Θοδωρής Τσεκούρας: Συνέντευξη με αφορμή το βιβλίο του «Το Φωτόδεντρο», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος
O Θοδωρής Τσεκούρας, λεξιπλάστης και ευφάνταστος, μόλις ολοκλήρωσε την τριλογία των βιβλίων του με ήρωα τον μικρό Ωρίωνα σε ένα διαστημικό ταξίδι. «Το Φωτόδεντρο», μετά το «Πώς να ταξιδεύεις στο διάστημα χωρίς να βγεις από το σπίτι σου» και «Το σκοτεινό φως» έρχεται γεμάτο απίθανους χαρακτήρες, εξαιρετικά ονόματα, συμβολισμούς και κρυμμένα μυστικά σε κάθε αναφορά. Πραγματικά, θα έπρεπε ο Τσεκούρας να κυκλοφορεί κάθε του βιβλίο με παράρτημα, αναφορές, links, μυθολογικές ερμηνείες και ψυχαναλυτικά παραδείγματα.
O Θοδωρής Τσεκούρας και «Το Φωτόδεντρο»
— Τι ακριβώς είναι το Φωτόδεντρο στην πλοκή του βιβλίου; Όταν είχα γράψει το πρώτο βιβλίο, το είχαμε ζητήσει στο παιδικό τμήμα ενός μεγάλου κεντρικού βιβλιοπωλείου και η πωλήτρια είπε «Πώς το λένε; “Πώς να ταξιδεύεις στο διάστημα χωρίς να βγεις από το σπίτι σου”; Τίτλος βιβλίου είναι αυτός;» Από τότε αποφάσισα να κάνω πιο μικρούς τίτλους. Το δεύτερο λεγόταν «Το σκοτεινό φως» (τρεις λέξεις) και το τρίτο «Το Φωτόδεντρο». Το Φωτόδεντρο αναφέρεται στο δεύτερο βιβλίο, αλλά μέχρι το τέλος του τρίτου δεν ξέρουμε τι είναι. Τελικά, δεν είναι αντικείμενο, αλλά μάλλον πρόσωπο.
— Στέκουν και σαν αυτοτελή τα τρία βιβλία; Δυστυχώς όχι. Το πρώτο έχει γραφτεί με τρόπο που είναι αυτοτελές, το δεύτερο γράφτηκε ως συνέχεια. Μόλις έγραψα το δεύτερο βιβλίο, το έδωσα σε μια φίλη που η κόρη της αδημονούσε να διαβάσει τη συνέχεια. Όταν το τελείωσε είπε «δεν μπορεί να τελειώνει εδώ!» γιατί όντως, το δεύτερο βιβλίο τελειώνει σε cliffhanger. Γι’ αυτό το τρίτο βιβλίο το έγραψα σε χρόνο ρεκόρ ώστε να μην περιμένουν πολύ οι φανατικοί αναγνώστες.
— Μίλησέ μου για την υπέροχη εικονογράφηση των βιβλίων από τη Λέλα Στρούτση. Η Λέλα είναι υπερταλαντούχα και ως εικονογράφος, αλλά και ως συγγραφέας. Η εικονογράφησή της χάρισε χαρακτήρα στα βιβλία και κατάφερε να δώσει σχήμα σε πολύ δύσκολους ήρωες. Ρομπότ, σκύλους καρδινάλιους, μάχες με ήρωες βιβλίων, κύκλωπες, τον ιπτάμενο Ολλανδό, διαστημόπλοια που είναι σαν μπουρμπουλήθρες, σαν κοχύλια ή σαν φτερά. Ομπρέλες που γίνονται διαστημικά ακτινοπίστολα... Γενικά δεν ήταν εύκολη η δουλειά που είχε να κάνει, όμως τα κατάφερε και με το παραπάνω.
— Η αλήθεια είναι πως υπάρχει ποικιλία ηρώων: από το αγοράκι, τον ήρωα, μέχρι γάτες και ρομπότ. Μίλησέ μου για τους ήρωες με τα απίθανα ονόματα. Οφείλω να πω πως και στο μυθιστόρημα που είχα γράψει παλιότερα, «Το αγριότρενο», είχα συμπεριλάβει απρόσμενους ήρωες – θεούς της αρχαιότητας, τρελούς μοναχούς, ένα ελάφι που μιλούσε, φαντάσματα και άλλα. Όμως, σε αυτή την τριλογία έβαλα κάθε τρελή ιδέα που μου ερχόταν γιατί η επιστημονική φαντασία χωράει τα πάντα. Έτσι, πέρα από τους κεντρικούς ήρωες, έχουμε το Γαλάζιο Κρακενάθαν, κάτι ανάμεσα στο Κράκεν και το Λεβιάθαν, ένα τέρας με 300 στόματα. Τους Ουνουκαλχαϊανούς, λαό που ταξιδεύει στον Γαλαξία και παθαίνει διαρκώς ατυχήματα. Τον διαστημικό αρχιπειρατή που εξαιτίας κάποιων ατυχημάτων δεν έχει τον έλεγχο της έντασης της φωνής του και επίσης δεν μπορεί να δείξει θυμό με το πρόσωπό του, οπότε αναγκάζεται να το ανακοινώνει. Τις διαστημικές γάτες που είναι, ασφαλώς, αντικοινωνικές. Έρχονται στη μάχη, γδέρνουν τον κακό στη μούρη και φεύγουν να πάνε για ύπνο. Μια εξήγηση γιατί τη δεκαετία του ’50 είχαμε πολλά UFO. Γιγάντια διαστημικά χαμστεράκια, κουκουβάγιες δικαστές, φυλακές από πορσελάνη... Δεν μπορώ να τα θυμηθώ όλα.
— Εκτός από ονόματα, ως γνωστός και αμίμητος λεξιπλάστης, στο βιβλίο έβαλες και λέξεις όπως «πεινιάουουου», «Ούπερμαν» κ.λπ. Πες μου για αυτές τις απίθανες λέξεις όχι μόνο του βιβλίου αλλά και αυτές που ανεβάζεις στο Facebook, συνήθως ζητώντας και συγγνώμη από το κοινό... Η ιστορία με τον Ούπερμαν έχει πλάκα σε δύο επίπεδα. Οι βιβλιοναύτες έχουν τη δυνατότητα να μπαίνουν σε διάφορα βιβλία, λογοτεχνικά και μη. Στην πράξη όμως αυτό μας περιορίζει γιατί για να μπουν εκείνοι σε κάποιο βιβλίο πρέπει να έχουμε δικαιώματα για να το αναφέρουμε. Έτσι στις πρώτες ιστορίες έμπαιναν σε παλιά, κλασικά βιβλία. Στο τρίτο βιβλίο, για τη μεγάλη μάχη, χρειάζονταν τους πιο δυνατούς ήρωες που θα μπορούσαν να βρουν. Έτσι έγραψαν οι ίδιοι και το τύπωσαν σε ένα τυπογραφείο στο Proxima Centauri (όλοι ξέρουμε ότι εκεί βρίσκονται οι πιο γρήγοροι εκδοτικοί οίκοι του Γαλαξία – τους πήρε τρία χρόνια) ένα βιβλίο που είχε διάφορους ήρωες των παιδιών. Τους έφηβους μάγους, που στο διάστημα παγώνουν και δεν μπορούν να φανούν χρήσιμοι. Τα αυτοκίνητα που μιλάνε, αλλά και αυτά στο διάστημα είναι άχρηστα. Και τον Ούπερμαν. Όταν ο Ωρίωνας ρωτάει «γιατί τον ονομάσατε Ούπερμαν;» του απαντάνε «γιατί δεν είχαμε τα δικαιώματα». Παρ’ ότι στο Facebook ανεβάζω όλα τα λογοπαίγνια που μου έρχονται, στα βιβλία μου το αποφεύγω. Στο «Φωτόδεντρο», πέρα από το «πεινιάουουου» που όσοι έχουν γάτα νομίζω ότι το έχουν ακούσει, υπάρχει ένα μόνο λογοπαίγνιο. Κλέβουν το άρμα του Ήλιου από τον Φαέθοντα πριν πέσει στη Γη και κάψει τη Σαχάρα και λένε στον Δία «συγγνώμη για το λογοπαίγνιο, αλλά η Σαχάρα θα γινόταν σχάρα». Τελικά λέω συγγνώμη και στα βιβλία μου.
— Στη διαστρική αυτή περιπέτεια έχεις αστρονομικές και τεχνικές περιγραφές που φανερώνουν κάποια έρευνα στο θέμα. Ισχύει αυτό; Υπήρξε «επιστημονική» προετοιμασία πριν γράψεις; Θέλω κάποια στιγμή να κάνω μια ομιλία στο Πλανητάριο ή σε κάποιον αντίστοιχο χώρο, εξηγώντας όλες τις αναφορές σε αστέρια, αστερισμούς, πλανήτες και εξωπλανήτες, νεφελώματα και άλλα ουράνια σώματα που αναφέρονται και στα τρία βιβλία. Είναι όλα αποτέλεσμα έρευνας και μελέτης γιατί λατρεύω την Αστρονομία, τη Φυσική και βέβαια τη Μυθολογία. Κάποια στιγμή πρέπει να τα συγκεντρώσω και να οργανώσω μια παρουσίαση γιατί θα έχει εκπαιδευτικό ενδιαφέρον.
— Σε κάποιο άλλο σημείο του βιβλίου λες: «Γενικά το λένε όλοι, αν σου αρέσει πολύ ένα βιβλίο, καλύτερα να μη γνωρίσεις τον συγγραφέα του. Το πιθανότερο είναι να απογοητευτείς». Το πιστεύεις αυτό; Μήπως όντως θα έπρεπε να κρατάμε κρυφούς τους δημιουργούς; Στο δεύτερο βιβλίο γίνεται μια φευγαλέα αναφορά για την «Πύλη του Συγγραφέα» η οποία υπάρχει σε έναν πλανήτη που έχει εξαφανιστεί. Στο τρίτο βιβλίο, ο Ωρίωνας την βρίσκει και την περνάει για να έρθει να με ρωτήσει πώς θα δώσει τέλος στην περιπέτειά του. Οι άλλοι τον προειδοποιούν ότι το να γνωρίσεις τον συγγραφέα είναι πολύ πιθανό να αποτελεί μια απογοητευτική εμπειρία. Ο Ωρίωνας έρχεται και με βρίσκει να γράφω το βιβλίο ένα βράδυ του προηγούμενου Αυγούστου στη Σκύρο. Τα παιδιά μου κοιμούνται κι εγώ γράφω στον υπολογιστή. Του λέω ψέματα ότι δεν ξέρω τίποτα και φεύγει. Γενικά, καλύτερα να μη γνωρίζει κάποιος τους συγγραφείς που αγαπάει. Ειδικά τους αντικοινωνικούς σαν εμένα.
— Οι δύο γιοι σου σχολίαζουν τα βιβλία σου; Τι είπαν για «Το Φωτόδεντρο»; Τους άρεσε που εμφανίζονται στο βιβλίο, είναι και στην εικονογράφηση (να κοιμούνται, αλλά έστω). Ο μικρός γέλασε πολύ γιατί του το διάβαζα και έκανα τις φωνές. Ο μεγάλος ήταν το πειραματόζωο της πλοκής και του έλεγα την ιστορία καθώς τη δομούσα, οπότε ξέρει τα πάντα και βαριέται να το διαβάσει.
— Εσύ είχες ταυτιστεί με κάποιον ήρωα του βιβλίου; Όλοι οι ήρωες του βιβλίου είναι μέρος του εαυτού μου. Το αγόρι που δεν ήθελε να βγει από το σπίτι είμαι εγώ. Ο σκύλος, πιστός και ενθουσιώδης είμαι εγώ. Τα ρομπότ που συνέχεια εξηγούν πράγματα είμαι σίγουρα εγώ. Ακόμα και η γάτα. Όπως έλεγε ο Jung, κάθε χαρακτήρας στα όνειρά μας είμαστε εμείς οι ίδιοι. Έτσι και στα βιβλία που γράφεις, κάθε χαρακτήρας είναι μια πλευρά του εαυτού σου. Βοηθάει να έχεις πολλές πλευρές.
— Την Τεχνητή Νοημοσύνη –που την αναφέρεις στα τρία βιβλία– την έχεις γνωρίσει εσύ προσωπικά; Παίζεις με το ChatGPT κ.λπ.; Μπορείς να μου πεις κάποια από τα prompts που έχεις δώσει; Η Τεχνητή Νοημοσύνη με απασχολεί πολύ, όπως όλους εμάς που εργαζόμαστε σε δημιουργικά επαγγέλματα. Είμαι της άποψης ότι δεν μπορείς να εμποδίσεις την πρόοδο με απαγορεύσεις. Αλλά φοβάμαι ότι είμαστε σε μια ανεξέλεγκτη τροχιά που την απόλαυση που παίρνουμε από την τέχνη θα την μονοπωλεί η Τεχνητή Νοημοσύνη. Εν τω μεταξύ, εξελίσσεται με τέτοιους ρυθμούς που σύντομα θα ξεπεράσει την ανθρώπινη σφαίρα και απλώς δεν θα μπορούμε να καταλάβουμε τι σκέφτεται. Όπως οι γάτες μου δεν μπορούν να καταλάβουν αυτά που σκέφτομαι εγώ. Η μόνη μας ελπίδα είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη να μας αντιμετωπίσει ως συμπαθητικά κατοικίδια.
— Το επόμενο βιβλίο τι θα είναι; Κάτι πιο απλό, κάτι υπέροχο, ένα ονειρικό εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο γεμάτο φαντασία. Τουλάχιστον αυτό ονειρεύομαι και ελπίζω. Θα δούμε.
Στο βιβλίο του κτηνιάτρου Κλοντ Μπεατά, που μπήκε στη λίστα των πλέον ευπώλητων βιβλίων της Γαλλίας, μαθαίνεις πολλά και άγνωστα μυστικά για τη γάτα σου
