O Κωστής Χατζηδάκης, παρότι αρκετά νέος άνθρωπος (γεν. τo 1965), είναι ένας έμπειρος πολιτικός: ευρωβουλευτής, βουλευτής, υπουργός. Επειδή πάντα ξεχώριζε για τις ανοιχτόμυαλες, φιλελεύθερες θέσεις του, συγκέντρωνε τη συμπάθεια ανάλογων πολιτών και φυσικά τη μήνη των κάθε είδους συντηρητικών. Του είχα πάρει συνέντευξη το 2012 για το web radio της A.V. και τώρα είναι η δεύτερη φορά. Συναντιόμαστε στο υπουργείο, βάζω το κινητό να δουλεύει στην ηχογράφηση και… κλακέτα, πάμε.
Συνοπτικά, ποια είναι τα κύρια ζητήματα που απασχολούν αυτή τη στιγμή το υπουργείο σας;
Εμείς θέλουμε να είμαστε το υπουργείο των διαρθρωτικών αλλαγών, των μεταρρυθμίσεων, για να γίνει η Ελλάδα πιο φιλική στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, για να γίνει καλύτερη η καθημερινότητα του Έλληνα καταναλωτή. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται μόνο να πάρουμε καινοτόμα μέτρα. Χρειάζεται σε ορισμένες περιπτώσεις να συγκρουστούμε, να κάνουμε τομές που μπορεί να ενοχλήσουν κάποιες υπερπροστατευμένες ομάδες. Αλλά το ζητούμενο αυτή την ώρα είναι το συμφέρον της χώρας. Ο καθένας από τη μεριά του πρέπει να κάνει τις αναγκαίες παραχωρήσεις, προκειμένου η Ελλάδα να μπει σε ένα καινούργιο δρόμο.
Ωραία, αυτό ως γενική αρχή είναι πολύ καλό. Συγκεκριμένες αιχμές;
Μέχρι τώρα ψηφίσαμε τον επενδυτικό νόμο, θεσπίσαμε καινούργιες υγειονομικές και αγορανομικές διατάξεις, καινούργιο πλαίσιο για τη λειτουργία της αγοράς με τη διεύρυνση των εκπτωτικών περιόδων και το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές.
Απλώς υπάρχει μεγάλη αντίσταση στο καινούργιο. Και πρέπει κανείς να έχει το κουράγιο να το πηγαίνει μέχρι τέλους και να πείθει ότι το αυτονόητο μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Τώρα ψηφίζουμε το νόμο για την εξωστρέφεια και έχουμε μπροστά μας δύο βασικές τομές. Το νόμο για την άρση των νομοθετημένων καρτέλ που βασίζεται στην έκθεση για τον ΟΟΣΑ και το νόμο-πλαίσιο για την απλούστευση των αδειοδοτήσεων.
Να μείνουμε λίγο στα νομοθετημένα καρτέλ. Ο κόσμος δεν ξέρει ότι υπάρχουν νομοθετημένα καρτέλ, ο μέσος άνθρωπος φαντάζεται ότι δημιουργούνται κρυφά από ανίερες συμμαχίες. Υπάρχουν;
Παραδείγματος χάριν, στο εμπόριο τσιμέντου προϋπόθεση είναι να έχεις σιλό 500 τόνων. Στην Αθήνα δεν επιτρέπεται η δημιουργία νέων ξενοδοχείων. Στα βιβλία απαγορεύονται οι εκπτώσεις πάνω από 10%. Το γάλα χαμηλής παστερίωσης: ενώ σε όλη την Ευρώπη προσδιορίζεται με βάση την τεχνολογία των βιομηχανιών, εδώ ορίζεται από το νόμο. Και τι σημαίνει αυτό; Ότι μπορεί να κυκλοφορεί μόνο για πέντε μέρες, ακόμη κι αν διαρκεί περισσότερο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν στρεβλώσεις στην αγορά και να περιορίζονται οι επιλογές του καταναλωτή. Με αποτέλεσμα, επίσης, το γάλα στην Ελλάδα να έχει την ίδια τιμή με το γάλα στο Λουξεμβούργο, όπου το εισόδημα είναι διπλάσιο.
Και γι’ αυτό έρχεται η αλλαγή τώρα και σου λέει «όχι με βάση τις ημερομηνίες λήξης, αλλά με βάση το είδος της επεξεργασίας»;
Ακριβώς. Θέλουμε να εναρμονιστούμε με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και ταυτόχρονα δίνουμε τη δυνατότητα στους αγελαδοτρόφους και στις τοπικές βιομηχανίες να μπορούν να διαθέτουν γάλα ημέρας, που θα διαρκεί δυο-τρεις μέρες δίνοντάς τους έτσι ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην τοπική αγορά. Θα υπάρχει αυτό το γάλα, θα υπάρχει το γάλα χαμηλής παστερίωσης και το γάλα υψηλής παστερίωσης. Ο καταναλωτής θα μπορεί να επιλέγει. Παράλληλα το κόστος των επιστροφών και των logistics –που δημιουργείται με αυτό τον τεχνητό διαχωρισμό που υπάρχει σήμερα– θα περιοριστεί. Φρέσκο γάλα θα μπορεί να διατίθεται και στα νησιά, κάτι που ουσιαστικά απαγορεύεται διά νόμου λόγω του τεχνητού αυτού περιορισμού.
Λόγω των ημερομηνιών, δηλαδή.
Και το γάλα θα φτηνύνει, καθώς σήμερα η Ελλάδα έχει το τρίτο ακριβότερο γάλα σ’ όλη την Ευρώπη. Η χώρα που έχει την υψηλότερη ανεργία ταυτόχρονα έχει, σ’ ένα είδος πρώτης ανάγκης όπως είναι το γάλα, μία από τις υψηλότερες τιμές. Είναι σχεδόν πρωταθλήτρια σε σχέση με την τιμή του γάλακτος πανευρωπαϊκά.
Γράφτηκε επανειλημμένα ότι υπάρχουν αντιδράσεις σ’ αυτό το συγκεκριμένο θέμα από άλλα υπουργεία. Ισχύει αυτό;
Εμείς συζητάμε, και δεν θεωρούμε ότι έχουμε το αλάθητο. Ακούμε κάθε άποψη. Αλλά το πράγμα είναι πολύ απλό. Τρεις δρόμους μπορεί να ακολουθήσει κανείς: είτε τις δικές μας προτάσεις, είτε να παραδεχτεί ότι για λόγους εθνικού συμφέροντος ή οποιουδήποτε άλλου λόγου η Ελλάδα πρέπει να έχει ακριβό γάλα, ακριβά φάρμακα, ακριβά βιβλία και ούτω καθ’ εξής, είτε –εάν δεν δέχεται ούτε την προηγούμενη κατεύθυνση– να υπάρξουν αντιπροτάσεις. Δεν είναι δυνατό πάντως από τη μια πλευρά να γκρινιάζουμε όλοι δικαιολογημένα για την ακρίβεια και από την άλλη να έχουμε δεμένα τα χέρια μας και να μην μπορούμε να κάνουμε τίποτε.
Όσον αφορά τα βιβλία που είπατε νωρίτερα, μπορούμε να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι; Γιατί το αναφέρατε εν παρόδω ως παράδειγμα, θα άξιζε όμως να μιλήσουμε λίγο παραπάνω για το θέμα αυτό. Για την ενιαία τιμή βιβλίου, απελευθέρωση ή μη. Ποια είναι η θέση του υπουργείου σας και γιατί;
Η ενιαία τιμή βιβλίου –δηλαδή καθορισμός της τιμής από τους εκδότες και απαγόρευση εκπτώσεων μεγαλύτερων από το 10%– ισχύει σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, σε άλλες η αγορά είναι ελεύθερη. Όμως και στις χώρες που ισχύει δεν υπάρχουν οι ακρότητες που εμφανίζονται στην Ελλάδα. Δεν καλύπτονται, για παράδειγμα, τα σχολικά βιβλία, τα ξενόγλωσσα βιβλία, τα παιδικά, όπως συμβαίνει εδώ. Επίσης σε άλλες χώρες, προκειμένου να προωθηθούν τα λιγότερο ευπώλητα βιβλία, υπάρχει ένα όριο και η ενιαία τιμή των βιβλίων καταλαμβάνει το 10% των συνολικών εκδόσεων. Εδώ «βρήκαμε παπά να θάψουμε πέντε-έξι». Και διευρύναμε τις προβλέψεις αυτές στο σύνολο των βιβλίων, κάθε μορφής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα βιβλία που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά να είναι 40, 50 και 60% ακριβότερα σε σχέση με αντίστοιχα βιβλία που κυκλοφορούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και πάντα σε μια χώρα με ανεργία και χαμηλά μεροκάματα.
Όλα αυτά μοιάζουν κάπως «μικρά πράγματα» για θέματα ενός υπουργείου.
Δεν είναι καθόλου μικρά γιατί αφορούν την καθημερινότητά μας και όταν έχουν περιοριστεί τόσο πολύ οι μισθοί και οι συντάξεις ακόμη και τα λίγα ευρώ μετράνε. Δείτε το παράδειγμα με τα φάρμακα: στα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα το δικό μας καθεστώς πώλησης –δηλαδή μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων σε διατίμηση μόνο από τα φαρμακεία– ισχύει μόνο σε τρεις ακόμη χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παντού αλλού το σύστημα είναι απελευθερωμένο. Στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες τρεις χώρες που έχουμε το συγκεκριμένο καθεστώς, τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ανά μονάδα δραστικής ουσίας είναι ακριβότερα κατά 27,6%. Λέμε δηλαδή στον ανάπηρο, που από ανάγκη του κόψαμε το αναπηρικό επίδομα, τα φάρμακά του να τα αγοράζει ακριβότερα κατά 27,6% από ό,τι ο αντίστοιχος ανάπηρος στη Βρετανία ή στην Ολλανδία. Αυτό μου προκαλεί συνειδησιακό πρόβλημα.
Και δικαιολογημένα, θα έλεγα. Αλλάζω θέμα. Ποιο θα είναι το επόμενό σας νομοσχέδιο;
Αφορά αυτό που μόλις περιέγραψα. 250 διαφορετικές παρεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν να ομαλοποιηθεί η αγορά και να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός προκειμένου να πέσουν οι τιμές. Το μόνο εργαλείο που έχουμε στη διάθεσή μας για να πέσουν οι τιμές είναι η λειτουργία του ανταγωνισμού και η διεύρυνση των επιλογών του καταναλωτή. Το είδαμε ξεκάθαρα στο βρεφικό γάλα, που όταν έφυγε από τα φαρμακεία και πήγε και στα σούπερ μάρκετ έπεσε η τιμή του κατά 20%.
Εκτιμάτε ότι αυτό το νομοσχέδιο θα περάσει χωρίς πρόβλημα στη Βουλή;
Η Βουλή θα κρίνει, και κάθε απόφαση θα είναι σεβαστή. Πρέπει όμως να ξεκαθαρίσουμε στους πολίτες ότι δεν μπορεί να είναι «και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος». Είτε θα ακολουθήσουμε αυτά που έγιναν σε άλλες χώρες, όπου λειτούργησε ο ανταγωνισμός και έπεσαν οι τιμές, είτε θα πρέπει να έχουμε το θάρρος να παραδεχτούμε ότι για πολλούς και διαφορετικούς λόγους η Ελλάδα θα είναι καταδικασμένη να έχει υψηλότερες τιμές και ο Έλληνας καταναλωτής θα είναι το κορόιδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με τις αδειοδοτήσεις τι γίνεται;
Παρουσιάσαμε ήδη ένα νόμο-πλαίσιο που φέρνει τα πάνω-κάτω στις αδειοδοτήσεις κάνοντας τέσσερις βασικές τομές. Η πρώτη έχει να κάνει με ένα σύστημα υπεύθυνης δήλωσης για την αδειοδότηση. Στις περισσότερες δηλαδή περιπτώσεις θα αρκεί μια υπεύθυνη δήλωση για να ξεκινήσει κάποιος την επιχείρησή του, αναλαμβάνοντας και την ευθύνη. Και μόνο ως εξαίρεση θα χρειάζονται περαιτέρω δικαιολογητικά. Υπολογίζουμε ότι έτσι θα περιοριστούν περίπου κατά 60% οι άδειες που χρειάζεται να πάρει κανένας. Αλλά και στις περιπτώσεις που θα χρειάζεται να πάρει άδεια, θα είναι απλούστερο. Γιατί μια δεύτερη παρέμβαση έχει να κάνει με το ότι οι έλεγχοι μεταφέρονται από το στάδιο της παροχής της άδειας στο στάδιο της λειτουργίας της επιχείρησης. Δηλαδή στο εξής δεν θα εξετάζουμε χαρτιά κατά την ίδρυση της επιχείρησης, αλλά εγκαταστάσεις που ήδη λειτουργούν. Παράλληλα αυτοί που θα ελέγχουν, πλέον, θα είναι πιστοποιημένοι φορείς του δημοσίου είτε του ιδιωτικού τομέα, που θα ελέγχουν για λογαριασμό του κράτους, όπως γίνεται ήδη με τους μηχανικούς κατά την έκδοση των οικοδομικών αδειών ή με τα ιδιωτικά ΚΤΕΟ. Και το κράτος θα ελέγχει τους ελεγκτές. Η τέταρτη παρέμβαση είναι ένα ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης της αδειοδοτικής διαδικασίας, έτσι ώστε το σύστημα να είναι απλό, εύχρηστο και σύγχρονο.
Σε χρόνο, τι θα κερδίζει ένας που περιμένει να ξεκινήσει μια επιχείρηση;
Εξαρτάται από την επιχείρηση. Αν πρόκειται για κάτι απλό, π.χ ένα εργαστήριο κεραμικής, δεν θα υπάρχει καθόλου καθυστέρηση, θα είναι μόνο η διαδικασία σε σχέση με το ΓΕΜΗ και την εφορία. Εάν πρόκειται για μια επιχείρηση όπως πχ ένα κλωστοϋφαντουργείο, που δημιουργεί κάποια όχληση στους περιοίκους, θα χρειάζεται μια διαδικασία στην οποία θα συμμετέχει και ο πιστοποιημένος ελεγκτής, που εν πάση περιπτώσει όμως κι αυτή θα είναι πάρα πολύ απλή. Εάν πρόκειται για μια φαρμακοβιομηχανία ή μια τσιμεντοβιομηχανία υπάρχει μια διαδικασία αδειοδότησης, αρκετά όμως απλουστευμένη και περιορισμένη σε σχέση με τη σημερινή. Πράγμα το οποίο είναι θετικό ως προς τη ταχύτητα, αλλά εξίσου θετικό και ως προς τη διαφάνεια
Επομένως οι αλλαγές αυτές συνδέονται με την ανάπτυξη. Όσα είπατε είναι παραδείγματα παραγωγικών επιχειρήσεων: βιομηχανία, κλωστοϋφαντουργία...
Στέλνουμε ένα μήνυμα ότι η Ελλάδα παύει να είναι μια χώρα που έχει ως φιλοδοξία να γίνει σοβιετική χώρα της Μεσογείου και γίνεται μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Μια χώρα που ανοίγεται στην επιχειρηματικότητα, διότι θεωρεί πως αυτό είναι το μέσο για να δημιουργηθεί η ανάπτυξη και επομένως να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας για τα άνεργα παιδιά.
Πώς αποτιμάτε τη μέχρι τώρα κυβερνητική πορεία;
Νομίζω ο καλύτερος σύμμαχός μας μπορεί να είναι η ίδια η δουλειά μας. Οι παραδοσιακοί τακτικισμοί δεν έχουν κανένα νόημα στο σημερινό σκηνικό. Εμείς εκλεγήκαμε σε απίστευτα δύσκολες στιγμές για την πατρίδα μας προκειμένου να αντιμετωπίσουμε μια άνευ προηγουμένου κρίση. Εκλεγήκαμε με μια ρητή εντολή: να κρατήσουμε τη χώρα στο ευρώ και να απαλλάξουμε την Ελλάδα από το Μνημόνιο, ξανακάνοντάς την μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Ο πρώτος στόχος για το ευρώ επετεύχθη. Ο δεύτερος μπορεί να επιτευχθεί σε ένα περίπου χρόνο από σήμερα. Είναι ανάγκη να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας μέχρι τέλους. Όχι μόνο για να αποδείξουμε σ’ αυτούς που μας ψήφισαν ότι τιμήσαμε την εντολή τους, αλλά γιατί αυτό είναι το πατριωτικό μας καθήκον. Δεν παρατάς στη μέση μια προσπάθεια, ειδικά αυτή την προσπάθεια.
Ναι, αλλά το πρωτογενές πλεόνασμα ήρθε με φορολογία και όχι με αναπτυξιακή προσπάθεια.
Υπήρξαν κάποιες αποφάσεις οι οποίες έλαβαν υπόψη τους την κοινωνική δυναμική και τις πολιτικές ισορροπίες. Έγιναν παρεμβάσεις, ασφαλώς, στο κομμάτι της φορολογίας οι οποίες κανένα δεν ευχαριστούν. Από την άλλη έγιναν και σημαντικές παρεμβάσεις στο επίπεδο της μείωσης των δαπανών. Το ξεκαθάρισε και ο πρωθυπουργός: το σημαντικό είναι ότι φτάνοντας πλέον σ’ αυτό το χρονικό σημείο, όπου η ύφεση το 2013 είναι μικρότερη για πρώτη φορά των προβλέψεων της τρόικας και το πρωτογενές πλεόνασμα πολύ μεγαλύτερο από ό,τι κι εμείς οι ίδιοι φανταζόμασταν, φτάνοντας λοιπόν σ’ αυτό το χρονικό σημείο μπορεί να πει κανείς ότι έχεις μια σταθερή βάση για να περάσεις από την ανάκαμψη στην ανάπτυξη. Ήδη μέσα στο σκοτεινό δωμάτιο υπάρχουν αναμμένα κεριά. Στο ΕΣΠΑ δεν είμαστε πια 18οι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είμαστε 4οι. Οι τράπεζες, που από τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Υπουργείου Ανάπτυξης είχαν δώσει μόνο 100 με 150 εκ. μέχρι τον Ιούνιο, στο τέλος Δεκεμβρίου έφτασαν να δώσουν 1,2 δις ευρώ περίπου.
Αλλά τα θέματα της ρευστότητας δεν έχουν λυθεί ακόμη.
Βεβαίως τα θέματα δεν έχουν λυθεί και δεν το παρουσιάζω αυτό, γι’ αυτό μιλάω για κεριά μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Τα μεγάλα έργα ξεκίνησαν, για τον τουρισμό η προηγούμενη χρονιά ήταν χρονιά ρεκόρ. Δημιουργούνται λοιπόν κάποιες προϋποθέσεις προκειμένου να υπάρξει μια καινούργια πορεία που σταδιακά θα έχει αντανάκλαση στη ζωή του καθενός. Μην ξεχνάμε πού βρισκόμασταν. Πριν από ενάμιση χρόνο η χώρα ήταν στο χείλος του γκρεμού, ήταν μια περίοδος με πολιτική αστάθεια, υπήρχε φόβος εκδίωξης από την Ευρωζώνη και οι τράπεζές μας ήταν «ένα πουκάμισο αδειανό». Μπήκαν τα θεμέλια σ’ αυτούς τους 18 μήνες και φτάσαμε σ’ αυτό το επίπεδο. Όταν ένας μηχανικός βάζει θεμέλια σε ένα σπίτι, σίγουρα δεν ασχολείται με το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της οικοδομής. Αλλά είναι βέβαιο ότι ασχολείται με το πιο αναγκαίο, προκειμένου να ολοκληρωθεί το οικοδόμημα. Από εδώ και πέρα, αφού βάλαμε τα θεμέλια, έχουμε τις βάσεις για να προχωρήσει η Ελλάδα σε έναν καινούργιο δρόμο και θα ήταν διπλά άδικο σ’ αυτή τη φάση να βάλουμε το χέρι στην πρίζα.
Εντάξει, υπάρχουν προφανώς κάποιοι εκσυγχρονισμοί, αλλά η Νέα Δημοκρατία δεν εκσυγχρονίζει ούτε το πολιτικό σύστημα ούτε τον εαυτό της. Παράδειγμα οι υπάλληλοι της Βουλής.
Πρέπει να αναγνωρίσει όμως κανείς, τουλάχιστον στη σημερινή πλειοψηφία, τρία πράγματα. Πρώτον, ότι είχε το κουράγιο να αναγνωρίσει λάθη του παρελθόντος και να τα διορθώσει. Δεύτερον, ότι έχει το κουράγιο να εφαρμόσει πολιτικές με ενδεχόμενο πολιτικό κόστος. Και τρίτον, ότι για πρώτη φορά από την πλευρά της Δικαιοσύνης σε μεγάλη έκταση υπάρχει τιμωρία ανθρώπων που σχετίζονταν με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο με το πολιτικό σύστημα και οι οποίοι είχαν εμπλοκή σε ύποπτες υποθέσεις. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η προσπάθεια σε αυτό το επίπεδο, σε σχέση με την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος, έχει τελειώσει. Κάθε άλλο. Εδικά για τους υπαλλήλους της Βουλής θα πρέπει να ερωτηθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος αντέδρασε τόσο πολύ τότε που ήρθε η σχετική ρύθμιση.
Θεωρείτε ότι πράγματι έχουν διαφοροποιηθεί, σήμερα, οι παραδοσιακοί διαχωρισμοί στο πολιτικό μας σκηνικό; Κι αν ναι, αυτό πώς θα επηρεάσει την επερχόμενη ψήφο;
Ναι, έχουμε ένα καινούργιο σκηνικό: μια διαμάχη μεταξύ των δυνάμεων που πιστεύουν στην Ευρώπη και τις μεταρρυθμίσεις και των δυνάμεων που επικαλούνται μαγικές συνταγές και καταφεύγουν σε λαϊκιστικές πρακτικές. Η Νέα Δημοκρατία δεν μπορεί παρά να επενδύσει στο δρόμο της Ευρώπης. Παρά τις δυσκολίες που έχει αντιμετωπίσει εδώ και ενάμιση χρόνο ως το βασικό κυβερνητικό κόμμα, μένει όρθια. Και μένει όρθια, γιατί έχει επενδύσει σε μεταρρυθμίσεις που παρά τη δυσκολία που δημιουργούν σε πολλούς συμπατριώτες μας, δημιουργούν την αίσθηση ότι μπορεί να βγάλουν την Ελλάδα από την κρίση. Από την άλλη πλευρά η αντιπολίτευση και πρώτα απ’ όλους ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επενδύσει ακόμη μια φορά σε αυτό που μας έφερε μέχρι εδώ, σε αυτό που είναι η κύρια αιτία των προβλημάτων της χώρας μας διαχρονικά: το καρκίνωμα του λαϊκισμού. Γι’ αυτό το λόγο πιστεύω πως παρότι τα μέτρα που παίρνουμε είναι σε πολλές περιπτώσεις αντιδημοτικά, οι πολίτες συγκρίνουν ανάμεσα σε δύο επιλογές. Από τη μία αυτό που εμείς εφαρμόζουμε και που οδηγεί μέσα από δυσκολίες σε έξοδο από την κρίση, και από την άλλη τις «μαγικές συνταγές» του ΣΥΡΙΖΑ, την αβάσταχτη πολιτική ελαφρότητα και την απουσία οποιασδήποτε επαφής με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Είμαι σίγουρος ότι μεταξύ αυτών των δύο πολιτικών θα διαλέξει τη γραμμή της εθνικής ευθύνης. Όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά γιατί όλοι οι Έλληνες δεν μπορεί παρά να νοιαστούν για τις οικογένειές τους. Δεν θα αφήσουν να πάνε χαμένες οι θυσίες τους. Η επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ ισοδυναμεί με απίστευτη οπισθοδρόμηση για τη χώρα.
Πώς περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας; Ρωτάω γιατί, για να κλείσουμε τη συνέντευξη, τηλεφωνηθήκαμε αργά το Σαββατόβραδο και ήσασταν στο υπουργείο.
Παλαιότερα είχαμε τη δυνατότητα να ασχολούμαστε κι εμείς από την πλευρά της πολιτικής με το περίφημο life style και ήταν must να λέει ο καθένας τι κάνει τα Σαββατοκύριακά του και στον ελεύθερο χρόνο του. Σήμερα, καλώς ή κακώς, μου μένει ελάχιστος ελεύθερος χρόνος μου. Πάντως μέσα σ’ αυτόν τον ελάχιστο χρόνο προσπαθώ να χωρέσω και την «Athens Voice». Τα υπόλοιπα στα οποία φαντάζομαι ότι εννοείτε και τα οποία είναι ανθρώπινες ανάγκες, προσπαθώ να τα στριμώξω όταν το βράδυ γυρνάω πολύ αργά από το γραφείο στο σπίτι και πριν κοιμηθώ, ή το πρωί όταν ξυπνάω και καθώς έρχομαι με το αυτοκίνητο στο γραφείο, καθώς και κάποιες ώρες κυρίως την Κυριακή, γιατί τα Σάββατα πάντοτε δουλεύω.
Η επαφή με τον έξω κόσμο πώς γίνεται; Ο πολιτικός είναι στο γραφείο του, πως μαθαίνει τι γίνεται στον κόσμο;
Πραγματικά μ’ ενοχλεί το να υπάρχουν κάποιοι που να φαντάζονται ότι οι πολιτικοί στο σύνολό τους δεν έχουν καταλάβει τον κοινωνικό πόνο. Απλώς υπάρχουν δύο κατηγοριών πολιτικοί: αυτοί που ξέρουν ότι υπάρχει ένας δύσκολος δρόμος για να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα και δέχονται το κόστος, και αυτοί οι οποίοι είτε δεν μπορούν να αντιληφθούν τη δυσκολία των πραγμάτων γιατί δεν έχουν τις παραστάσεις, είτε την αντιλαμβάνονται, αλλά συνειδητά κοροϊδεύουν τον κόσμο. Μεταξύ αυτών που λένε την αλήθεια και αυτών που παρουσιάζουν ακόμη και σ’ αυτή την εξαιρετικά δύσκολη στιγμή απίθανα ψέματα, δεν νομίζω ότι μετά από τόσα παθήματα στο παρελθόν οι Έλληνες θα θελήσουν να δοκιμάσουν ακόμη μια φορά τον εύκολο, αλλά ψεύτικο δρόμο.
13°
