Έχω περάσει δεκάδες φορές τη γραμμή του τερματισμού, κάποτε άνετη κι άλλοτε αθροίζοντας πεισματικά τις τελευταίες δυνάμεις μου γι΄αυτό το πέρασμα. Κι έχω βρεθεί αρκετές φορές στο ίδιο σημείο σαν θεατής, χειροκροτώντας άλλους δρομείς στη δική τους προσπάθεια. Μα στον τερματισμό «από την ανάποδη» δεν είχα βρεθεί ποτέ ως τώρα. Να που έγινε κι αυτό.
Στον μαραθώνιο της Αθήνας στάθηκα για πρώτη φορά, ex officio, μέσα στο στάδιο, λίγα μόλις μέτρα μετά τη γραμμή του τερματισμού, ανάμεσα σε παράγοντες του αγώνα, διαπιστευμένους φωτογράφους, εθελοντές και διασώστες. Εκεί, στην καρδιά της γιορτής, μετακινούμενη ανάμεσα στο αεικίνητο ανθρώπινο τοπίο, βρέθηκα μια ανάσα από το μαγικό σημείο όπου όλα τελείωναν. Είδα τους πρώτους να τερματίζουν, παραμερίζοντας πανηγυρικά την φαρδιά κορδέλα, με το στάδιο ομόφωνα να επευφημεί. Είδα τη συνομοταξία μου, τους μεσαίους δρομείς (τους «μεσαίους της αγέλης», όπως εύστοχα τους χαρακτηρίζει ο αγγλοσαξωνικός όρος), να εξαντλούν τα βήματά τους ακριβώς στο σημείο αυτό. Είδα τους τελευταίους να συλλέγουν τα ψήγματα της δύναμής τους για να φτάσουν ως εκεί. Είδα τους πρωταθλητές στη μοναξιά της σύντομης προσωπικής στιγμής πριν αρχίσουν τα φλας και οι δημοσιογραφικές ερωτήσεις, τους πρωτάρηδες που ζύγιζαν πόσο άξιζε τελικά η προσπάθεια, τους εμπειρότερους που διέσχιζαν το τέρμα με την ασφάλεια μιας ακόμα κατάκτησης.
Φώναξα «μπράβο» με όλη μου τη δύναμη, υποδέχτηκα φίλους δρομείς, συγκινήθηκα από γνωστούς και αγνώστους, θαύμασα το μεγαλείο της προσπάθειας. Και αφέθηκα στην παλλόμενη, συλλογική ενέργεια τόσων και τόσων που κατέθεσαν εκείνη τη μέρα, σ΄εκείνο ακριβώς το σημείο, κάτι από τα όνειρα και τους πολύμηνους κόπους τους, κάνοντας ταμείο.
Στο τέλος της μέρας, μιας μέρας γεμάτης από συγκινήσεις και αγκαλιές και τα καλά λόγια φίλων μα και άγνωστων αναγνωστών, κυρίαρχο συναίσθημα ήταν η νοσταλγία –ή, ας το πω, η ζήλεια για εκείνους που συμμετείχαν. Γιατί ναι, είναι μοναδικό να βλέπεις τις στιγμές του τερματισμού από τη θέση όπου συμβαίνει, να είσαι σχεδόν εκεί όταν οι πρωταθλητές πανηγυρίζουν, αγκαλιάζονται και κάνουν τον δικό τους γύρο του θριάμβου, μα δεν είναι ο δικός σου τερματισμός. Παρακολουθείς προνομιακά, μα δεν συμμετέχεις. Η ενέργεια της στιγμής ξεχειλίζει, μα σου γλιστράει μέσα από τα χέρια. Μένεις γεμάτος έμπνευση, μα δυστυχώς ανικανοποίητος.
Αν υπάρχει, ωστόσο, κάτι που καταλαβαίνεις προνομιακά από αυτήν τη θέση είναι η φύση του τερματισμού. Η κατανόηση του τεχνητού ορίου. Βλέπεις τον αθλητή που έρχεται με όλες του τις δυνάμεις συντονισμένες, συντεταγμένες, προγραμματισμένες για να φτάσουν ως αυτό ακριβώς το σημείο, κι έπειτα να σταματά, να αποφορτίζεται, να ανασαίνει. Καρφώνεις τα μάτια στη γραμμή - σημαδεμένη με κορδέλα για τους πρώτους, με τα στοιχεία της χρονομέτρησης για τους υπόλοιπους-, το όριο που χωρίζει το πριν και το μετά. Κι εκεί, στην επανάληψη των τερματισμών, στην επανάληψη της έκφρασης των συναισθημάτων και των τελετουργικών της γιορτής, επιβεβαιώνεις πως η γραμμή αυτή δεν συναρτάται με το χρόνο –με αριθμούς στο ψηφιακό χρονόμετρο ή δείκτες στο αναλογικό ρολόι. Συναρτάται με τον παλιό εαυτό που αφήνεις πίσω τερματίζοντας και τον καινούργιο που υποδέχεσαι με το απλό πέρασμα της νοητής γραμμής. Μέτρο είναι η εμπειρία που καταγράφεται. Η ανάλυσή της είναι αριθμοί, όσο και η αίσθηση της μέρας: το πρωινό φως, η θερμοκρασία, ο άγνωστος δρομέας που έτρεχε δίπλα σου, το τραγούδι που «έσκασε» στα ακουστικά σου εκείνη ακριβώς τη στιγμή, η αγκαλιά που περιμένει να σε υποδεχτεί ή το μήνυμα στο κινητό σου. Περνώντας τη γραμμή, κάπως ξαναγεννιέσαι. Κάτι αλλάζεις, σε μια μόνο στιγμή. Προχωράς - ίσως πιο γαλήνιος, ίσως πιο σίγουρος, ίσως σοφότερος. Ταχύτερος ή πιο αργός –λιγότερο μετράει. Η γραμμή του τερματισμού σημαδεύει περισσότερο το δικό σου καινούργιο. Οδηγεί ήδη, νοητά, στον επόμενο τερματισμό. Στην επόμενη μέρα. Συντάσσεται με τον λόγο του Ηράκλειτου για τη στιγμή που περνά. «Ποταμώ ουκ έστιν εμβήναι δις τω αυτώ». Στο ίδιο ποτάμι δεν θα ξαναμπείς. Θα βρεθείς ξανά στην αφετηρία, στην επόμενη αφετηρία.
25°
