H Σοφία Μαραθάκη πέρυσι σημείωσε μια μεγάλη θεατρική επιτυχία. Η παράσταση «Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί» που σκηνοθέτησε άρεσε και συζητήθηκε. Και μετά… αναλαμβάνει να σκηνοθετήσει, πρώτη φορά στο Εθνικό Θέατρο (και στην Πειραματική Σκηνή -1) την κωμωδία του Ηλία Καπετανάκη «Ο Γενικός Γραμματεύς». Παράξενο ή τελικά όχι και τόσο; Τη ρωτήσαμε και μας εξήγησε…
«Το έργο δεν υπήρξε στις προτεραιότητές μου. Πρόσφατα, όταν το διάβασα, συνειδητοποίησα πως εκτός του ότι είναι ένα κλασικό ‒πλέον‒ κείμενο είναι και κείμενο του παραλόγου. Ανακάλυψα πως έχει το ίδιο σκοτεινό χιούμορ και την ίδια γκροτέσκα ατμόσφαιρα που είχε το έργο “Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί” ‒ η προηγούμενη δουλειά μας. Δραματουργικά τα δύο έργα σαφώς δεν έχουν καμία σχέση, αλλά υφολογικά νιώθω πως υπάρχει κάτι συγγενικό μεταξύ τους ‒ φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως γι’ αυτές τις υπόγειες συνδέσεις ευθύνη έχει το θυμικό του καλλιτέχνη.
Στη διάρκεια των προβών αμφιταλαντεύτηκα. Υπήρχαν στιγμές που ένιωθα να με ενθουσιάζει το έργο και στιγμές που ένιωθα πως με απωθούσε. Διότι δεν υπάρχει κάτι από κάτω, καθώς οι ήρωες ‒φιγούρες θα τους έλεγα‒ ό,τι λένε το εννοούν. Αυτό μερικές φορές σε φέρνει σε αμηχανία και δεν ξέρεις πώς να το χειριστείς.
Είναι ένα σαρκαστικό για την Ελλάδα έργο, γι’ αυτή τη χώρα με τους αιωνίως ανήλικους κατοίκους. Παίρνουμε αποφάσεις, άρα είμαστε ενήλικες, όμως τα αποτελέσματα αυτών δεν θέλουμε να τα δεχτούμε και τότε τρέχουμε στην αγκαλιά ενός μεγαλύτερου προκειμένου να ζητήσουμε βοήθεια. Ο “Γενικός Γραμματεύς” είναι μια τραγωδία ιδωμένη από την ανάποδη, καθώς οι ήρωες είναι σε μια δίνη που δεν μπορούν να βγουν, κάτι που συμβαίνει και σήμερα.
Το έργο κανονικά τελειώνει με ένα διδακτικό τρόπο, γιατί φαίνεται πως ο Καπετανάκης θέλει να δώσει άφεση αμαρτιών στους θεατές. Εμείς δεν το ενστερνιστήκαμε, χωρίς να σημαίνει πως θελήσαμε να τους κατηγορήσουμε. Αθωώνονται λόγω της “παιδικότητάς” τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν φέρουν την ευθύνη για τα κακώς κείμενα.
Κάτι άλλο που με ενθουσίασε είναι πως υπάρχει και μια έντονη διάθεση για γλέντι. Ένα ξεφάντωμα ανθρώπων που λένε ας το γλεντήσουμε όσο μας μένει χρόνος, αλλά και ανθρώπων που παίρνουν δάνεια προκειμένου να κάνουν τη μεγάλη ζωή. Σας θυμίζει κάτι; Το πολλά τραγούδια δε που έχει το έργο είναι αυτά που καθόρισαν και τη φόρμα της παράστασης. Το δουλέψαμε σαν παρτιτούρα, με άξονα τη μουσική του Χαράλαμπου Γωγιού, που αναδομεί το έργο σαν μια σύγχρονη οπερέτα, μακριά από ρεαλιστικές απεικονίσεις. “Αβάντι στο ξεφάντωμα”, λοιπόν.
Είναι τρομερό πάντως αν σκεφτείς πως το έργο γράφτηκε και ανέβηκε το 1893, ακριβώς τη χρονιά που ο Χαρίλαος Τρικούπης είπε το “Δυστυχώς επτωχεύσαμεν”, και πως όλοι οι χαρακτήρες του είναι αναγνωρίσιμοι και σήμερα. Καλώς ή κακώς έτσι παραμείναμε και αναρωτιόμαστε πού ανήκουμε και προσποιούμαστε πως είμαστε κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είμαστε, όπως ακριβώς και οι ήρωες του Καπετανάκη…».
18°
