«Ό,τι αξίζει στη ζωή είναι ή παράνομο, ή ανήθικο, ή βλαπτικό». Αυτή η πασίγνωστη διατύπωση (κατ’ άλλους Όσκαρ Γουάιλντ, κατ’ άλλους παράγωγος νόμος του Μέρφι) ήρθε στο μυαλό όλων, καθώς ξεκίνησε και στη χώρα μας η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.
Η παραπάνω ρήση συνδέεται άμεσα με το θέμα της υγείας, που είναι το κύριο επιχείρημα των αντικαπνιστών. Η σύνδεση των αναπνευστικών προβλημάτων και των καρκίνων του αναπνευστικού με το κάπνισμα είναι στατιστικά δεδομένη. Αλλά αυτό δεν οδηγεί σε βεβαιότητα βλάβης. Συνεπώς αφήνει την πιθανότητα ότι, καπνίζοντας, θα βρεθείς από τη θετική πλευρά της στατιστικής. Συναφώς, είναι εντελώς παράλογο ν’ απαγορεύεται σ’ έναν ενήλικο να προκαλεί στον εαυτό του ηδονή (σε κάθε πράξη ηδονής εκκρίνεται η ορμόνη φερομόνη, ενώ ερεθίζονται οι υποδοχείς ντοπαμίνης), έστω κι αν η ηδονή αυτή επιφέρει πιθανή βλάβη. Το ίδιο συμβαίνει με όσους καταναλώνουν πολλή ζάχαρη ή αλκοόλ, κάνουν επικίνδυνα σπορ, άμετρο shopping ή ρισκάρουν σεξ δίχως προφυλακτικό. Κι αν πει κανείς ότι δαπανώνται δημόσια κονδύλια για την περίθαλψη των καρκινοπαθών καπνιστών, θυμίζω ότι το ίδιο συμβαίνει για την περίθαλψη των χοντρών, των αλκοολικών, των αγύμναστων ή των στουκαρισμένων δικυκλιστών. Δεν είμαστε κοινωνία βουδιστών μοναχών – ευτυχώς.
Το επιχείρημα της γενικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι επίσης έωλο, από τη στιγμή που πολλοί άλλοι παράγοντες είναι πολύ περισσότερο ρυπογόνοι απ’ ό,τι το τσιγάρο (βιομηχανίες, αυτοκίνητα, κεντρικές θερμάνσεις κ.λπ.). Αντιθέτως, ορθό είναι το επιχείρημα της τοπικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης (ασανσέρ, αυτοκίνητο, θάλαμος νοσοκομείου κ.λπ.), γιατί δημιουργεί όχι μόνο ακούσιους παθητικούς καπνιστές, μα και βλάβες στα μάτια και οσφραντικά προβλήματα (μπόχα σε μαλλιά, ρούχα κ.λπ.)
Το ψυχολογικό επιχείρημα, ότι το τσιγάρο είναι ανούσιο γιατί είναι επιφανειακό (εξάρτηση, στιλ, μηχανική επανάληψη κινήσεων, ανάπτυξη ορισμένης ψυχολογίας, συντροφιά καπνιστών που κάνουν όλοι μαζί διάλειμμα) απαντιέται πολύ εύκολα: ναι, ισχύει – και λοιπόν; o ποιητής Εμπειρίκος (που δεν κάπνιζε!) φωτογραφιζόταν με τσιγάρο γιατί του έδινε στιλ κι ο Μάρλον Μπράντο μ’ ένα σπίρτο στα δόντια, ενώ η σεξουαλικά απελευθερωμένη Μάρλεν Ντίτριχ με μακριά πίπα στο χέρι. Και τι έγινε;
Η σύνδεση του καπνού με την τέχνη έχει οδηγήσει σε γελοίες δαιμονοποιήσεις, ιδίως σε μερικές πολιτείες των ΗΠΑ. Ακόμα κι αν πάψουν όλοι με τη θέλησή τους να καπνίζουν, είναι παράλογο να λογοκρίνονται σκηνές με τσιγάρο από τις παλιές ταινίες (μία από τις οποίες, του Γουέιν Γουάνγκ, έδωσε τον τίτλο στο κομμάτι που διαβάζετε), ν’ απαγορεύονται τραγούδια με στίχους ή λογοτεχνικά κείμενα που αναφέρονται στο τσιγάρο («Τοτσιγάρο βαρύ» του Μαχαιρίτσα, «Τσιγάρο ατέλειωτο» του Μάλαμα, “Hellas special” του Ξυδάκη κ.λπ.), ν’ αντικαθίσταται το τσιγάρο του Λούκι Λουκ μ’ ένα στάχυ: το στάχυ, ως γνωστόν, δεν καπνίζεται.
Ούτε μπορεί να ξεριζωθούν τόσα λαογραφικά/κοινωνιολογικά στοιχεία που έχουν σχέση με τον καπνό και το τσιγάρο: τα «Καπνομάγαζα» του Τσιτσάνη, η έκφραση «έτσι του κάπνισε», η ονομασία του ρούχου «σμόκιν» (ήταν, αρχικά, μια ολόσωμη ποδιά για να μη βρομίζουν τα ρούχα των καπνιστών), οι συλλογές από πακέτα τσιγάρων, η σχετική ορολογία (τσιμπούκι, ταμπάκο, πρέζα, μάσημα, πούρο, αργιλές, «ανοίξτε τα παράθυρα να φύγουν τα ντουμάνια», νικοτίνη από τον κ. Νικό, τον πρώτο Ευρωπαίο καπνιστή κ.λπ.), οι διαφημίσεις τσιγάρων ή πούρων, η κουλτούρα του καφενείου (τσιγάρο - καφές - εφημερίδα - παιχνίδι - παρέα) κ.λπ. Ωστόσο, σε όσους αδυνατούν να φανταστούν γλέντι δίχως καπνό, υπενθυμίζω ότι οι άνθρωποι γλεντούσαν άκαπνοι, πριν έρθει από την Αμερική ο καπνός.
Βεβαίως, αυτή τη στιγμή οι μη καπνιστές όντως καταπιέζονται, ειδικά στους εργασιακούς χώρους. Η ΓΣΕΕ έκανε μεγάλο λάθος ανακοινώνοντας ότι «η γενική απαγόρευση καπνίσματος σε όλους τους εργασιακούς χώρους του ιδιωτικού τομέα, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, είναι απαράδεκτη, καταπιεστική και ρατσιστική!» (σικ). Ακόμα κι ένας να μην καπνίζει σ’ ένα γραφείο, το δικαίωμά του πρέπει να γίνεται σεβαστό. Ο καπνιστής μπορεί να φύγει για πέντε λεπτά, να πάει κάπου αλλού, να καπνίσει και να επανέλθει. Ο μη καπνιστής όμως δεν μπορεί να είναι μονίμως απών, αφού πάντα κάποιος καπνίζει.
Η ανακοίνωση της ΓΣΕΕ, απαιτώντας πρώτα να δημιουργηθούν προϋποθέσεις και να γίνουν διάφορα άλλα πράγματα και ύστερα να επιβληθεί απαγόρευση, ζητάει να διατηρηθεί η παρούσα κατάσταση. Όμως έτσι δεν θα γίνει ποτέ τίποτα. Δεν είναι όμως μόνο αυτό: εδώ ενυπάρχει προφανώς η άποψη ότι «οι Αμερικάνοι είναι υστερικοί αντικαπνιστές - οι Έλληνες είναι αντιαμερικάνοι - άρα οι Έλληνες πρέπει να καπνίζουν», γιατί αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό. Όπως το έθεσε η Λιάνα Κανέλλη: «Η επίθεση στη νικοτίνη τείνει να γίνει ο φερετζές του φασίστα». Με την ίδια λογική, όσοι αγωνίζονται για τα δικαιώματα των καπνιστών είναι «ο φερετζές» των καπνοβιομηχάνων. Αστεία πράγματα.
Το κάπνισμα είναι πρώτα πρώτα ζήτημα ατομικής επιλογής και προσωπικής ελευθερίας. Θα είναι μεγάλο λάθος να πάμε από τη δικτατορία των καπνιστών στη δικτατορία των αντικαπνιστών. Καπνίζω γιατί γουστάρω ή δεν καπνίζω γιατί δεν γουστάρω. Δεν σ’ ενοχλώ, μη μ’ ενοχλείς.
Ευτυχώς που οι εχθροί του τσιγάρου δεν προχώρησαν σε γενική απαγόρευση, αφού έχουν υπόψη τους την πλήρη αποτυχία της ποτοαπαγόρευσης παλιότερα, μα και της ναρκοαπαγόρευσης στις μέρες μας.
Υ.Γ. Προσπάθησα να γράψω έτσι ώστε να μη γίνει αντιληπτό αν είμαι καπνιστής, μη καπνιστής, αντικαπνιστής. Το αν το πέτυχα ή όχι, εσείς το ξέρετε.
Μείγμα από 4 βότανα: φασκόμηλο, πεντάνευρο, νταμιάνα και βύχιο, είναι η συνταγή για να αλλάξει μια εξίσωση που έχει εγγραφεί στο συλλογικό ασυνείδητο: ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία. Η απολαυστική για πολλούς συνήθεια «φέρνω το τσιγάρο στο στόμα, ρουφάω, βγάζω τον καπνό» μπορεί να πάρει άλλες διαστάσεις με το πράσινο αυτό χαρμάνι, το οποίο στρίβουμε... και καπνίζουμε. Το τσιγάρο αυτό θεωρείται ότι έχει αποχρεμπτικές ιδιότητες, δηλαδή βοηθάει στην αποβολή των διάφορων εκκρίσεων από τους βρόγχους και το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, ότι καθαρίζει τους πνεύμονές μας αλλά και τους δυναμώνει. Λένε πως λειτουργεί θεραπευτικά για καπνιστές και μη, και πως μπορεί να βοηθήσει όσους θέλουν να διακόψουν τη σχέση τους με τη νικοτίνη. Αν μάλιστα βρείτε και οικολογικά χαρτάκια στριψίματος με φυτική κόλλα, τότε μπορείτε να κάνετε δυο-τρία τσιγαράκια την ημέρα χωρίς τύψεις... Μην το παρακάνουμε κιόλας, ε;
Info: Η Βrigitte Roth, ειδικευμένη βοτανολόγος, είναι Γερμανίδα που ζει χρόνια στην Ελλάδα και μελετάει τα βότανα και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Μπορείτε να την επισκεφτείτε στην κοινότητα Αλέξανδρος της Λευκάδας, όπου βρίσκεται και το μαγαζί της «Αρωματικά Φυτά». Διοργανώνει περιηγήσεις στους τόπους όπου ευδοκιμούν τα διάφορα βότανα και σε μαθαίνει να τα συλλέγεις και να τα χρησιμοποιείς. Μπορεί να σου στείλει ταχυδρομικώς την παραγγελία σου. Ο θεραπευτικός καπνός κοστίζει € 6 το πακέτο των 25 γρ. 26450 41309, 693 4287446, brigaris@gmx.net
16°
