γιατί να τους αγαπώ; Μήπως εκείνοι μ’ αγάπησαν;
-Τότε γιατί ήρθες μαζί μας; Αν δεν αγαπάς τους ανθρώπους δεν μπορείς να παλέψεις γι’ αυτούς.

Στα «Βρώμικα Χέρια» ο Σαρτρ επιχειρεί την απόδειξη των φιλοσοφικών του ιδεών. Μετατρέπει έναν διανοούμενο αντιήρωα, προσκολλημένο στην αγνότητα του, σε άνθρωπο της δράσης. «Ο άνθρωπος είναι οι επιλογές του». Ο Ουγκώ ανίκανος να καταλάβει το νόημα της ύπαρξής του, νομίζει ότι ο σκοπός των προλετάριων θα δώσει νόημα στην ζωή του. Προτιμά να ανατινάξει όλον τον κόσμο παρά να λερώσει τα χέρια του. Στο τέλος όμως κατανοεί τη φύση του ανθρώπου και αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του. Η ελεύθερη επιλογή του είναι ηθικά μοναχική και πολιτικά υπεύθυνη.

Όντας ο ίδιος ανατρεπτικός και ακολουθώντας κάθε φορά την προσωπική του άποψη, και όχι κάποιο καθεστώς, ο Σαρτρ αναπτύσσει στο έργο αυτό δύο χαρακτήρες, ενταγμένους μεν στο ίδιο Κόμμα, αλλά με ριζικά αντίθετη ιδεολογικά λογική: ο Χέντερερ θεωρεί ότι οι πολιτικοί πρέπει να προστατεύουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, ακόμα κι αν γι’ αυτό χρειάζεται να καταπατήσουν τις ιδέες τους, ενώ ο Ουγκώ είναι έτοιμος να καταστρέψει τα πάντα και τους πάντες για χάρη των ιδεών του. Ο Χέντερερ είναι πραγματιστής, αλλά και ανθρωπιστής, ενώ ο Ουγκώ είναι τυφλωμένος από τις πολιτικές του ιδέες. Η δολοφονία του Χέντερερ, ωστόσο, γίνεται σχεδόν μοιραία όταν ο Ουγκώ ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του, η Τζέσικα, διατηρεί σχέση μαζί του. Δεν τον σκοτώνει από ζήλεια, αλλά για την προδοσία του Χέντερερ στη σχέση εμπιστοσύνης και αλήθειας που είχε χτίσει μαζί του. Ο Ουγκώ αρνείται να εγκαταλείψει την ιδεολογία του και είναι έτοιμος να πεθάνει για αυτό. Κάνοντας πράξη τις σκέψεις του και αναλαμβάνοντας δράση, κερδίζει, εντέλει, την ελευθερία του.