Όσοι πιστεύουν ότι τα πάντα έχουν γραφτεί και πως όλα έχουν διατυπωθεί, αξίζει να καταπιαστούν με την απόπειρα της Lisa Genova να διηγηθεί το χρονικό μιας αχαρτογράφητης ασθένειας. Το «Κάθε στιγμή μετράει» (εκδ. Λιβάνη, μτφ. Χρήστος Καψάλης) είναι ένα αβίαστα γλαφυρό βιβλίο γύρω από τις τραγικές παραμέτρους ενός ηθελημένα αποσιωπημένου θέματος –ποιος άλλωστε θα δοκίμαζε να ντεμπουτάρει στη λογοτεχνία με ένα θέμα του οποίου ακόμη και το άκουσμα προκαλεί νευρικότητα και θλίψη;
Πτυχιούχος βιοψυχολογίας και κάτοχος διδακτορικού στη νευροεπιστήμη από το Χάρβαρντ, η 44χρονη Αμερικανίδα έθεσε ακριβώς αυτό το στόχο, με θεαματικά αποτελέσματα. Αφότου αντιπαρήλθε περισσότερες από 100 απορρίψεις και έναν ολόκληρο χρόνο παντελούς αδιαφορίας από μέρους του εκδοτικού κόσμου, το έργο της Genova πέρασε 40 εβδομάδες στη λίστα των μπεστ σέλερ των «New York Times», κυκλοφόρησε σε 30 χώρες, μεταφράστηκε σε 20 γλώσσες, διασκευάστηκε για το θέατρο, ενώ η κινηματογραφική εκδοχή του χάρισε στην Τζούλιαν Μουρ το πρώτο της Όσκαρ και εξακολουθεί να προβάλλεται στις αίθουσες όλου του κόσμου. Η ίδια η συγγραφέας έχει αναδειχθεί σε ένα άτυπο είδος πρέσβειρας για την αφύπνιση γύρω από τη νόσο, ταξιδεύοντας ανά την υφήλιο και μιλώντας σε συνέδρια για το Αλτσχάιμερ.
Η αφήγηση ακολουθεί τα βήματα της Άλις Χάουλαντ, επιτυχημένης ακαδημαϊκού και μητέρας, της οποίας τα ολοένα συχνότερα περιστατικά αμνησίας και αποπροσανατολισμού οδηγούν σε μια αναπάντεχα τραγική διάγνωση: «Αλτσχάιμερ; Μα, δεν είναι δυνατόν, είμαι μόλις πενήντα χρονών». Υποχρεωμένη να αποδεχθεί το αμετάκλητο γεγονός της πρόωρα εκδηλωθείσας ασθένειας, η Άλις καθοδηγεί τον αναγνώστη στα οδυνηρά επεισόδια μιας διετούς πορείας προς την άνοια.
Καθώς τα νομοτελειακά στάδια ξεδιπλώνονται με αφοπλιστικό ρεαλισμό, παρακολουθούμε τη σταδιακή απονέκρωση των στοιχειωδέστερων κέντρων αντίληψης του εγκεφάλου της άλλοτε διαπρεπούς γλωσσολόγου και καθηγήτριας γνωστικής ψυχολογίας – με το παλμαρέ των προσωπικών της επιτευγμάτων να προσθέτει ένα επιπλέον υπόστρωμα απελπισίας στην ήδη σπαρακτική ιστορία.
Η Άλις Χάουλαντ χάνει τα πάντα και το ξέρει, έως τη στιγμή που παύει να το αντιλαμβάνεται. Από την ικανότητα να απολαύσει τη γεύση της σοκολάτας και τη δυνατότητα να δέσει τα κορδόνια της, να θυμηθεί το σωστό μήνα, να περπατήσει, να αναγνωρίσει το όνομά της στο εξώφυλλο ενός βιβλίου, έως τη συναισθηματική κλιμάκωση της τελικής σκηνής, όπου τη διακρίνουμε να κρατά ένα πανέμορφο μωρό αγνοώντας ότι πρόκειται για το εγγόνι που της απόθεσε στην αγκαλιά το ίδιο το παιδί της. Όλα αυτά, ενώ η κάθε προσφυγή σε φαρμακευτική αγωγή μοιάζει «σαν να προσπαθείς να σβήσεις πυρκαγιά με χαλασμένα νεροπίστολα».
Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί εάν το «Κάθε στιγμή μετράει» είναι μια ιστορία για την απόγνωση ή την ελπίδα. Δίνοντας φωνή στα θύματα μιας νόσου που στερούνται οποιαδήποτε δυνατότητα αυτάρκειας και επικοινωνίας εξαιτίας του γήρατος ή μιας τυχαίας γενετικής προδιάθεσης, η Lisa Genova τοποθετεί στη σωστή της προοπτική τη νευροφυσιολογική διάσταση του Αλτσχάιμερ, ενώ ταυτόχρονα βγάζει στο χαρτί τα σωθικά της, ολοκληρώνοντας ένα βαθιά ανθρώπινο μυθιστόρημα που μας αφορά όλους. Καθώς η Άλις Χάουλαντ αργοσβήνει, δεν αρνείται στον εαυτό της μια έκλαμψη καθολικά ουμανιστικής διαύγειας διακηρύσσοντας πως «η αγάπη που φωλιάζει στην καρδιά της είναι δυνατότερη από το χάος που σαρώνει το μυαλό της». Ακόμη και στις δυσχερέστερες μορφές ανημπόριας, η ηρωίδα βρίσκει το δρόμο προς την αξιοπρέπεια και τον παράλληλο σεβασμό του αναγνώστη αντλώντας πυγμή από το άφθαρτο απόθεμα της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η Άλις φεύγει δηλώνοντας: «Αισθάνομαι αγάπη».
16°
