Market

ΙΟΒΕ: Τι λέει μελέτη για την Κυκλική Οικονομία των πλαστικών

Ποιος ο ρόλος της Ελληνικής Βιομηχανίας Πλαστικών στην Κυκλική Οικονομία

115151-718269.jpg
Market News
18’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
straws-tube-plastic-colorful-65612.jpeg

Μελέτη του ΙΟΒΕ εξετάζει το θεσμικό πλαίσιο, τους στόχους και τα μέτρα για την Κυκλική Οικονομία των πλαστικών, τις τάσεις στην παραγωγή και το εμπόριο.

Το πλαστικό είναι ένα πολύ χρήσιμο υλικό. Είναι ελαφρύ, ανθεκτικό, αδιαπέραστο από νερό και αέρια, θερμικός και ηλεκτρικός μονωτής, συνδυάζεται με άλλα υλικά, επιδέχεται να τυπωθεί, μπορεί να είναι διαφανές και να λάβει συγκεκριμένο σχήμα με σχετική ευκολία. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα αυτών των εξαιρετικών χαρακτηριστικών και της υψηλής του διείσδυσης, η περιβαλλοντική διαχείριση των πλαστικών αποβλήτων έρχεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις.

Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να θυσιαστούν τα οφέλη από τη χρήση των πλαστικών, εφόσον η διαδικασία παραγωγής υλικών, χρήσης προϊόντων και διαχείρισης αποβλήτων στραφεί πληρέστερα στις αρχές του υποδείγματος της κυκλικής οικονομίας.

Ο μετασχηματισμός του γραμμικού υποδείγματος παραγωγής σε κυκλικό απαιτεί σημαντικές επενδύσεις τόσο στη διαχείριση των αποβλήτων όσο και στη μεταποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, η εφαρμογή πολιτικών στην κατεύθυνση επίτευξης των στόχων για την Κυκλική Οικονομία ενέχει και σημαντικούς κινδύνους για την ανταγωνιστικότητα των εγχώριων επιχειρήσεων.

Σε περίπτωση που δεν εφαρμοστούν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η διαχείριση της ροής των πλαστικών υλικών στη χώρα, η εγχώρια οικονομική δραστηριότητα ενδέχεται να πληγεί χωρίς να επιτευχθούν τα αναμενόμενα περιβαλλοντικά οφέλη.

Η μελέτη εξετάζει το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο θεσπίζονται στόχοι και μέτρα που αφορούν την Κυκλική Οικονομία των πλαστικών, τις τάσεις στα βασικά μεγέθη παραγωγής και εμπορίου των πλαστικών προϊόντων που εντάσσονται στον σκοπό της μελέτης (συσκευασία, αγροτικό φιλμ και αλιευτικά δίχτυα) και την υφιστάμενη κατάσταση στη διαχείριση των αποβλήτων στη χώρα. Με βάση προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας και της παραγωγής πλαστικών αποβλήτων, αποτυπώνεται η ροή υλικών για το 2020 και το 2030. Τέλος, παρουσιάζονται βέλτιστες πρακτικές και τεχνολογικές εξελίξεις που αφορούν τα διάφορα στάδια της κυκλικής οικονομίας πλαστικών και διατυπώνονται προτάσεις πολιτικής.

Θεσμικό πλαίσιο για την Κυκλική Οικονομία 
Η μετατροπή του γραμμικού υποδείγματος παραγωγής σε κυκλικό αποτελεί ένα από τα βασικά ζητήματα της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής. Ο κλάδος της παραγωγής των πλαστικών ανήκει στις επτά (7) συγκεκριμένες αλυσίδες αξίας για τις οποίες η ευρωπαϊκή στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία –που άλλωστε αποτελεί δομικό τμήμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας– προβλέπει ολοκληρωμένες ενέργειες για τον περιορισμό του αντικτύπου των υλικών στο φυσικό περιβάλλον. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει σχετικές δράσεις που συμπληρώνουν την υλοποίηση άλλων κεντρικών στρατηγικών (βιομηχανική στρατηγική της Ε.Ε., η επικείμενη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, η στρατηγική για το κλίμα) και οι οποίες σχετίζονται εμμέσως με τη βιομηχανία πλαστικών. Τέλος, αναγνωρίζει το σημαντικό κενό που συναντάται στον τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων μεταξύ των χωρών μελών, υπογραμμίζοντας τη σημασία του αποχαρακτηρισμού των αποβλήτων και της επανεισαγωγής τους στην παραγωγική διαδικασία, ως δευτερογενών πρώτων υλών.

Οι ευρωπαϊκές Οδηγίες έχουν θέσει στόχους για περιορισμό της ταφής αποβλήτων και για ενίσχυση της ανακύκλωσης και της χρήσης δευτερογενών πρώτων υλών. Ειδικότερα, με την Οδηγία 2018/851 έχουν τεθεί στόχοι για τον περιορισμό της διάθεσης σε ΧΥΤΑ στο μέγιστο 10% των διαχειριζόμενων αποβλήτων ώς το 2035 και οριζόντιος στόχος για ανακύκλωση του 65% των αστικών στερεών αποβλήτων ως το 2035, με ενδιάμεσους στόχους ανακύκλωσης το 55% για το 2025 και 60% για το 2030. Ειδικά για τις πλαστικές συσκευασίες, έχουν οριστεί στόχοι ανακύκλωσης στο 50% για το 2025 και 55% το 2030, ενώ στην παραγωγή πλαστικών φιαλών έχει οριστεί στόχος για ελάχιστη χρήση ανακυκλωμένου PET (rPET) στο 25% το 2025 και στο 30% το 2030. Επιπλέον, η οδηγία 2019/904/EE καθιστά απαραίτητη τη δημιουργία συστήματος ξεχωριστής συλλογής για ανακύκλωση πλαστικών μπουκαλιών και θέτει συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους.

Ειδικότερα, προβλέπει την ανακύκλωση του 77% και του 90% των πλαστικών μπουκαλιών μιας χρήσης που διατίθενται στην αγορά ως το 2025 και το 2029 αντίστοιχα. Στόχοι έχουν, αντίστοιχα, τεθεί και για τα άλλα ρεύματα αποβλήτων που εξετάζονται στη μελέτη (αγροτικό φιλμ, αλιευτικός εξοπλισμός από πλαστικά) για τα οποία είναι απαραίτητη η εφαρμογή συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού σε όλα τα κράτη μέλη.

Επιπλέον, από τον Ιανουάριο του 2021 στην εκτίμηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. εφαρμόζεται η αρχή του ίδιου πόρου για τα απορρίμματα πλαστικών που δεν ανακυκλώνονται. Η Ελλάδα για τις ποσότητες πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώθηκαν το 2019 καλείται να καταβάλει το ποσό των €111,2 εκατ. Οι πόροι προέρχονται από την επιβολή χρέωσης ύψους 800 ευρώ ανά τόνο μη ανακυκλωμένων πλαστικών, ενώ το συνολικό ποσό ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω ως αποτέλεσμα αλλαγής του τρόπου μέτρησης των ποσοτήτων ανακυκλωμένων πλαστικών (σε πιστοποιημένους ανακυκλωτές και όχι στα κέντρα διαλογής).

Επομένως, η βελτίωση της διαδικασίας ανακύκλωσης πλαστικών συνδυάζεται και με δημοσιονομικά οφέλη για τη χώρα από τη μείωση των πόρων που κατευθύνονται στον κοινοτικό προϋπολογισμό μέσα από τη συγκεκριμένη χρέωση.

Το εθνικό πλαίσιο για την Κυκλική Οικονομία
Το εθνικό πλαίσιο είναι πλέον πλήρως εναρμονισμένο με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες. Ο νέος Εθνικός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) αποτελεί το πιο πρόσφατο στρατηγικό και πολιτικό σχέδιο για αντιμετώπιση των θεσμικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα στον τομέα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Ο ΕΣΔΑ 2020-2030, σε συνδυασμό με την εφαρμογή του Εθνικού Προγράμματος για την Πρόληψη των Αποβλήτων, στοχεύει στην εφαρμογή της ιεράρχησης των επιλογών διαχείρισης αποβλήτων, με σκοπό τη μείωση της ταφής, που παραμένει σήμερα η πιο διαδεδομένη πρακτική, την ενίσχυση της ανακύκλωσης και της ενεργειακής ανάκτησης. Επιπλέον, το ανανεωμένο εθνικό σχέδιο δράσης για την Κυκλική Οικονομία δομείται σε πυλώνες που αφορούν οριζόντια θέματα (διαχείριση αποβλήτων, βιώσιμη παραγωγή και βιομηχανική πολιτική, βιώσιμη κατανάλωση, περιορισμός των αποβλήτων), ενώ προβλέπει σειρά 66 δράσεων που αφορούν στα παραπάνω, αλλά και σε συγκεκριμένα υλικά υψηλής σημασίας για την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας.

Ωστόσο, η πρόκληση για την επίτευξη των στόχων και την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας είναι η αποτελεσματική εφαρμογή της στην Ελλάδα, η οποία στο παρελθόν έχει αποδειχθεί ελλιπής. Επιπλέον, κρίσιμης σημασίας είναι και η αποτελεσματική εξειδίκευση του ΕΣΔΑ στα αντίστοιχα περιφερειακά σχέδια και η αποδοχή τους από τις τοπικές κοινωνίες. 

Παραγωγή και εμπόριο προϊόντων
Από την ανάλυση των στοιχείων παραγωγής προκύπτει ότι τα πλαστικά προϊόντα που εντάσσονται στον σκοπό της μελέτης (συσκευασία, φιλμ και δίχτυα) έχουν αξιοσημείωτη παρουσία στην εγχώρια μεταποίηση. Μεταξύ των τριών τύπων πλαστικών, η συσκευασία έχει την υψηλότερη αξία παραγωγής, με €724 εκατ. το 2020, ακολουθούμενη από το φιλμ και τα αλιευτικά δίχτυα με €218 εκατ. και €46,6 εκατ. αντίστοιχα. Σε όρους μεριδίων στην ευρωπαϊκή παραγωγή, τα αλιευτικά δίχτυα κατατάσσονται στην πρώτη θέση με 6,5% το 2020, ενώ ακολουθούν η πλαστική συσκευασία με 1,8% και το αγροτικό φιλμ με 0,9%. Η θέση της χώρας στην παραγωγή αυτών των προϊόντων είναι αξιοσημείωτη και το μερίδιό της στην Ε.Ε. αυξάνεται διαχρονικά (Διάγραμμα 1). Ειδικά στην παραγωγή αλιευτικών διχτύων, η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ σε όρους αξίας παραγωγής.

Η παραγωγή αλιευτικών δικτύων και φιλμ παρουσιάζει έντονη εξωστρέφεια, καθώς το ποσοστό των εξαγωγών στην αξία παραγωγής ανέρχεται σε 70% και 82% αντίστοιχα. Αντίθετα, στην πλαστική συσκευασία, η οποία έχει μεγαλύτερη εγχώρια παραγωγή, το ποσοστό των εξαγωγών στην αξία παραγωγής είναι σαφώς χαμηλότερο (19%). Αναφορικά με το εμπορικό ισοζύγιο, τα αλιευτικά δίκτυα παρουσιάζουν σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα, ενώ στην πλαστική συσκευασία και στο φιλμ, η αξία των εισαγωγών υπερβαίνει (τα περισσότερα έτη της εξεταζόμενης περιόδου) την αξία των εξαγωγών.

Παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων
Στην Ελλάδα, η κατά κεφαλήν παραγωγή αποβλήτων βρίσκεται διαχρονικά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ φαίνεται πως εξακολουθεί να υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ της πορείας της οικονομίας και της παραγωγής αποβλήτων. Σε όρους διαχείρισης, στην Ελλάδα το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγόμενων αποβλήτων οδηγείται σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων (77,6% το 2019), ενώ προς ανακύκλωση διατίθεται το 21,0% των αστικών αποβλήτων. Οι επιδόσεις της Ελλάδας στα θέματα της διαχείρισης των αποβλήτων την οδηγούν σε χαμηλή κατάταξη σε δείκτες κυκλικότητας συγκριτικά με τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Η κατά κεφαλήν παραγωγή πλαστικών αποβλήτων στην Ελλάδα μειώθηκε σημαντικά την περίοδο 2006-2012, ακολουθώντας την τάση της οικονομίας και έκτοτε παραμένει χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, παρά τη γενικότερη τάση σύγκλισης. Η ετήσια κατά κεφαλήν παραγωγή αποβλήτων συσκευασίας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2019 στα 81,1 κιλά ανά κάτοικο, σε αρκετή απόσταση από τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ27 που ξεπέρασε τα 177 κιλά ανά κάτοικο. Το 2019, το 60,0% των παραγόμενων αποβλήτων συσκευασίας οδηγήθηκε στην ανακύκλωση.

Η Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται σε πολύ καλό σημείο σχετικά με την ανακύκλωση συσκευασιών από χαρτί και χαρτόνι και στην ανακύκλωση μεταλλικών συσκευασιών. Ωστόσο, η ανακύκλωση των πλαστικών συσκευασιών (40% της οποίας αφορά τα Βιομηχανικά και Εμπορικά Απόβλητα Συσκευασίας - ΒΕΑΣ) διαμορφώθηκε στο 37,6% απέχοντας σημαντικά από τον στόχο του 2025 (50%).Αντίστοιχη είναι η εικόνα τόσο αναφορικά με τις γυάλινες συσκευασίες (29,9%) όσο και με τις συσκευασίες από ξύλο (24,5%).Μελετώντας το ισοζύγιο ροής για τα πλαστικά απόβλητα συσκευασίας για το 2019, πέραν του χαμηλού ποσοστού ανακύκλωσης, εκτιμάται ότι υπάρχει και μια σημαντική ποσότητα αποβλήτων πλαστικής συσκευασίας (43,1 χιλ. τόνοι) που δεν διαχειρίζεται από τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), είτε γιατί απορρίπτεται στον κάδο συμμίκτων και οδηγείται απευθείας στην ταφή ή γιατί απορρίπτεται ανεξέλεγκτα στα φυσικά οικοσυστήματα, δημιουργώντας σημαντική περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Οι προβλέψεις για το ισοζύγιο πλαστικής συσκευασίας για το 2030 δείχνουν ότι η επίτευξη των στόχων του νέου ΕΣΔΑ απαιτούν σημαντικές ποσότητες δευτερογενών υλικών. Η απουσία αυτών των υλικών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας μεταποίησης που θα αναγκαστεί να εισάγει ποσότητες δευτερογενών υλικών για να πιάσει τους στόχους που έχουν τεθεί στη νομοθεσία. Επιπλέον, θα επηρεαστεί αρνητικά και η ίδια η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Η εφαρμογή του νέου ΕΣΔΑ οδηγεί στην ανάγκη για ανακύκλωση επιπλέον 174,0 χιλ. τόνων πλαστικής συσκευασίας το 2030. Εκτιμάται ότι θα χρειαστούν επενδύσεις της τάξης των €139,8 εκατ. σε νέες εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Τα εκτιμώμενα έσοδα των μονάδων ανακύκλωσης διαμορφώνονται (με σημερινές τιμές) στα €106,8 εκατ.

Στην περίπτωση που οι ποσότητες πλαστικής συσκευασίας που ανακυκλώνονται παραμείνουν στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2019, τότε οι ΟΤΑ θα κληθούν να καταβάλουν για αυτές τις ποσότητες περίπου €8,1 εκατ. ανά έτος σε τέλος ταφής και η Ελλάδα, μέσω του μηχανισμού ιδίων πόρων, να συνεισφέρει στον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό περίπου €119,0 εκατ. κατ’ έτος. Οι παραπάνω εκτιμήσεις θα ενισχύσουν σημαντικά τις επιχειρήσεις που ανήκουν στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που σχετίζονται με δραστηριότητες της Κυκλικής Οικονομίας, οι οποίες σήμερα απασχολούν 4,7 χιλ. θέσεις εργασίας, ενώ η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία τους ανέρχεται σε €114,3 εκατ. το 2019.

Βέλτιστες πρακτικές και τεχνολογικές εξελίξεις
Σήμερα, η έρευνα στη βιομηχανία πλαστικών στοχεύει στην ανεύρεση καινοτόμων λύσεων σε όλη την αλυσίδα αξίας για τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και την αύξηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των πόρων και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Η ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων περιλαμβάνει τα στάδια της συλλογής, διαλογής και επανεπεξεργασίας. Το στάδιο της συλλογής πλαστικού απόβλητου είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αποδοτικότητα της λειτουργίας του συστήματος ανακύκλωσης, καθώς η συλλογή περισσότερου πλαστικού κατάλληλου για ανακύκλωση σημαίνει περισσότερο διαθέσιμο υλικό για χρήση σε νέα προϊόντα.

Η διαλογή μεταξύ των διαφορετικών τύπων πλαστικού είναι πιο πολύπλοκη σε σχέση με τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά καθώς τα διαφορετικά πολυμερή είναι συχνά ασύμβατα μεταξύ τους. Πολύ βασικό πρόβλημα για την ανακύκλωση πλαστικών είναι η δυσκολία αποτελεσματικής απομάκρυνσης των βιολογικών υπολειμμάτων που συχνά περιέχονται στα πλαστικά απόβλητα. Η μηχανική-βιολογική επεξεργασία απορριμμάτων στοχεύει στην ανάκτηση πλαστικών και άλλων ανακυκλώσιμων υλικών καθώς και στη σταθεροποίηση του οργανικού κλάσματος των αποβλήτων.

Η ανακύκλωση πλαστικών μπορεί να διαχωριστεί σε μηχανική και χημική. Η μηχανική ανακύκλωση είναι η πιο διαδεδομένη ανακύκλωση πλαστικού καθώς αποτελεί την παραδοσιακή μέθοδο που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες, ανακυκλώνοντας τη μεγαλύτερη ποσότητα των πλαστικών αποβλήτων διεθνώς. Κυρίως αναφέρεται στη δευτερογενή χρήση πρώτων υλών και μπορεί να διακριθεί σε «κλειστού βρόχου» ή αλλιώς πρωτογενής ανακύκλωση (closedloop - primaryrecycling) και «ανοικτού βρόχου» ή δευτερογενής ανακύκλωση (openloop - secondaryrecycling).

Μια ακόμα διεργασία που υπόσχεται να προσφέρει λύση στο πρόβλημα εξασφάλισης καλής ποιότητας ανακυκλωμένων πλαστικών υλικών είναι η χημική ή τριτογενής ανακύκλωση (tertiaryrecycling). Η χημική ανακύκλωση αποτελείται από μια σειρά αναδυόμενων τεχνολογιών και παρέχει τη δυνατότητα επεξεργασίας ροών απορριμμάτων μη καθαρών ή μικτών πολυμερών τα οποία έχουν μεγάλο κόστος ή είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν μηχανικά. Ενώ πρόκειται για σχετικά πρόσφατη τεχνολογική εξέλιξη, υπάρχουν ήδη αρκετά παραδείγματα επιτυχημένης εφαρμογής της διεθνώς.

Η βελτίωση της αποδοτικότητας της συλλογής πλαστικών αποβλήτων και κατ’ επέκταση η μείωση των εξωτερικοτήτων στο περιβάλλον και στην οικονομία από τις εμπορικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την παραγωγή και τη διαχείριση των πλαστικών αποβλήτων, επιτυγχάνεται με τη χρήση οικονομικών εργαλείων που εσωτερικεύουν το περιβαλλοντικό κόστος της μη ορθής διαχείρισης. Η εφαρμογή τέτοιων οικονομικών εργαλείων, όπως είναι το τέλος ταφής, ή το σύστημα καταβολής και επιστροφής (deposit and refund) έχει αποδειχθεί ότι επιφέρουν θετικά αποτελέσματα ως προς την υιοθέτηση νέων παραγωγικών μοντέλων με χρήση καινοτόμων τεχνολογιών με μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Τη μελέτη του ΙΟΒΕ παρουσίασε ο Σύνδεσμός  Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ) ιδρύθηκε το 1958. Συμμετέχουν βιομηχανίες μεταποίησης πλαστικών προϊόντων, κατασκευαστές μηχανημάτων και εισαγωγείς πρώτων υλών. Τα μέλη του Συνδέσμου αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% της ελληνικής παραγωγής πλαστικών και συνιστούν έναν από τους κορυφαίους βιομηχανικούς τομείς στη χώρα.

Ο κλάδος συνεισφέρει περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ ή 1,6% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ, ενώ η άμεση και έμμεση απασχόληση που προσφέρει, φτάνει το 1,8% του συνολικού εργατικού δυναμικού της Ελλάδας. 

Η ελληνική βιομηχανία των πλαστικών είναι ιδιαίτερα εξωστρεφής και συνεισφέρει σχεδόν το 4% των συνολικών εξαγωγών της χώρας, σύμφωνα με την ίδια έρευνα. 

Ο ΣΒΠΕ είναι μέλος της EuPC (European Plastics Converters – Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Μεταποιητών Πλαστικών) και συμμετέχει στην Plastics Europe (Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Πλαστικών Πρώτων Υλών).

Αποτελεί δε τον θεσμικό συνομιλητή της Πολιτείας από την πλευρά της βιομηχανίας, για τα θέματα των πλαστικών. Με εποικοδομητικές προτάσεις επιχειρεί να συνεισφέρει με την τεχνογνωσία του και να συνεργαστεί με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, από τα Υπουργεία και τις μη Κυβερνητικές Οργανώσεις έως το ευρύτερο κοινό, έχοντας τη βαθιά πεποίθηση ότι ο κλάδος αποτελεί μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. 

Ειδικότερα, σε συνεργασία με την EuPC και την PlasticsEurope, συνδιαμορφώνει τις θέσεις της ευρωπαϊκής βιομηχανίας πλαστικών και επιτελεί σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση των πλεονεκτημάτων που έχει το υλικό στη βελτίωση της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη. 

Κλιματικός νόμος

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ) αναγνωρίζει ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις πλέον σημαντικές περιβαλλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.   

Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου συνιστά μία από τις βασικές προτεραιότητες του κλάδου για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές, αλλά και για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ο ΣΒΠΕ και οι Ευρωπαίοι εταίροι του, EuPC και Plastics Europe, ενστερνίζονται τον στόχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, συμβάλλοντας στους παγκόσμιους κλιματικούς στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. 

Εργαζόνται ήδη για να επιτευχθούν αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι προσφέροντας καινοτόμες εφαρμογές και υλικά, αλλά και νέες τεχνολογίες που μειώνουν αποφασιστικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. 

Έχουν εξάλλου δεσμευτεί να συνεργαστούν με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για να εφαρμόσουν τις βέλτιστες λύσεις με στόχο να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων αυτών. 

Για να επιταχυνθεί η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, η βιομηχανία πλαστικών βελτιώνει ήδη την ενεργειακή απόδοσή της και εντείνει τις προσπάθειές της για περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στη φάση παραγωγής.

Ο ΣΒΠΕ χαιρετίζει επίσης την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης με τον νέο εθνικό κλιματικό νόμο, που υπερψηφίστηκε πρόσφατα και έχει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και μηδενικό ισοζύγιο άνθρακα για τη χώρα μας έως το 2050.

Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών ήδη ετοιμάζει επενδυτικά προγράμματα προκειμένου να ανταποκριθεί με τον βέλτιστο τρόπο στις προκλήσεις που επιφέρει ο κλιματικός νόμος, ο οποίος μεταξύ πολλών μέτρων που εισάγει, υποχρεώνει τις ελληνικές επιχειρήσεις να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, κατά τουλάχιστον 30% σε σύγκριση με το έτος 2019. 

Είναι μια προσπάθεια που έχει ήδη αρχίσει από τα μέλη του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος. 

Κυκλική οικονομία

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος και τα μέλη του βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας και προσπαθούν με όλες τις δυνάμεις τους να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού μοντέλου Κυκλικής Οικονομίας, η οποία στοχεύει στην εξάλειψη των αποβλήτων μέσω της συνεχούς επαναχρησιμοποίησης των φυσικών πόρων.

Τα πλαστικά είναι υλικά με σημαντικά μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με τις εναλλακτικές λύσεις και, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, άρχισε να γίνεται αντιληπτός ο ρόλος τους ως ένα πολύτιμο υλικό για την παραγωγή ιατρικού αλλά και προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού. 

Για τον ΣΒΠΕ και τα μέλη του το πρόβλημα δεν μπορεί να εστιάζεται στα πλαστικά. Τα υλικά εν γένει. Το επίκεντρο της προσοχής είναι στη διαχείριση των απορριμμάτων.

Η επιτάχυνση της μετάβασης στο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που προκύπτουν κατά τη διαχείριση των σχετικών αποβλήτων. Σε αυτό το πεδίο, η καινοτομία και η τεχνολογία συνεισφέρουν αποφασιστικά. 

Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι σημαντικό να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν καινοτόμες τεχνολογίες τόσο στη μηχανική όσο και στη χημική ανακύκλωση πλαστικών, αλλά και να αξιοποιηθούν οι τεχνικές μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας. 

Η αξιοποίηση νέων τεχνικών και τεχνολογιών θα ενισχύσουν την ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών και ενέργειας, θα αυξήσουν την αποδοτικότητα της ανακύκλωσης και επεξεργασίας, καθώς επίσης θα μειώσουν το ποσοστό των απορριμμάτων που οδηγούνται για καύση και ταφή. 

Επιπλέον, η βελτίωση της καθαρότητας των διαλεγμένων υλικών, η οποία μπορεί να επιτευχθεί και με τη θέσπιση συγκεκριμένων προδιαγραφών και κριτηρίων στους ανακυκλωτές, οδηγεί σε καλύτερης ποιότητας δευτερογενή υλικά. 

Σε αυτή τη βάση, είναι εξαιρετικά σημαντική η εξέταση της εφαρμογής συστήματος διασφάλισης ποιότητας τόσο στην έξοδο των ΚΔΑΥ, όπου θα πιστοποιείται η ποιότητα (καθαρότητα) των δευτερογενών υλικών, όσο και στην έξοδο τις γραμμής παραγωγής των επιχειρήσεων μεταποίησης που χρησιμοποιούν δευτερογενή υλικά. 

Τέλος, η χρήση κατάλληλων οικονομικών εργαλείων και η παροχή κινήτρων είναι τακτικές που θα προωθήσουν και θα ενισχύσουν τη συμμετοχή των επιχειρήσεων και των χρηστών των προϊόντων στην Κυκλική Οικονομία.

Κρίσιμο ρόλο για βελτίωση της διαχείρισης των πλαστικών αποβλήτων και τη στροφή προς ένα υπόδειγμα κυκλικής οικονομίας έχει το θεσμικό πλαίσιο. 

Η επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για το 2025 και 2030 απαιτούν περαιτέρω συντονισμένες ενέργειες σε επίπεδο εφαρμογής πολιτικής.

Συνοπτικά, κάποιες προτάσεις του ΣΒΠΕ για την ταχύτερη μετάβαση στο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας, όπως αποτυπώθηκαν και στην πρόσφατη μελέτη που εκπόνησε το ΙΟΒΕ για λογαριασμό του, είναι οι εξής:

Ενίσχυση και επιτάχυνση της δημιουργίας των συλλογικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης σε περισσότερα ρεύματα αποβλήτων

Αναβάθμιση υποδομών και παραγωγή δευτερογενών υλών 

Επέκταση της θέσπισης ελάχιστων ποσοστών ανακύκλωσης σε διάφορα προϊόντα

Δράσεις για τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης των πολιτών και των εμπλεκόμενων μερών

Συνοψίζοντας, είναι απαραίτητη η εφαρμογή των νόμων χωρίς καθυστερήσεις, χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους πόρους ώστε να αποφευχθούν εμπόδια του παρελθόντος που κατέστησαν την Ελλάδα ουραγό σε θέματα διαχείρισης πόρων και αποδοτικότητας.

Επανασχεδίαση πλαστικών προϊόντων

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ) και τα μέλη του θεωρούν ότι η αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης στα πλαστικά αποτελεί μία από τις μεγάλες προκλήσεις που εγείρονται στο άμεσο μέλλον. 

Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών επικεντρώνεται στον στόχο να καταστεί ευκολότερη η διαδικασία της ανακύκλωσης, έχοντας υπόψη ότι τα πλαστικά προϊόντα που περιέχουν μόνον ένα υλικό από τη μεγάλη οικογένεια των πολυμερών, είναι πιο εύκολο να διαχωριστούν στις μονάδες ανακύκλωσης και να ανακυκλωθούν.

Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών επισημαίνει, για μία ακόμη φορά, ότι συμβάλλει στην κατεύθυνση αυτή χάρη στην καινοτομία και τις προσπάθειες βελτίωσης του σχεδιασμού των προϊόντων. Άλλωστε, τα τελευταία χρόνια, εργάζεται αθόρυβα αλλά αποτελεσματικά με στόχο τον μετασχηματισμό της σε μια πιο βιώσιμη βιομηχανία, που θέτει ως προτεραιότητα την αποτροπή διαρροής πλαστικών στο περιβάλλον. 

Τα πλαστικά είναι ένα υλικό που έχει συμβάλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της καθημερινότητας δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη, προσφέροντας μια σειρά πλεονεκτημάτων: 

Ως γνωστόν, οι πλαστικές συσκευασίες διατηρούν φρέσκα και χωρίς αλλοιώσεις τα τρόφιμα. Επειδή, δε, τα προϊόντα από πλαστικά είναι ελαφρύτερα σε σχέση με τα εναλλακτικά υλικά, εξοικονομούνται σημαντικές ποσότητες ενέργειας, ενώ η συσκευασία από πλαστικά έχει συχνά χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με άλλα υλικά. 

Οι εταιρείες που απαρτίζουν την ελληνική βιομηχανία πλαστικών ερευνούν και αναπτύσσουν με όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και τεχνικές την παραγωγή προϊόντων από πλαστικά με τους πλέον βιώσιμους τρόπους.

Σε αυτήν την προσπάθεια, ο ΣΒΠΕ έχει σύμμαχο την ευρωπαϊκή βιομηχανία πλαστικών. Για παράδειγμα, η PRE (Plastics Recyclers Europe) έχει δημιουργήσει εργαλεία όπως το «RecyClass», που έχουν ως στόχο να συμβάλουν στη βελτίωση του σχεδιασμού των προϊόντων από πλαστικά. 

Με τον επανασχεδιασμό των συσκευασιών η βιομηχανία πλαστικών επιχειρεί:

Να κάνει ευκολότερη την ανακύκλωση με τη χρήση λιγότερων υλικών
Να εξοικονομήσει πόρους και ενέργεια
Να συμπεριλάβει υλικά που προέρχονται από ανακύκλωση στις νέες συσκευασίες
Να συμβάλει στην επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων από πλαστικά
Να προστατεύσει το περιβάλλον αυξάνοντας τα ποσοστά ανακύκλωσης με καλύτερο σχεδιασμό.

ΒΙΟΑΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΑ – ΒΙΟΠΛΑΣΤΙΚΑ

Τα βιοπλαστικά είναι πλαστικά τα οποία παράγονται από πρώτες ύλες που προέρχονται από φυτικής προέλευσης προϊόντα. Τα βιοπλαστικά ως τελικό προϊόν έχουν ακριβώς τις ίδιες ιδιότητες με τα συμβατικά πλαστικά. Για παράδειγμα, ένα προϊόν από πολυαιθυλένιο που έχει προέλθει από ζαχαρότευτλο, είναι ακριβώς το ίδιο με ένα προϊόν από πολυαιθυλένιο που έχει παραχθεί από παράγωγα του πετρελαίου. 

Ως στερεό απόβλητο δεν έχει καμία διαφορά. Ένα συμβατικό πλαστικό που θα απορριφθεί στη θάλασσα απαιτεί τον ίδιο χρόνο με ένα βιοπλαστικό, για να αποικοδομηθεί. 

Αυτό που υποστηρίζουν οι παραγωγοί των βιοπλαστικών είναι ότι κατά την παραγωγή τους δεσμεύουν CO2 (διοξείδιο του άνθρακα) μειώνοντας έτσι το αποτύπωμα άνθρακα του τελικού προϊόντος. 

Τα βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά είναι αυτά που μπορούν να αποικοδομηθούν σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες. Είναι είτε φυτικής προέλευσης είτε προέρχονται από παράγωγα του πετρελαίου είτε και ένα blend, μια ανάμειξη και των δύο. Υπάρχουν τέσσερις γνωστές κατηγορίες βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών: 

Home Compost – μπορεί να αποικοδομηθεί σε οικιακό περιβάλλον κομποστοποίησης
OK Compost –μπορεί να αποικοδομηθεί σε συνθήκες βιομηχανικής μονάδας κομποστοποίησης
Marine Compost– μπορεί να αποικοδομηθεί στους θαλάσσιους χώρους
Ground Compost – αν καταλήξει στο περιβάλλον μπορεί να αποικοδομηθεί στο έδαφος

Επί του παρόντος, τα βιοπλαστικά πλαστικά εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1% των περίπου 367 εκατομμυρίων τόνων πλαστικού που παράγονται ετησίως.

Η αγορά βιοπλαστικών αυξάνει το μερίδιό της. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται στην αυξανόμενη ζήτηση που υπάρχει παγκοσμίως, σε συνδυασμό με την εμφάνιση πιο εξελιγμένων εφαρμογών και προϊόντων.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα αγοράς που δημοσιοποιήθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Βιοπλαστικών, η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα βιοπλαστικών πρόκειται να αυξηθεί από τους περίπου 2,42 εκατομμύρια τόνους το 2021 σε περίπου 7,59 εκατομμύρια τόνους το 2026. 

Ένα προϊόν από μόνο του δεν είναι πανάκεια για να δοθεί λύση στο πρόβλημα της ρύπανσης από πλαστικά. Τα βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά μπορούν να δώσουν λύσεις. Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες στη συλλογή των οργανικών υπολειμμάτων, τόσο των νοικοκυριών όσο και των χώρων εστίασης.   

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος θεωρεί ότι η καλύτερη δυνατή χρήση των βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών μπορεί να προέλθει από τον καφέ κάδο και τη συλλογή των οργανικών υπολειμμάτων, που από 01/01/2024 γίνεται αναγκαστική σύμφωνα με ευρωπαϊκό κανονισμό.

Θα πρέπει να δημιουργηθούν οι υποδομές έτσι ώστε τα οργανικά υπολείμματα να συλλεχθούν, να απορριφθούν στον καφέ κάδο και από εκεί είτε να μεταφερθούν στη μονάδα κομποστοποίησης είτε να κατευθυνθούν σε μονάδες βιοαερίου, μεθανίου.

Ως ΣΒΠΕ πιστεύουν ότι αν υπήρχαν δράσεις για την εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τα οργανικά απόβλητα, τότε το πρόβλημα που υπάρχει με τον ΧΥΤΑ Φυλής θα μπορούσε να λυθεί σε ένα με δύο χρόνια. 

Το πρόβλημα της ελλιπούς ενημέρωσης για τον καφέ κάδο είναι σημαντικό και δεν επιτρέπει αισιοδοξία για συντεταγμένη πορεία προς ένα μέλλον με λιγότερα απόβλητα.

Θα αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία εάν δεν υπάρξει ένας καλύτερος συντονισμός για να απαλλαγούμε από το 46% των απορριμμάτων τα οποία θα μπορούσαν να γίνουν είτε λίπασμα είτε βιοαέριο.

ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΑ

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος και τα μέλη του αναγνωρίζουν την πρόκληση που επιφέρουν τα μικροπλαστικά και προσπαθεί να ανταποκριθεί με συγκεκριμένες δράσεις στην αντιμετώπιση της διαρροής τους στο περιβάλλον.

Τα μικροπλαστικά είναι μικρά (κάτω των 5 mm) κομμάτια πλαστικού τα οποία έχουν παραχθεί από διαφορετικά πολυμερή.

Τα μικροπλαστικά μπορούν να παραχθούν για να προστεθούν σε προϊόντα για τη βελτίωση συγκεκριμένων ιδιοτήτων (για παράδειγμα, προστίθενται μικροπλαστικά σε προϊόντα προσωπικής περιποίησης και οικιακής χρήσης για να υπάρξει καλύτερο αποτέλεσμα). Αυτά είναι τα λεγόμενα πρωτογενή μικροπλαστικά. 

Τα δευτερογενή μικροπλαστικά δημιουργούνται από την υποβάθμιση και τη διάβρωση μεγαλύτερων πλαστικών αντικειμένων, τα οποία διαρρέουν στο περιβάλλον ως αποτέλεσμα μη ορθής απόρριψης των προϊόντων. 

Τα μικροπλαστικά προέρχονται κυρίως από συνθετικά ρούχα (35%) και ελαστικά αυτοκινήτων (28%)1 από καθημερινές συνήθειες για τις οποίες δεν έχει υπάρξει ενημέρωση στο ευρύτερο κοινό για τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον. 

Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών συνεργάζεται στενά με την ευρωπαϊκή και την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα ο αντίκτυπος των μικροπλαστικών στο περιβάλλον και την υγεία. 

Ο ΣΒΠΕ συμμετέχει μέσω του ευρωπαϊκού εταίρου του, της Plastics Europe, σε ένα πενταετές, πλήρως ανεξάρτητο επιστημονικό ερευνητικό έργο, στο οποίο συμμετέχουν παγκοσμίου φήμης ειδικοί στα μικροπλαστικά. Το έργο ονομάζεται «Brigid». [Η «Brigid» είναι θεά της αρχαίας κελτικής μυθολογίας, που σχετίζεται με τη θεραπεία, την προστασία και τη σοφία] 

Με αυτήν την πρωτοβουλία, στόχος μας είναι να καλυφθούν τα κενά γνώσης που υπάρχουν σχετικά με τις επιπτώσεις που έχουν τα μικροπλαστικά στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Αναζητούμε τις κατάλληλες απαντήσεις για να οδηγήσουμε τη βιομηχανία πλαστικών προς ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον.

Η ρύπανση από μικροπλαστικά είναι ένα περίπλοκο, πολύπλευρο ζήτημα. Πιστεύουμε ότι τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας που θα προέλθει από το έργο «Brigid» θα μας βοηθήσουν να επιλύσουμε αποτελεσματικά αυτό το πολύπλοκο παζλ. 

Παράλληλα, η γνώση που θα αποκομίσουμε θα επιτρέψει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση της ρύπανσης από τα μικροπλαστικά, τα οποία θα έχουν βασιστεί στην τεκμηριωμένη επιστημονική έρευνα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανίας Πλαστικών Ελλάδος υλοποιεί το πρόγραμμα «Κατάρτιση και Πιστοποίηση εργαζομένων όλων των κλάδων του ιδιωτικού τομέα, σε αντικείμενα μάρκετινγκ, κυκλικής οικονομίας και παραγωγής» στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020» µε συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί καρπό πολυετών προσπαθειών, που πραγματοποίησε το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου.  

Από την προσωπική ενασχόληση των μελών του Δ.Σ. διαγνώστηκε ότι υπάρχει ένα σημαντικό κενό στον τομέα των γνώσεων των εργαζομένων. 

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδη ρυθμό, η διά βίου κατάρτιση των εργαζομένων γίνεται αδήριτη ανάγκη. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το μέλλον της απασχόλησης, οι εργαζόμενοι που θα παραμείνουν στη θέση τους τα επόμενα πέντε χρόνια θα χρειαστούν εκ νέου κατάρτιση ώστε να αποκτήσουν νέες βασικές δεξιότητες. 

Επιπροσθέτως, η πανδημία επέσπευσε διαδικασίες που χωρίς αυτήν θα χρειάζονταν χρόνο για να επιτελεστούν. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση βρίσκεται ήδη εδώ. 

Το αποτύπωμα της αυτοματοποίησης των διεργασιών στις βιομηχανίες είναι πλέον κάτι παραπάνω από ορατό. Την ίδια στιγμή, οι νέες τεχνολογίες δυσκολεύουν την προσαρμογή αρκετών εργαζομένων στο νέο απαιτητικό, εργασιακό περιβάλλον, οπότε η συνεχής κατάρτισή τους αποτελεί μονόδρομο.

Έτσι, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΒΠΕ θέλησε να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα για τη βιομηχανία πλαστικών αλλά και τον ευρύτερο ιδιωτικό τομέα.

Με αυτό το πρόγραμμα, που ήδη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, ο Σύνδεσμος φιλοδοξεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ανανέωση των γνώσεων των εργαζομένων και στη βελτίωση των δεξιοτήτων τους σε νέες έννοιες, όπως για παράδειγμα η Κυκλική Οικονομία. Έννοιες που εισάγονται στη ζωή μας με ορμή και θα αποτελέσουν το σημείο αναφοράς για τα επόμενα χρόνια για τις εταιρείες του ΣΒΠΕ και όχι μόνο. 

Το πρόγραμμα αυτό αναλύει διεξοδικά την επανάσταση που θα φέρει στη ζωή μας η Κυκλική Οικονομία, αλλά και τις διαδικασίες παραγωγής που θα απαιτηθούν για την υιοθέτησή της.  

Επιπροσθέτως, οι δεξιότητες σε τομείς όπως το μάρκετινγκ παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα και μπορούν να αποτελέσουν βαρίδι για την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας.  

Με αυτές τις παραδοχές, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος απευθύνθηκε στην ελληνική βιομηχανία πλαστικών και στον ευρύτερο ιδιωτικό τομέα προκειμένου να προσελκύσει εργαζόμενους οι οποίοι ενδιαφέρονται για να αποκτήσουν νέες δεξιότητες αλλά και να βελτιώσουν τις ήδη υπάρχουσες.

Η αθρόα συμμετοχή περισσότερων από τέσσερις χιλιάδες εργαζομένων στη διαδικασία για την επιλογή των ωφελούμενων απέδειξε ότι υπάρχει μια δεξαμενή ατόμων που ενδιαφέρεται σοβαρά για τα αντικείμενα που θα διδαχτούν στο πρόγραμμα κατάρτισης.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ