Βιβλιο

Πάσχα και βιβλία: Ιστορία, επιστήμη, δοκίμια και αθλητισμός

Τι να διαβάσεις και τι να δωρίσεις, τι να προσέξεις και τι να χαρίσεις

Στέφανος Τσιτσόπουλος
ΤΕΥΧΟΣ 824
10’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Τα βιβλία που θα διαβάσουμε το Πάσχα: Προτάσεις βιβλίων ιστορίας, επιστήμης, δοκίμια και αθλητισμός

Κρίση και μετασχηματισμοί - Διάλογοι για το νόημα, την (ψυχο)θεραπεία και τη ζωή (συλλογικό), Αρμός
Έχει σημασία αν ένας διάλογος με πλουραλισμό και πολυφωνία αποτελεί την κεντρική επιλογή, αν δηλαδή υπάρχει μια ηθική της διαπραγμάτευσης και η καταφυγή στη δημιουργικότητα και τη φαντασία ή, απεναντίας, επιλέγονται η βία, ο πόλεμος και η κυριαρχία. Μέσα από τους διαλόγους του βιβλίου αναδύονται πολλά ερωτήματα, οπτικές και κατευθύνσεις σχετικά με το πού χρειάζεται να εστιάσουμε στην προσπάθειά μας να παραμείνουμε ανοιχτοί και σε σύνδεση με τον άλλο, δίχως να δημιουργούμε ψυχικά ή και φυσικά κάστρα που μας απομονώνουν και αυξάνουν την αίσθηση της μοναξιάς, δημιουργώντας έτσι απειλές, σε αντίθεση με την επιδίωξή μας να παραμείνουμε ασφαλείς. Σε εισαγωγή, επιστημονική επιμέλεια και συντονισμό διαλόγων από τον Ηλία Γκότση.


Τσαρλς Ε. Ρούθενμπεργκ, Μια δίκη κομμουνιστών στις ΗΠΑ, Σύγχρονη Εποχή
Η έκδοση αφορά τη δίκη που ξεκίνησε τον Νοέμβρη του 1919, του Τσαρλς Ε. Ρούθενμπεργκ και του Ισαάκ Έ. Φέργκιουσον, ιδρυτικών μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος Αμερικής. Κατά τη διάρκεια της δίκης οι κατηγορούμενοι καταγγέλλουν τον ρόλο της αστικής Δικαιοσύνης, της αφαιρούν το μανδύα της «ανεξαρτησίας» και καταδεικνύουν ότι, ως αναπόσπαστο τμήμα του αστικού κράτους, στρέφεται εναντίον εκείνων που απειλούν την εξουσία της άρχουσας τάξης. Αναδεικνύονται με επιμονή ο ταξικός χαρακτήρας του αστικού κράτους, ο ρόλος του στη στήριξη και θωράκιση των συμφερόντων του κεφαλαίου και άρα η αναγκαιότητα του τσακίσματός του.


Στράτος Ν. Δορδανάς, Βάιος Καλογρηάς, Οι ζωές των άλλων, Επίκεντρο
Το βιβλίο έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό ιστοριογραφικό κενό για τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία. Οι «Έλληνες της Στάζι», δηλαδή όσοι στρατολογήθηκαν από την ανατολικογερμανική Κρατική Ασφάλεια ως σημαντικοί πράκτορες ή απλοί πληροφοριοδότες από τις αρχές της δεκαετίας του '50 έως και την πτώση του Τείχους το 1989, συγκροτούν το δεύτερο μέρος του βιβλίου. Επρόκειτο κυρίως για παιδιά και νέους αλλά και για μερικές δεκάδες μέλη του ΚΚΕ που παγιδεύτηκαν στα πλοκάμια της Στάζι. Μέσα από τη μελέτη εξατομικευμένων περιπτώσεων επιχειρείται η κατανόηση της δομής και λειτουργίας ενός ολοκληρωτικού μηχανισμού ελέγχου και πειθάρχησης της κοινωνίας, που αποστολή του ήταν η μακροημέρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας. Το βιβλίο τιμήθηκε με το «Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας - Βιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2001».


Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς, Το μέλλον της Πλάκας, Καπόν
Στο Δημαρχείο της Αθήνας, τον Φεβρουάριο του 1966, έγινε η πρώτη δημόσια συζήτηση για ένα επίμαχο πολεοδομικό θέμα. Αντικείμενό της: η προβληματική του μέλλοντος της Πλάκας. Αντιπαρέθεσαν τις απόψεις τους πολεοδόμοι, αρχαιολόγοι, αισθητικοί αλλά και κάτοικοι της περιοχής. Ο καταξιωμένος μελετητής της πολεοδομικής εξέλιξης της Αθήνας, καθηγητής, αρχιτέκτων-πολεοδόμος Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς, φέρνει για πρώτη φορά στο φως τα εκτενή αδημοσίευτα πρακτικά εκείνης της ιστορικής συζήτησης.


Τόμπι Ορντ, Στο χείλος του γκρεμού - Υπαρξιακός κίνδυνος και το μέλλον της ανθρωπότητας, Μίνωας
Το είδος μας θα μπορούσε να επιβιώσει για δισεκατομμύρια έτη, αρκετός χρόνος για να θέσει τέλος στις ασθένειες, τη φτώχεια. Με τη δημιουργία των πυρηνικών, η ανθρωπότητα μπήκε σε μια νέα εποχή, όπου ήρθαμε αντιμέτωποι με υπαρξιακές καταστροφές, από τις οποίες δεν θα μπορούσαμε να ανακάμψουμε. Ο Τόμπι Ορντ, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εστιάζει, στο παρόν έργο, πάνω στους κινδύνους που απειλούν να οδηγήσουν στον ανθρώπινο αφανισμό ή τη μόνιμη κατάρρευση του πολιτισμού και στο πώς μπορούμε να προστατεύσουμε την ανθρωπότητα.


James H. Barron, Ο άνθρωπος κλειδί - Ηλίας Δημητρακόπουλος, Κάκτος
Ο Ηλίας Δημητρακόπουλος υπήρξε μια από τις πιο συναρπαστικές προσωπικότητες της πολιτικής ιστορίας του 20ού αιώνα. Ωστόσο μέχρι σήμερα, παραμένει αγνοημένος. Το βιβλίο «Ο άνθρωπος κλειδί» αναφέρεται σε μια ιστορία ζωής αφιερωμένης στην υπεράσπιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας του Τύπου.


Irene Vallejo, Πάπυρος - Η περιπέτεια του βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Μεταίχμιο
Μια περιπλάνηση µε στάσεις στα πεδία των µαχών του Αλέξανδρου και στη Βίλα των Παπύρων, στα ανάκτορα της Κλεοπάτρας και στον τόπο δολοφονίας της Υπατίας, στις βιβλιοθήκες και στα εργαστήρια αντιγραφής χειρογράφων, στις πυρές όπου κάηκαν απαγορευμένοι κώδικες και στα γκουλάγκ, στη βιβλιοθήκη του Σαράγεβο και στον υπόγειο λαβύρινθο της Οξφόρδης το έτος 2000. Μια συλλογική περιπέτεια µε ήρωες χιλιάδες πρόσωπα, τα οποία συνέβαλαν στη δημιουργία και την προστασία των βιβλίων: αφηγήτριες, γραφείς, εικονογράφοι, μεταφραστές, πλανόδιοι πωλητές, δασκάλες, λόγιοι, κατάσκοποι, εξεγερμένοι, μοναχές, σκλάβοι, τυχοδιώκτριες... αναγνώστες σε κορυφές βουνών και δίπλα στη θάλασσα.


Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης, Μανιφέστο, δύο σχολές του ρεαλισμού, Γράφημα
Η θεωρητική επεξεργασία των θέσεων του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, υπό το πρίσμα του ρεαλισμού. Πέραν των υλικών δομών που ορίζουν το πλαίσιο αναφοράς, η λογοτεχνία οφείλει να αυτονομηθεί, κατασκευάζοντας την αντι-πρόταση, τον νέο λόγο, ως βασικό γνώμονα της κοινωνικής εικόνας την οποία διατρανώνει και την οποία επιχειρεί να αποτυπώσει στα έργα της. Ο «δομικός ρεαλισμός», οι θέσεις του οποίου αναπτύσσονται στο εν λόγω έργο, αποτελεί την πρώτη ενέργεια από μια σειρά επεξεργασιών, στις οποίες τα μέλη του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης διαμορφώνουν τους όρους της συντεταγμένης παρέμβασης στον δημόσιο χώρο.


Aldo Carotenuto, Η ψυχή της γυναίκας, Δίαυλος
Σήμερα, όσο κι αν εκφράσεις του τύπου «γυναικείο ζήτημα» και «διάκριση των δύο φύλων» χαρακτηρίζονται απαρχαιωμένες από τους φανατικούς του εκσυγχρονισμού, δεν παύουν να προκαλούν το ενδιαφέρον των ανθρώπων που διερωτώνται σοβαρά για το βαθύτερο νόημα που κρύβουν. Γιατί το θηλυκό έχει εντελώς διαφορετική  –και σίγουρα πιο σκληρή– μοίρα στην κοινωνία απ’ ό,τι το αρσενικό; Και, κυρίως, γιατί η γυναίκα βρισκόταν ανέκαθεν σε υποδεέστερη θέση έναντι του άνδρα; 


Πολιτική Προστασία: Από Ποιον και για Ποιον - Οι θέσεις του ΚΚΕ στον αντίποδα της στρατηγικής του Κεφαλαίου, Επιμέλεια: Τμήμα Περιβάλλοντος της ΚΕ του ΚΚΕ, Σύγχρονη Εποχή
Η θλιβερή εικόνα καταστροφής που εμφανίζεται στη χώρα μας, μετά από κάθε δυνατή βροχή και πυρκαγιά, ακόμη και μετά από μια ολιγόωρη χιονόπτωση, γεννά αβίαστα το ερώτημα: Πώς εξηγείται αυτή η μακροχρόνια αδυναμία ανταπόκρισης του κρατικού μηχανισμού, σε τόσο μεγάλο βαθμό; Η έκδοση αυτή, που περιλαμβάνει τα υλικά της ημερίδας που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ στις 10.11.2021 και επιπλέον σχετική αρθρογραφία, επιδιώκει να συμβάλει τόσο στην παρουσίαση όσο και στη διάδοση των θέσεων του ΚΚΕ για την ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων της πολιτικής προστασίας.


Αρκάντι Οστρόφσκι, Η επινόηση της σύγχρονης Ρωσίας, Επίκεντρο
Πώς μια  χώρα που απελευθερώθηκε από εβδομήντα χρόνια σοβιετικής κυριαρχίας κατέληξε να είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη Δύση και, πάνω από όλα, για το δικό της μέλλον; Ως ξένος ανταποκριτής στην ίδια του τη χώρα, ο Οστρόφσκι υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της σύγχρονης ιστορίας της Ρωσίας, και μέσα από πρωτότυπη έρευνα και συνεντεύξεις αποκαλύπτει τις ιδεολογικές συγκρούσεις, τους συμβιβασμούς και τους πειρασμούς που άφησαν τη Ρωσία στην κόψη του ξυραφιού. Σε πρόλογο του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη.


Ben Wilson Metropolis, Διόπτρα
Από έναν ευφυή νέο ιστορικό, ένα πολύχρωμο ταξίδι σε 7.000 χρόνια και 26 πόλεις του κόσμου, το οποίο παρουσιάζει πώς η αστική διαβίωση υπήρξε το κίνητρο και το λίκνο για τις μεγαλύτερες καινοτομίες της ανθρωπότητας και την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Στις 200 χιλιετίες της ύπαρξής μας τίποτα δεν μας έχει διαμορφώσει πιο βαθιά από την πόλη.


Ανδρέας Ανδριανόπουλος, Ισλάμ, Τουρκία & Μετανάστευση, Αρμός
Το περιεχόμενο και οι ιδεολογικές κατευθύνσεις της ισλαμικής αναβίωσης αποτελούν τον κύριο στόχο του καινούργιου βιβλίου του Α. Ανδριανόπουλου. Οι εξελισσόμενες σχέσεις μας με μια Τουρκία που έχει αγκαλιάσει σφιχτά τον Ισλαμισμό κι αποτελεί μια σοβαρή κι επικίνδυνη «αναθεωρητική» δύναμη στην περιοχή μας, και όχι μόνο, αναλύονται διεξοδικά στις σελίδες του.  Ένα βιβλίο που προσεγγίζει τα ακανθώδη ζητήματα του καιρού μας με θάρρος και χωρίς σκοπιμότητες.


Συλλογική έργο, Πώς γ*μ*με τον πλανήτη μας, Κλειδάριθμος
Ο απλούστερος εικονογραφημένος οδηγός για την πραγματική κατάσταση του πλανήτη μας. Πώς επηρεάζει η ρύπανση τη ζωή στη Γη; Ποιος είναι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής; Πώς καταστρέφουν τον πλανήτη η πληθυσμιακή αύξηση και η υπερκατανάλωση – και πώς επιβαρύνουν τον τρόπο ζωής μας; Χρησιμοποιώντας τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα και απλές εικόνες, ο κορυφαίος περιβαλλοντολόγος Τόνι Τζούνιπερ αποκαλύπτει τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, αλλά και τις λύσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο για τα παιδιά μας.


Στέφανος Παρασκευόπουλος, 1926-1976 - Πρωτοπορία στην Αρχιτεκτονική, Καπόν
Σε αυτή την καταγραφή και παρουσίαση της πορείας και του έργου του αρχιτέκτονα Στέφανου Παρασκευόπουλου, καθηγητή στην Αρχιτεκτονική Σχολή στο Πανεπιστήμιο του Michigan από το 1954 έως το1976, τεκμηριώνεται η πολύπλευρη δράση του ως δασκάλου, ερευνητή, εφευρέτη και οραματιστή.Το ενδιαφέρον του για τη διεθνή ανάπτυξη, την αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και την έρευνα για τη βιομηχανική παραγωγή νέων υλικών και μεθόδων δόμησης, ιδιαιτέρως των πλαστικών, τον οδήγησε σε πρωτοπόρες εφαρμογές στην Αρχιτεκτονική και την Πολεοδομία.


1922, Ιμπεριαλιστική Εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή, Επιμέλεια: Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, Σύγχρονη Εποχή
Στην έκδοση περιέχεται πλούσιο υλικό για γνωστές και άγνωστες πλευρές αυτού του πολέμου: Καταγράφονται οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και η εμπλοκή της ελληνικής και τουρκικής αστικής τάξης, παρουσιάζεται η «αχαρτογράφητη» δράση των αντιπολεμικών ομίλων στο εσωτερικό του αστικού στρατού, διερευνάται ο βαθμός αποσταθεροποίησης της καπιταλιστικής εξουσίας. Από αυτήν τη σκοπιά αναδεικνύεται ως μοναδική αναγκαιότητα-αρχή για το κομμουνιστικό κίνημα η προετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα στην κατεύθυνση του προλεταριακού διεθνισμού, του διεθνισμού των λαών, έτσι ώστε σε συνθήκες πολέμου τα παιδιά των διαφορετικών λαών να στρέψουν τα όπλα όχι μεταξύ τους, αλλά ενάντια και στις ξένες και στις δικές τους καπιταλιστικές δυνάμεις.


Geert Mak, Μεγάλες προσδοκίες - Το όνειρο της Ευρώπης 1999-2021, Μεταίχμιο
Πιάνοντας το νήμα από το 1999, ο βραβευμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας Geert Mak εξετάζει τις προκλήσεις µε τις οποίες ήρθαν αντιμέτωπες οι αξίες της Ευρώπης. Μέσα από τις μαρτυρίες των απλών πολιτών, μαθαίνουμε για την κρίση του ευρώ όπως τη βίωσαν και τη βιώνουν οι Έλληνες, την ανάκαμψη του αντισημιτισμού στην Πολωνία, την κατάσταση στην Ουκρανία πριν και μετά το 2014, την ανθρωπιστική κρίση από τις αθρόες προσφυγικές ροές στα νοτιοανατολικά σύνορα της Ευρώπης, άλλη μια κρίση που δεν αντιμετωπίστηκε µε έγκαιρη και συντονισμένη προσπάθεια των ευρωπαϊκών χωρών. 


Πέτρος Π. Παπασαραντόπουλος, Η υπονόμευση της Δημοκρατίας 2015-2019, Επίκεντρο
Η προετοιμασία για αυτή την υπονόμευση είχε αρχίσει αρκετά χρόνια πριν, από τότε που εκδηλώθηκε η ελληνική κρίση. Σταδιακά, η ιδεολογία της αντιδημοκρατίας κατακτούσε έδαφος. Κέρδιζε τον νου και τις καρδιές της πλειονότητας των κατοίκων της χώρας. Αυτοί που θα έπρεπε να υπερασπιστούν τη δημοκρατία δίσταζαν να το κάνουν. Η ηγεμονία των εχθρών της φιλελεύθερης δημοκρατίας δεν σήκωνε αμφισβήτηση…


Ηλίας Πετρόπουλος, Για τους Εβραίους της Σαλονίκης, Καπόν
H βιωματική παρακαταθήκη του Ηλία Πετρόπουλου από τη Θεσσαλονίκη και το πάθος του να ασχοληθεί με όσα απέρριψε η εθνική ιστοριογραφία για δεκαετίες τον οδήγησε να ασχοληθεί με τους Εβραίους της Σαλονίκης. Αυτό που τον «έσπρωξε» όμως να καταπιαστεί με τα επώδυνα της μνήμης ήταν η αναβίωση του αντισημιτισμού στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης. Αυτό είναι το ιστορικό πλαίσιο των γραπτών του Πετρόπουλου που παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο. Τα άρθρα του αποτέλεσαν τις κραυγές αγωνίας ενός ενεργού συγγραφέα που διαμαρτυρήθηκε ενάντια στην εκούσια λήθη και τις κρατικές χρήσεις και καταχρήσεις της Ιστορίας, αποκαλύπτοντας μέσα από τα γραπτά του πτυχές του αποσιωπημένου εβραϊκού παρελθόντος και της καθημερινότητας της πολυεθνικής της Σαλονίκης.


El Sombrero, Ο γύρος του κόσμου με ένα σομπρέρο, Διόπτρα
Η μέρα που ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του κόσμου έπαιξε στις λάσπες ενός χωριού για χάρη ενός παιδιού, ο άνθρωπος που το ποδόσφαιρο τον έσωσε από μία γενοκτονία, ένα παιδί που βλέπει με τα μάτια της ψυχής, η πρώτη γυναίκα σταρ του ποδοσφαίρου που «μπορούσε να κάνει ό,τι κάνουν οι άντρες», ένας σκύλος που έγινε το σύμβολο μιας ομάδας... Ιστορίες από 20 χώρες μάς ταξιδεύουν στη μαγεία του ποδοσφαίρου.