Η τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία του περιοδικού Charlie Hebdo στο Παρίσι πάγωσε όλο τον δυτικό κόσμο. Δύο ή τρεις μασκοφόροι εισέβαλαν στα γραφεία ενός από τα πιο γνωστά και δημοφιλή σατιρικά περιοδικά και με 50 πυροβολισμούς άφησαν νεκρούς 12 ανθρώπους. Το γεγονός θεωρείται η πιο θανατηφόρα επίθεση σε γαλλικό έδαφος από την εποχή της σφαγής του 1961 κατά την περίοδο του Αλγερινού πολέμου.
Το Charlie Hebdo είναι ένα εβδομαδιαίο περιοδικό που εμφανίστηκε το 1969, στην ακμή της «φαντασίας στην εξουσία», με καρτούνς, ρεπορτάζ, κόμικς, απόψεις και χιούμορ. Δημιουργήθηκε από την ομάδα των πιο αντικομφορμιστών Γάλλων σχεδιαστών και δημοσιογράφων, μυαλά με αριστερή νοοτροπία και ιερόσυλο χιούμορ, θίγοντας θέματα όπως η άκρα δεξιά, ο Καθολικισμός, το Ισλάμ, ο Ιουδαϊσμός, η σύγχρονη πολιτική και ο πολιτισμός. Το 2011 και το 2012 το περιοδικό είχε δημοσιεύσει σατιρικά σκίτσα με τον Μωάμεθ, κάνοντας τις τάξεις των φανατικών ισλαμιστών να βάλουν το όνομα του εκδότη, του Stéphane "Charb" Charbonnier ο οποίος είναι και ο ένας από τους 12 νεκρούς, στη λίστα με τους πιο «περιζήτητους εχθρούς του Ισλάμ».
Ανάμεσα στους νεκρούς βρίσκονται και τέσσερις από τους διασημότερους σχεδιαστές καρτουνίστες της Γαλλίας:
Ο Cabu, ένας από τους πρωτεργάτες και ιδρυτές του ιστορικού σατιρικού περιοδικού Hara-Kiri που κυκλοφόρησε στα 70s και 80s.
Ο Stéphane "Charb" Charbonnier, καρτουνίστας και εκδότης του περιοδικού από το 2009.
Ο Bernard Velhac, γνωστός με το ψευδώνυμο Tignous – επίσης ένας από τους πρωτεργάτες του Charlie Hebdo.
Και ο διάσημος και μεγαλύτερος σε ηλικία Georges Wolinski – ήταν 80 ετών. Ο Wolinski, με καταγωγή από τη Γαλλική Τυνησία, στάθηκε μία ιδιαίτερη παρουσία με τα ιερόσυλα, πολιτικά και ερωτικά του σκίτσα, από τη δεκαετία του ’60 ακόμα, όταν δημιούργησε το περιοδικό Hara-Kiri. Η άτσαλη, βίαιη, λυτρωτική γραμμή του και το χιούμορ του τον κατατάσσουν στην παρέα Reiser & Σια. Στη διάρκεια του Μάη του ’68 ο Wolisnki δημιούργησε μαζί με τον σχεδιαστή Siné το, παρόμοιας άποψης, περιοδικό L'Enragé. Στη δεκαετία του ’70 συνεργάστηκε με τον Georges Pichard και δημιούργησαν την σκανδαλιστική ηρωίδα Paulette (ένα βήμα πιο μετά από την σούπερ ερωτική Μπλανς Επιφανί). Η Paulette δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Charlie Mensuel και φυσικά ξεσήκωσε και πάλι, θύελλα αντιδράσεων. Ο Wolinski δημοσίευε σκίτσα καθημερινά στη Libération, στο εβδομαδιαίο Paris-Match, στο L'Écho des savanes και στο Charlie Hebdo μέχρι την ημέρα που δολοφονήθηκε.
Ένας άνθρωπος της Athens Voice, ο art director Φώτης Πεχλιβανίδης, σχεδιαστής κόμικς και ο ίδιος, δίνει τη δική του άποψη για τη σημασία και το ρόλο του Wolinski στη σημερινή τάξη πραγμάτων. Μία ιδιαίτερη άποψη, από κοντινή απόσταση, αφού άλλωστε στο μάθημα που διδάσκει στον ΑΚΤΟ, «Ευρωπαίοι χιουμορίστες», ειδικεύεται στη Γαλλική σχολή και σε ονόματα όπως ο Reiser και ο Wolinski:
Το να κάνεις το δικαστή σε ξένες ζωές είναι η τέλεια δικαιολογία για να μην αναλύεις τη δική σου.
Ο Wolinski δεν ήταν μόνο ένας σημαντικός σκιτσογράφος. Ήταν ένας κοινωνικός σχεδιαστής, ένας ιδεολογικός επαναστάτης - ακτιβιστής, ενάντια στον παραλογισμό της ζωής. Απ’όπου κι αν προερχόταν αυτός ο παραλογισμός.
Τα υπέροχα σκίτσα και τα κόμικς του παρέμειναν συνειδητά εκτός του «πολιτικά ορθού», της στενοκεφαλιάς, των προλήψεων, του κομφορμισμού, των οικογενειακών αξιών, της επαρχιώτικης νοοτροπίας, των ψευτοκουλτουριάρηδων, ακόμα και των ίδιων των «ανοιχτόμυαλων αριστερών ιδεών» που τόσο επάξια εκπροσωπούσε.
Ξεχνάει κανείς να κρίνει και να επικρίνει τους άλλους όταν είναι γεμάτος αμφιβολίες για τον εαυτό του.
Για μισό και πλέον αιώνα η δημιουργική του έμπνευση δίνει ακόμα απαντήσεις σε ερωτήσεις που αφορούν στη μοναξιά, τις δυσκολίες της συνύπαρξης, στις ψευδαισθήσεις των ταπεινών ανθρώπων, στις μπλόφες του πολιτικού συστήματος, στο πώς ο καθένας λανθασμένα οχυρώνεται στον εαυτό του, στα λάθη του, στις παραλήψεις του, την απώλεια αυτοεκτίμησης μα πάνω απ’όλα ύμνησε με το έργο του την ελευθερία της έκφρασης, το απείθαρχο πνεύμα, τη δημιουργική εκγύμναση του πνεύματος, το απολίτιστο χιούμορ, τη συμφιλίωση με τις αδυναμίες μας.
Ίσως το μόνο πράγμα για το οποίο θα μπορούσε κανείς να τον κατηγορήσει είναι πως δεν εγκατέλειψε ποτέ το παιδί που όλοι κρύβουμε μέσα μας. Την αθωότητά του ώστε να μεταμορφωθεί σε ενήλικα.
Κάθε τρομοκρατικό χτύπημα απ’όπου κι αν προέρχεται πλήττει τον ανθρωπισμό μας και την πεποίθηση πως είμαστε το πιο εξελιγμένο είδος επάνω σ’αυτόν τον πλανήτη.
Μακάρι να μάθουμε να βλέπουμε τις αντιδράσεις μας από μία απόσταση και με λίγο χιούμορ γιατί σε κάθε σύγκρουση κρύβεται κι ένα μεγάλο μάθημα σχετικά με τον άλλο μας εαυτό και τις αδυναμίες μας.
Η ειρωνεία για άλλη μία φορά κάνει παιχνίδι. Πάντα την πληρώνουν αυτοί που με τις ιδέες τους ανοίγουν δρόμους…
Ο Wolinski δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ουδέτερος σ’έναν κόσμο που κινείται προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, όπου ο πλούτος και η δύναμη κατανέμονται ήδη με συγκεκριμένο τρόπο. Έναν κόσμο ταξικών συμφερόντων στον οποίο στήνονται δίπολα συγκρούσεων: πόλεμος εναντίον ειρήνης, εθνικισμός ενάντια στο διεθνισμό, ισότητα ενάντια στην απληστία και δημοκρατία ενάντια στον ελιτισμό.
Όλα αυτά είναι λόγοι για τους οποίους ο Wolinski αδυνατούσε να μείνει ουδέτερος.
Αν δεχτούμε πως η ζωή είναι ένας διαρκής πόλεμος συγκρούσεων, τότε ο Wolinski υπερασπιζόμενος τις αρχές του, έπεσε σαν ήρωας.
Πρόλαβε όμως και δημιούργησε ιστορία…
Ολοσέλιδα κόμικς του Wolinski από δημοσιεύσεις στα περιοδικά κόμικς Βαβέλ και Παραπέντε:
8°
