Γλυκυτάτη γαία πατρίς

Με καταπληκτικές περιγραφές της ζωής των καθημερινών ανθρώπων από τα Αμπελάκια Θεσσαλίας, του χωριού της συγγραφέως και στα τρία διηγήματα κυριαρχεί η αγάπη για την ιδιαίτερη πατρίδα. Γιατί το να έχεις ρίζες και να τις υμνείς είναι ίσως η πιο σημαντική ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής.

Το πρώτο διήγημα, με τίτλο "Πελαγία", καταγίνεται με την ιστορία δύο μοναχικών ανθρώπων, του ορεσίβιου Δημητρού και της Μικρασιάτισσας Πελαγίας, που βρέθηκαν μόνοι τους στη ζωή και τελικά ένωσαν τις τύχες τους.

Στο δεύτερο διήγημα, στο "Γομάρι του Τσαμπούρα" περιγράφεται, με ιδιαίτερο χιούμορ και τρυφερότητα, η ζωή του Τσαμπούρα και της γυναίκας του. Κομμάτια μιας επαρχίας που χάνεται σιγά σιγά και παραμένει μόνο στη νοσταλγία του καθενός μας.

Το τρίτο και τελευταίο διήγημα «τύμβος», επικεντρώνεται σε μιαν αληθινή ιστορία, που εκτυλίσσεται στην Κοιλάδα των Τεμπών.

Τον Απρίλιο του 1941, όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατελάμβαναν τις πόλεις της Ελλάδος, μία ομάδα 30 στρατιωτών των συμμαχικών δυνάμεων, αποτελούμενη από Εγγλέζους, Αυστραλούς, Νεοζηλανδούς και Κύπριους, ανέλαβε το καθήκον να καθυστερήσει όσο μπορεί την επέλαση των Γερμανών, στα στενά της κοιλάδας των Τεμπών.

Οι στρατιώτες αυτοί, το βράδυ πριν από τη μάχη, φιλοξενήθηκαν στα Αμπελάκια, στο σπίτι της συγγραφέως, που ήταν τότε παιδί.

Την επομένη σκοτώθηκαν όλοι, πλην τριών, κατά τη διάρκεια της μάχης. Οι νεκροί θάφτηκαν από τους κατοίκους του χωριού στα Αμπελάκια. Μετά από χρόνια, το 1976, Εγγλέζικη αντιπροσωπεία ήρθε να παραλάβει οστά των στρατιωτών.

Στην τελετή της παράδοσης μίλησε απόστρατος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, αδερφός της συγγραφέως, ο οποίος είχε ζήσει ως παιδί κι αυτός από κοντά τα γεγονότα. Η ομιλία του εμπεριέχεται στο διήγημα «Τύμβος». Κατά τη γνώμη μας, το κείμενο αυτό είναι ένα από τα ωραιότερα της νεότερης λογοτεχνίας μας. Η αγάπη για την πατρίδα, για τα παναθρώπινα ιδανικά της ελευθερίας και που για αυτά θυσιάστηκαν τόσοι νέοι άνθρωποι, περιγράφονται με τον πιο απλό αλλά και συγκλονιστικό τρόπο.

Η γλώσσα και στα 3 διηγήματα, είναι η καθαρεύουσα, αυτή που έχει επικρατήσει να λέγεται στη λογοτεχνία «η γλώσσα του Παπαδιαμάντη». Άψογα ελληνικά, με μοναδικές εικόνες και περιγραφές της όμορφης φύσης του Κισσάβου.

Όταν τέτοια βιώματα καταγράφονται με απλότητα και ακρίβεια είναι καθαρή λογοτεχνία. Δεν υπάρχει ηθικό δίδαγμα ούτε επιμύθιο. Υπάρχει μόνο μια βεβαιότητα τελικά: ότι ζεις μονάχα μια φορά, αλλά αν το κάνεις σωστά, μια φορά είναι αρκετή.