Έρως - Θάλασσα - Θάνατος στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Το μοιρολόι της φώκιας
Άψαλτος
Ο έρωτας στα χιόνια
Τ' αγνάντεμα
Γυνή Πλέουσα

«Κι η γολέττα εξηκολούθει ακόμη να βολτατζάρη εις τον λιμένα, κι ο μικρός βοσκός εξηκολούθει να φυσά τον αυλό του εις την σιγήν της νυκτός. Κι η φώκη καθώς είχεν έλθει έξω εις τα ρηχά,  ηύρε… Κι έμελλε ο γέρων ούτος ναυτικός να ίδη όλην την φοβεράν, την δαιμονιώδη πομπήν, όλων των στοιχείων τ' αυρανού, των ανέμων, των κυμάτων κι έμελλεν να… Και το παράθυρον προ μιας στιγμής είχε κλεισθή. Και αν μίαν μόνον στιγμήν ηργοπόρει, ο σύζυγός της Πολυλογούς θα έβλεπε τον άνθρωπον να… Και βαθειά,  εις την σιωπή της νυκτός,  τίποτε άλλο δεν ηκούσθη,  ειμή το λάλημα του νυχτερινού πουλιού,  και το άσμα μιας τελευταίας συντροφιάς ναυτικών, μελλόντων ν' αναχωρήσωσιν αύριον… Και μετά ημίσειαν ώραν, η Καραβοκυρού, βρεγμένη ακόμη ολίγον,  ευρέθη πλαγιασμένη δίπλα εις την εστίαν, εις το πλάγι του συζύγου της».

 Μια παράσταση που αναδεικνύει το μεταφυσικό και απόκοσμο στοιχείο στο έργο του Παπαδιαμάντη. Η παράσταση παντρεύει τρεις τεχνικές του θεάτρου ( αφήγηση,  υποκριτική και θέατρο κούκλας). Πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο αφηγητής που εκφράζεται  μέσω των εφτά ηθοποιών. Είναι άχρονος, αιώνιος, παντογνώστης των γενομένων. Αυτός κινεί τα νήματα της ιστορίας. Κουβαλά τις μνήμες και τις εικόνες του παρελθόντος και αυτός επιλέγει πότε θα τις ζωντανέψει ενώπιον του κοινού. Όλη η παράσταση λοιπόν είναι μια αφήγηση της ίδιας στην ουσία ιστορίας. Ένα πέρασμα από αυτή την ζωή του καθενός από τους ήρωες των διηγημάτων και κατ' επέκταση του καθενός από όλους εμάς.

Κι εκεί έγκειται η διαχρονικότητα του Παπαδιαμάντη. Τα διηγήματα του  γραμμένα σε μια ξένη σε εμάς γλώσσα αλλά τόσο οικεία τελικά, σα να είναι γραμμένη στο γονίδιο μας πριν γεννηθούμε. Ερχόμαστε πιο κοντά στις ρίζες μας, στις ρίζες αυτού του τόπου. Οι ήρωες του θα γεννηθούν,  θα ζήσουν,  θα ξεπεράσουν δυσκολίες και εμπόδια, θα πάθουν και θα πεθάνουν. Ο κύκλος της ζωής παρουσιάζεται στο έργο του ως κάτι το απολύτως φυσικό. Κι ο θάνατος που κυριαρχεί, δεν έχει δραματικό χαρακτήρα. Είναι η φυσική κατάληξη. Η ζωή συνεχίζεται. Ύστερα υπάρχει η στενή σχέση ανθρώπου και φύσης. Οι άνθρωποι γεννιούνται και μεγαλώνουν, ερωτεύονται σιμά στη φύση. Ζουν από την φύση. Και κάποτε σβήνουν στην αγκαλιά της. Έννοιες διαχρονικές, παντοτινές. Άλλες ξεχάστηκαν στο πέρασμα των χρόνων,  άλλες είναι ακόμα ζωντανές. Όσο ο άνθρωπος και η ζωή…