«Στα επόμενα χρόνια, θέλουμε να ξεχαστεί τελείως το γεγονός ότι όλα αυτά σχεδιάστηκαν. Θέλουμε το πάρκο να γίνει ένας φυσικός και συλλογικός κήπος της πόλης μας. Αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη δικαίωση για εμάς».
Ο αρχιτέκτονας Κωστής Πανηγύρης παρουσιάζει τα σχέδια της μελέτης για την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου και μας ενθουσιάζει. Στις μακέτες βλέπουμε το πράσινο να κυριαρχεί, την πόλη να ξαναβρίσκει το χαμένο υδάτινο στοιχείο της και ανθρώπους να κάνουν τη βόλτα τους σε όμορφους πεζόδρομους έχοντας στο πλάι τους τη θάλασσα. Αναρωτιόμαστε αν όλα αυτά είναι πιθανά, αν δηλαδή μπορούμε πράγματι να έχουμε τα πάρκα που ονειρευόμαστε. Ο Κωστής Πανηγύρης φαίνεται να το πιστεύει και στην παρουσίαση που έγινε πριν από λίγες μέρες στο Μουσείο Μπενάκη περιγράφει το έργο ως «μία από τις πιο κρίσιμες παρεμβάσεις στην Αθήνα».
Ο ίδιος είναι μέλος της ομάδας Architecture 3, που μαζί με άλλες ομάδες μελετητών και σύμβουλο μελέτης το διάσημο και καταξιωμένο αρχιτέκτονα Renzo Piano ονειρεύτηκαν και σχεδίασαν –με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος– την ανάπλαση του φαληρικού όρμου.
Πρόκειται για ένα πάρκο που φιλοδοξεί να αποκαταστήσει τη χαμένη σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα. Στη μελέτη, η πόλη ξαναβρίσκει το δρόμο της προς τη θάλασσα με δύο τρόπους: από τη μια, η αστική δομή της Αθήνας προεκτείνεται προς αυτήν, ενώ από την άλλη η θάλασσα πλησιάζει την πόλη με την τοποθέτηση υγρών στοιχείων, κοντά και μέσα στον αστικό ιστό.
Αν δούμε το συγκεκριμένο σημείο από ψηλά, όπως είναι σήμερα, θα παρατηρήσουμε μια γκρίζα γραμμή που λειτουργεί σαν φράχτης ανάμεσα στην πόλη και στη θάλασσα. Είναι η λεωφόρος Ποσειδώνος, εμπόδιο ανάμεσα στην πόλη και το υγρό στοιχείο, εξηγεί ο Κωστής Πανηγύρης. Η ομάδα των μελετητών δίνει λύση στο πρόβλημα σχεδιάζοντας τη μερική κάλυψη του αυτοκινητοδρόμου με κάθετους πεζόδρομους που τον υπερπηδούν, φτάνοντας, μέσω του πάρκου, στην ακτή. Από την αντίθετη κατεύθυνση, γραμμικά υδάτινα στοιχεία (πισίνες, λίμνες, κανάλια απορροής) προεκτείνουν νοητά τη θάλασσα στο εσωτερικό της πόλης. Ο ίδιος ο Ιλισός εκβαθύνεται και γεμίζει με νερό σε μεγάλη απόσταση από την παραλία και ένα μεγάλο κανάλι συνδέει τη θάλασσα και το πάρκο με το υπό κατασκευή νέο κτίριο της Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης στη συμβολή της Ποσειδώνος με τη Λεωφόρο Συγγρού.
Τα κτίρια του πάρκου, μικρές διαφανείς κατασκευές λειτουργούν σαν άλλες γειτονιές της πόλης μέσα στο χώρο του πάρκου και βρίσκονται κατά μήκος των πεζόδρομων. Θα φιλοξενούν χώρους αναψυχής (εστιατόρια, αναψυκτήρια, υπαίθριο κινηματογράφο), πολιτισμού (μικρούς χώρους εκθέσεων και σεμιναρίων), σχετικούς με την επιστήμη και το περιβάλλον (παρατηρητήριο, περιβαλλοντική εκπαίδευση και πληροφορίες), αφιερωμένους στον αθλητισμό και το σώμα (πισίνες, γήπεδα, λουτρά, γυμναστήριο, μαρίνες και εκτεταμένους υπόγειους χώρους στάθμευσης).
Δεν θα μπορούσε να λείπει το στοιχείο που σηματοδοτεί κάθε πάρκο: η ύπαρξη πρασίνου. Εκτός από κωνοφόρα δέντρα, επιλέχτηκε και μια ποικιλία ενδημικών φυτών με ελάχιστες ανάγκες ποτίσματος και συντήρησης. Παράλληλα, όμως, ορίζονται περιοχές φυσικής αναγέννησης, δημιουργώντας σχετικά αυτόνομα μικροοικοσυστήματα.
Στην Ελλάδα, πάνω από το 60% του συνολικού πληθυσμού ζει σε πόλεις. Αναμένεται ότι μέχρι το 2030 το ποσοστό αυτό θα αγγίξει το 69%. Στις δεκαετίες που έρχονται, υπολογίζεται ότι οι πόλεις σε παγκόσμιο επίπεδο θα έχουν περίπου 2 δισεκατομμύρια νέους κατοίκους. Αν είναι οι περισσότεροι από εμάς να ζούμε σε πόλεις, πρέπει να τις φτιάξουμε καλύτερες. Πιο όμορφες, με καλή συγκοινωνία, ασφαλή κτίρια, με περισσότερο πράσινο και φυσικά με οικολογική συνείδηση… Πόλεις άξιες να τις ερωτευτούμε.
Info: Ομάδα μελετητών Φάληρο 2014, Μελετητές: Θύμιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες ΑΕΜ, Architecture 3, E Landscape, Δρόμος Σύμβουλοι Μελετητές ΕΠΕ, ΤΕΚΕΜ ΑΕ, Εξάρχου - Νικολόπουλος - Μπενσασσών-ΑΕ, Δημήτρης Μπαϊρακτάρης και Συνεργάτες ΕΠΕ, DENCO - Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ, Ειδικοί Μελετητές: Θεόδωρος Σπυρόπουλος, Λυδία Καλλιπολίτη, Nataly Gattegno, Σύμβουλος μελέτης: Atelier Renzo Piano
19°
