Βιβλιο

Ο αθώος: Σχέσεις εξουσίας από τον Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο

Ο συγγραφέας δεν κρύβει καμιά από τις σκέψεις του ήρωά του, ο οποίος αναλύει προσεκτικά κάθε κίνησή του, κάθε πράξη που ετοιμάζεται να κάνει, κάθε σφοδρή παρόρμησή του.

Άρης Σφακιανάκης
ΤΕΥΧΟΣ 913
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Αναγνώστης με αιτία: Παρουσίαση του βιβλίου «Ο αθώος» του Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ερατώ

Το έτος που έμπαινα στη Νομική Αθηνών ως πρωτοετής φοιτητής, το 1976, την ίδια χρονιά έβγαινε στις αίθουσες των κινηματογράφων η ταινία «Ο αθώος», σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι. Την είχα δει σε κάποιο θερινό σινεμά (δεν θυμάμαι σε ποιο ή με ποια κοπέλα) κι έκτοτε έγινα φανατικός λάτρης του Βισκόντι. Η ίδια η ταινία, με πρωταγωνιστές τον Τζιανκάρλο Τζιανίνι και τη Λάουρα Αντονέλι (επικαλούμαι τη μνήμη των παλαιών), έμεινε ανεξίτηλη στο μυαλό μου. Ήταν το θέμα; Ήταν η σκηνοθεσία; Ήταν οι ηθοποιοί; Προφανώς όλα μαζί.

Αργότερα διαπίστωσα ότι η ταινία βασιζόταν σε ένα μυθιστόρημα του Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο, ενός σπουδαίου Ιταλού συγγραφέα των αρχών του περασμένου αιώνα. Μανιακός αναγνώστης από την εφηβεία μου, έψαξα να βρω το βιβλίο. Δεν υπήρχε. Πώς ήταν δυνατόν; Το αναζήτησα σε παλαιοβιβλιοπωλεία και κάποτε κατάφερα να το βρω. Ήταν μια πανόδετη έκδοση σε σμαραγδί εξώφυλλο. Έτος εκδόσεως 1926 – μόλις τέσσερα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μετάφρασις εκ του ιταλικού, έγραφε στις πρώτες σελίδες. Εκδόσεις Άγκυρα. Το αγόρασα, εννοείται. Η γλώσσα ήταν καθαρεύουσα, αλλά αυτό δεν με δυσκόλεψε καθόλου – εξάλλου αυτή ήταν η γλώσσα στην οποία οφείλαμε να γράφουμε τις μαθητικές μας εκθέσεις.

Το μυθιστόρημα με είχε μαγέψει τόσο που αποφάσισα να το διδάξω φέτος με την Ηρώ Σκάρου στο σεμινάριο δημιουργικής γραφής που κάνουμε στην Ανοιχτή Τέχνη. Για καλή μας τύχη, το βιβλίο είχε πρόσφατα επανεκδοθεί από τις εκδόσεις Ερατώ, σε εξαιρετική μετάφραση του Λεωνίδα Καρατζά. Έσπευσα να το πάρω. Κι άρχισα να διαβάζω ξανά, μετά από τόσα χρόνια, σχεδόν με χτυποκάρδι, την ιστορία του πλούσιου κτηματία Τούλιο Ερμίλ που κάποτε είχε αγαπήσει τη γυναίκα του Τζουλιάνα ως το σημείο να την παντρευτεί και να κάνει μαζί της δύο κόρες, που όμως τώρα την απατάει ασύστολα και μάλιστα δεν το αρνείται όταν γίνεται αντιληπτός. Ο Τούλιο είναι έρμαιο των παθών του.

Ο Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο δεν κρύβει καμιά από τις σκέψεις του ήρωά του, ο οποίος αναλύει προσεκτικά κάθε κίνησή του, κάθε πράξη που ετοιμάζεται να κάνει, κάθε σφοδρή παρόρμησή του. Ο ήρωας αγνοεί κάθε λογής ηθική – το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να τα έχει καλά με τον εαυτό του. Κοντολογίς, είναι ένα τομάρι. Φαίνεται ωστόσο ότι ο συγγραφέας πιστεύει στη θεία δίκη. Κι έτσι, κάπου στη μέση του βιβλίου, βάζει τη γυναίκα του εγωκεντρικού μας ήρωα να τον απατήσει με έναν νέο ανερχόμενο αστέρα της λογοτεχνικής σκηνής. Ο Τούλιο το υποψιάζεται και αρχίζει να σκέφτεται να καλέσει σε μονομαχία τον αντίπαλο εραστή, πιάνει μάλιστα να τον αναζητάει στη Ρώμη, όταν μαθαίνει ότι η γυναίκα του είναι έγκυος. Έγκυος από ποιον; Αυτός έχει να την αγγίξει μήνες τώρα. Κι έτσι αρχίζει η κόλαση για τον ήρωα, που δεν μπορεί να αποφασίσει αν πρέπει να χωρίσει, να σκοτώσει την άπιστη ή να αποδεχτεί την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Και το παιδί που ετοιμάζεται να έρθει στον κόσμο; Τι γίνεται με το παιδί ενός άλλου; Το υιοθετεί;

Απόλαυσα το μυθιστόρημα όπως παλιά, αλλά σε καινούργια γλώσσα. Ευχαριστώ, Ερατώ.