Προδημοσίευση: «Limitless» του Τζιμ Κουίκ

Επί περισσότερα από είκοσι πέντε χρόνια, ο διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός στη βελτίωση απόδοσης του εγκεφάλου Τζιμ Κουίκ συνεργάζεται στενά με κορυφαίους ηθοποιούς, αθλητές, διευθύνοντες συμβούλους και πολύ πετυχημένους ανθρώπους σε όλους τους τομείς, προκειμένου αυτοί να απελευθερώσουν τις πραγματικές τους δυνάμεις. Στο ρηξικέλευθο βιβλίο «Limitless» (εκδ. Ψυχογιός) αποκαλύπτει τις βασισμένες στην επιστήμη πρακτικές του και τις ευρέως δοκιμασμένες τεχνικές που χρησιμοποιούν διακεκριμένες προσωπικότητες του κόσμου για να επιταχύνουν τη διαδικασία μάθησης και να πετύχουν σπουδαία αποτελέσματα.

Διαβάστε ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Limitless» του Τζιμ Κουίκ (εκδ. Ψυχογιός)

ΜΝΗΜΗ

Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω άμεσα τη μνήμη μου;
Πώς μπορώ να συγκρατήσω μεγάλο όγκο πληροφοριών στη μνήμη μου;
Πώς μπορώ να ανακαλώ εύκολα πληροφορίες όταν τις χρειάζομαι;

Πριν από κάποια χρόνια, έφτασα στα γραφεία του οργανισμού μας νωρίς το πρωί, πρώτος από όλους. Ξαφνικά χτύπησε το τηλέφωνο και, όντας μόνος μου, απάντησα. Μία διαχυτική γυναικεία φωνή τσίριξε:

«Σε λατρεύω. Σε λατρεύω!»
Δεν ήταν η πρώτη φορά που εισέπραττα μια τέτοια αντίδραση από το τηλέφωνο.
«Ουάου», έκανα. «Ποιος είναι;»
«Η Αν. Είχα παρακολουθήσει το πρόγραμμά σου». Έπειτα πρόσθεσε αμέσως: «Το βρήκα!»
Τώρα μου είχε κινήσει την περιέργεια. «Τι βρήκες;»
«Δεν ξέρω τι είναι, αλλά κάνω όλες αυτές τις ασκήσεις που μας έμαθες και άρχισα να θυμάμαι πράγματα. Ακόμη και όταν δε χρησιμοποιώ τη στρατηγική θυμάμαι ονόματα και συζητήσεις».

Ούτε σε αυτή την ερώτηση απάντησε. Κατάλαβα ότι έπρεπε απλώς να την αφήσω να πει την ιστορία της στον δικό της ρυθμό. Συνεχίζοντας, έμαθα ότι πριν από μερικά χρόνια η γιαγιά της της είχε δώσει ένα οικογενειακό κειμήλιο, ένα μενταγιόν που είχε περάσει από γενιά σε γενιά, παρακάμπτοντας μάλιστα την ίδια της την κόρη και τις τρεις μεγαλύτερες αδερφές της. Η Αν ένιωσε μεγάλη τιμή για το δώρο που της είχε κάνει και ορκίστηκε ότι θα το πρόσεχε πολύ. Το πρόβλημα ήταν ότι, θέλοντας να το κρατήσει ασφαλές, το έκρυψε κάπου που τώρα δεν μπορούσε να θυμηθεί ούτε η ίδια. Όταν συνειδητοποίησε ότι είχε ξεχάσει πού είχε βάλει το μενταγιόν, άρχισε να ψάχνει, αλλά μάταια. Αυτό της προκάλεσε τεράστιο άγχος και φοβερές ενοχές, που τις έκανε ακόμη χειρότερες η οικογένειά της.

Μετά από τρία χρόνια έφτασε στο συμπέρασμα ότι είτε είχε χάσει το μενταγιόν για πάντα ή ότι κάποιος το είχε κλέψει. Όμως στις δύο τα ξημερώματα της ημέρας που μου τηλεφώνησε, πετάχτηκε από τον ύπνο της. Κατέβηκε δύο σκάλες μέχρι το υπόγειο, πήγε στο μπόιλερ, χώθηκε από πίσω και έβαλε το χέρι της σε μία από τις σχισμές του τοίχου και έβγαλε το μενταγιόν. Παραλίγο να πεθάνει από την ανακούφιση.

«Τρομερή ιστορία, συγχαρητήρια», της είπα. «Αλλά εγώ δε σου έμαθα ποτέ να πώς να βρίσκεις χαμένα αντικείμενα. Δεν είναι κάτι που καλύπτουμε στα μαθήματα».

«Ναι, αλλά έκανες κάτι πολύ σημαντικότερο. Δεν ξέρω τι είναι, αλλά τις τελευταίες εβδομάδες θυμάμαι ένα σωρό πράγματα. Όχι μόνο από το παρόν, αλλά και πράγματα που είχα να σκεφτώ χρόνια.
»Τζιμ, ευχαριστώ που μου έδωσες πίσω το μυαλό μου».

Ουσιαστικά, μέσα από τον ενθουσιασμό της, η Αν εξέφραζε κάτι που μοιράζομαι χρόνια τώρα με τους μαθητές μου. Ναι, ο εγκέφαλος είναι όργανο, αλλά λειτουργεί σαν μυς. Και μοιάζει περισσότερο με μυ από την άποψη ότι, αν σταματήσετε να τον χρησιμοποιείτε, εξασθενεί. Ο εγκέφαλός μας παραμένει σε φόρμα μόνο όταν καταβάλλουμε συντονισμένες προσπάθειες να τον διατηρήσουμε σε φόρμα. Και όταν δεν το κάνουμε –είτε λόγω οκνηρίας, είτε επειδή η σκέψη μας εξαρτάται σε υπερβολικό βαθμό από την τεχνολογία, είτε επειδή δε βάζουμε προκλήσεις στον εαυτό μας προσπαθώντας να μάθουμε καινούργια πράγματα–, εξασθενεί. Σκεφτείτε το έτσι: Αν έχετε το χέρι σας σε νάρθηκα για έξι μήνες, στο τέλος δε θα είναι και πολύ δυνατό. Αντίθετα, όταν βγάλετε τον νάρθηκα, μάλλον δε θα μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε. Το ίδιο ισχύει και με τον εγκέφαλό σας. Αν δεν τον εξασκείτε τακτικά, μπορεί να μη βρίσκεται στα καλύτερά του όταν τον χρειαστείτε. Αλλά αν προσπαθείτε να τον κρατάτε σε φόρμα, θα διαπιστώσετε ότι είναι πάντοτε έτοιμος να κάνει υπεράνθρωπα πράγματα, όπως στην περίπτωση της γυναίκας που μου τηλεφώνησε.

 

ΒΑΣΙΣΤΕΙΤΕ ΣΤΗ ΜΝΗΜΟΝΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ MOM

Η μνήμη είναι αναμφισβήτητα το σημαντικότερο μέρος της διαδικασίας μάθησης. Αν δεν μπορούσατε να θυμηθείτε, δε θα μπορούσατε να μάθετε τίποτα. Χωρίς μνήμη δεν υπάρχει γνώση. Γιατί όμως οι περισσότεροι δε διαθέτουν καλή ικανότητα ανάκλησης; Νομίζω φταίει ο τρόπος που μας έμαθαν να απομνημονεύουμε πράγματα απλά επαναλαμβάνοντάς τα. Τα περισσότερα σχολεία διδάσκουν ακόμη στους μαθητές να λένε κάτι ξανά και ξανά, ένα ιστορικό γεγονός ή ένα ρητό, μέχρι να εντυπωθεί προσωρινά στο μυαλό τους, παρότι οι περισσότεροι ξεχνούν την πληροφορία όταν δεν τους χρειάζεται πια, και αυτό το είδος μνήμης σπάνια οδηγεί σε άρτια γνώση του υλικού που απομνημονεύει κανείς.

Επίσης, η μνήμη σας είναι ένα από τα πολυτιμότερα πράγματα που έχετε στη διάθεσή σας. Σας βοηθάει σε κάθε τομέα της ζωής σας. Σας προκαλώ να κάνετε κάτι χωρίς να χρησιμοποιήσετε τη μνήμη σας. Αν δεν είχατε μνήμη, η ζωή θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Φανταστείτε αν κάθε μέρα που ξυπνούσατε ξεχνούσατε ό,τι ξέρατε. Θα έπρεπε να μάθετε πάλι να σηκώνεστε από το κρεβάτι, να ντύνεστε, να βουρτσίζετε τα δόντια σας, να τρώτε πρωινό και να οδηγείτε. Θα ήταν μεγάλος μπελάς. Ευτυχώς γεννηθήκατε με εξαιρετική μνήμη· απλώς πρέπει να σας δείξουν πώς να τη χρησιμοποιείτε.

ΞΕΚΙΝΗΣΤΕ ΤΩΡΑ

Πώς θα βαθμολογούσατε τη μνήμη σας; Ποιες πτυχές της θα θέλατε να βελτιώσετε; Κάντε το τεστ αξιολόγησης μνήμης στον σύνδεσμο LimitlessBook.com/resources για να μάθετε καλύτερα τον εαυτό σας.

Αν επιθυμείτε να αναβαθμίσετε ριζικά τον εγκέφαλό σας, πρέπει να αποπεριορίσετε τη μνήμη σας, αφού παίζει τόσο καίριο ρόλο σε όλες σχεδόν τις λειτουργίες του εγκεφάλου. Και από τη στιγμή που ισχύει κάτι τέτοιο, επιτρέψτε μου να σας καθησυχάσω με ένα πολύ σημαντικό στοιχείο: δεν υπάρχει καλή και κακή μνήμη· μόνο εξασκημένη και μη εξασκημένη μνήμη. Αν δυσκολεύεστε να θυμηθείτε ονόματα, να κάνετε παρουσιάσεις χωρίς χρήση σημειώσεων ή να βρείτε τα κλειδιά του αυτοκινήτου σας το πρωί, είναι απίθανο να φταίει ότι είστε ανίκανοι να τα κάνετε όλα αυτά. Αντίθετα, απλώς δεν έχετε εκπαιδευτεί σωστά.

Η περίπτωση του Τζόσουα Φόερ αποδεικνύει περίτρανα ότι η μνήμη μπορεί να εξασκηθεί. Το 2005, ο Τζόσουα ήταν δημοσιογράφος που του ανατέθηκε να γράψει για τον άγνωστο κόσμο των αθλητών μνήμης. Γοητευμένος με αυτά που είδε στους κορυφαίους αγώνες μνήμης, θέλησε να μάθει περισσότερα για τους συμμετέχοντες. Από τις συνεντεύξεις που έκανε μαζί τους, διαπίστωσε ότι σχεδόν όλοι θεωρούσαν πως, πριν μάθουν και εξασκήσουν τις αρχές της απομνημόνευσης, είχαν κακή ή μέτρια μνήμη. Και τώρα συμμετείχαν στους κορυφαίους αγώνες.

Έτσι, ο Φόερ συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχαν περιορισμοί στη μνήμη και ότι αυτή μπορούσε να εξασκηθεί όπως ακριβώς οι αθλητικές δεξιότητες. Άρχισε λοιπόν να εξασκεί όσα έμαθε. Μετά από έναν χρόνο, επέστρεψε στο Πρωτάθλημα Μνήμης των ΗΠΑ, αλλά αυτή τη φορά ως διαγωνιζόμενος. Την ημέρα του αγώνα, ενώ έτρωγε μεσημεριανό με τους υπόλοιπους διαγωνιζόμενους, σκέφτηκε εντυπωσιασμένος ότι πολλές φορές αυτό που μοιάζει με έμφυτη ιδιοφυΐα είναι κάτι που μαθαίνεται. Αργότερα εκείνη την ημέρα, ο Φόερ τερμάτισε πρώτος και πήρε το τρόπαιο. Έπειτα έγραψε το πρωτοποριακό του βιβλίο Moonwalking with Einstein: The Art and Science of Remembering Everything.

Γιατί η μνήμη είναι τόσο σημαντική αν θέλετε να αποπεριορίσετε τον εαυτό σας; Διότι αποτελεί το θεμέλιο για κάθε πράξη που κάνετε τώρα και κάθε πράξη που θα κάνετε στο μέλλον. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν ο υπολογιστής σας δεν είχε αρκετό χώρο αποθήκευσης ή αν η ανάκληση των δεδομένων που είχε αποθηκεύσει δεν ήταν αξιόπιστη. Θα ήταν αδύνατο να εκτελέσει αποτελεσματικά οποιαδήποτε εργασία –θα γράφατε ένα μέιλ και δε θα ήταν σίγουρο ότι είχε κρατήσει τη διεύθυνση του παραλήπτη και ότι θα έστελνε το μήνυμά σας αφού το ολοκληρώνατε–, και εκείνες που θα εκτελούσε θα έπαιρναν πάρα πολύ χρόνο μέχρι να βρει πώς να τις κάνει από την αρχή.

Παρότι έχω παρομοιάσει τον εγκέφαλό μας με υπερυπολογιστή, όλοι γνωρίζουμε ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο. Η σημαντικότερη ίσως διαφορά είναι η ικανότητα λογικής σκέψης, να σκεφτόμαστε δηλαδή τα δεδομένα ή την κατάσταση που έχουμε μπροστά μας και να ενεργούμε, να καινοτομούμε ή να διαχειριζόμαστε τα πράγματα με βάση αυτά τα δεδομένα και τις συνθήκες. Η συλλογιστική διαδικασία απαιτεί να ανατρέξουμε στο πλούσιο απόθεμα αναμνήσεών μας χρησιμοποιώντας εργαλεία που έχουν αποδειχτεί χρήσιμα στο παρελθόν προκειμένου να πάρουμε εμπεριστατωμένες, παραγωγικές αποφάσεις.