Βιβλιο

Γιατί οι άνδρες φέρονται άσχημα στις γυναίκες;

Στο τελευταίο του βιβλίο, ο Αμερικανός καθηγητής David Buss γράφει για την καταπολέμηση της κακής ανδρικής συμπεριφοράς και την αναγκαιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Νατάσσα Καρυστινού
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

When Men Behave Badly: Το βιβλίο του David Buss για τη βίαιη συμπεριφορά των ανδρών απέναντι στις γυναίκες.

Δεν χρειαζόταν το #MeToo για να συνειδητοποιήσουμε ότι οι άνδρες είναι ικανοί για βίαιη και ταπεινωτική συμπεριφορά έναντι των γυναικών. Αλλά αυτή δεν οφείλεται μόνο στην παρόρμηση της ανδρικής κυριαρχίας. Ο David Buss, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Όστιν στο Τέξας, εξηγεί ότι η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους δημιούργησε μια «ανδρική στρατηγική» με σκοπό την κάλυψη των σεξουαλικών τους αναγκών. Στο τελευταίο του βιβλίο «When Men Behave Badly: The Hidden Roots of Sexual Deception, Harassment, and Assault» γράφει ότι από εξελικτική άποψη, η μείζων διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών που προκαλεί μεγάλη ένταση είναι η επιθυμία των ανδρών για σεξουαλική ποικιλία, ο αριθμός των συντρόφων που επιδιώκουν τα άτομα. Όταν ερωτώνται άνδρες και γυναίκες πόσους συντρόφους ελπίζουν να έχουν στα επόμενα δέκα χρόνια, η μέση ανταπόκριση των ανδρών είναι τετραπλάσια από εκείνη των γυναικών. Ομοίως, όταν οι άνθρωποι ερωτώνται πόσο καιρό προτιμούν να περιμένουν μεταξύ της γνωριμίας και του σεξ, οι γυναίκες τείνουν να θέλουν να περιμένουν περισσότερο. Επίσης, είναι τεκμηριωμένο ότι οι άνδρες δεν χρειάζονται συναισθηματική δέσμευση κι ότι διακατέχονται από σεξουαλικές προκαταλήψεις και τάσεις παρερμηνείας: δεν «διαβάζουν» σωστά τα ερωτικά ή μη ερωτικά μηνύματα· έχοντας έμμονη ιδέα με τη σεξουαλική πρόσκληση τείνουν να τη βλέπουν εκεί όπου δεν υπάρχει. Το λάθος αυτό κάνουν συχνότερα οι ναρκισσιστές.

Ένας άλλος παράγοντας που διαχωρίζει τα δύο φύλα και δημιουργεί συγκρούσεις είναι η προσδοκία και η διαδικασία της αναπαραγωγής. Με τον ίδιο τρόπο που φτιάχνουμε φαγητά που ικανοποιούν τα γούστα μας για ζάχαρη, αλάτι, λίπος και πρωτεΐνες, λέει ο Buss, το κάθε φύλο έχει αναπτύξει προσαρμογές συμπεριφοράς στον σεξουαλικό τομέα για να επιτύχει το βέλτιστο. Συγκεκριμένα, ενώ η σεξουαλική ποικιλία μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των παιδιών των οποίων πατέρας είναι ένας άνδρας δεν σημαίνει την αναπαραγωγική επιτυχία των γυναικών, οι οποίες αναπόφευκτα επιφορτίζονται με εννέα μήνες εγκυμοσύνης. Στη διάρκεια της βιολογικής μας εξέλιξης, οι άνδρες που είχαν μεγαλύτερη επιθυμία για ποικιλία σεξ από άλλους ή που προτιμούσαν γόνιμες νεαρές γυναίκες αναπαράγονταν περισσότερο, ενώ αντιθέτως, οι γυναίκες που αναπαράγονταν περισσότερο από άλλες ήταν εκείνες που επέλεγαν προσεκτικά έναν καλό σύντροφο. Το ότι βρισκόμαστε στη ζωή σήμερα οφείλεται σε τέτοιες προσαρμογές που εξασφάλισαν την αναπαραγωγική επιτυχία των προγόνων μας. Το πρόβλημα είναι αν αυτές τις προσαρμογές θα διαρκέσουν ακόμα κι όταν δεν είναι επιθυμητές για το μισό της ανθρωπότητας.

Ένα από τα σημαντικά λάθη στην κατανόηση του εξελικτικού πρίσματος είναι να πιστεύουμε πως μια συμπεριφορά που την έχει επιλέξει η βιολογική εξέλιξη είναι «θετική». Κάθε άλλο. Μια από τις προσαρμογές που έκαναν οι γυναίκες, την οποία είχε εντοπίσει ο Δαρβίνος, είναι η ικανότητά τους να επιλέγουν με ποιον θα κάνουν σεξ, πότε και υπό ποιες συνθήκες. Αυτή η επιλογή είναι απαραίτητη για να εγγυηθεί την αναπαραγωγική επιτυχία των γυναικών: το να κάνουν καλές επιλογές είναι καλό για εκείνές, αλλά το να κάνουν κακές δεν είναι απλώς χάσιμο χρόνου· είναι επιβλαβές – για παράδειγμα, αν μια γυναίκα ζευγαρώσει με κάποιον που δεν επενδύει στους απογόνους ή που δεν έχει τις επιθυμητές γενετικές ιδιότητες. Σημειώνει «αναπαραγωγική αποτυχία». Ο Buss γράφει ότι οι κίνδυνοι που διατρέχουν οι γυναίκες στην αναπαραγωγή είναι πολύ μεγαλύτεροι και έχουν πολύ πιο σοβαρές συνέπειες από εκείνους των ανδρών. Από την πλευρά τους, οι άνδρες έχουν αναπτύξει στρατηγικές για την προσαρμογή για παράκαμψη της γυναικείας επιλεκτικότητας: μεταξύ αυτών είναι η μεροληψία έναντι των μηνυμάτων που αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και η επιμονή, η εξαπάτηση, η βία. Σήμερα αυτές οι μορφές συμπεριφορές θεωρούνται πλημμελήματα ή εγκλήματα: παρενόχληση, stalking (παρακολούθηση), σεξουαλική επίθεση, βιασμός. Και πολλά ενδιαμέσως: ψέματα, απιστία, παραμύθιασμα. 

To πράγμα μπερδεύεται για μερικές γυναίκες που έλκονται από τα «κακά παιδιά», από εκείνα που συνδυάζουν τη λεγόμενη «σκοτεινή τριάδα»: 1) ναρκισσισμό, 2) μακιαβελισμό (την τάση να χειραγωγούν τους άλλους για δικό τους όφελος, να επιδιώκει κοινωνικές στρατηγικές και επομένως σεξουαλικές καταχρήσεις και εκμετάλλευση) και 3) απουσία ενσυναίσθησης. Αυτό το είδος ανδρών διαθέτει συνήθως άριστες κοινωνικές δεξιότητες, κατέχει θέσεις ευθύνης και βρίσκεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Αυτά τα στοιχεία δημιουργούν ψευδαισθήσεις στις γυναίκες.

Αν και το 95% της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι ανδρικής προελεύσεως, μερικές γυναίκες πληρούν τα κριτήρια της σκοτεινής τριάδας. Για παράδειγμα, μερικές είναι εξπέρ στην κλοπή συντρόφων και άλλες στη λεγόμενη «οικονομική απιστία» –κρύβουν οικονομικούς πόρους από τον σύντροφό τους, ανοίγουν μυστικούς τραπεζικούς λογαριασμούς ή κρύβουν χρέη– αλλά σίγουρα οι άνδρες υπερεκπροσωπούνται στα άκρα της «κακής συμπεριφοράς». Μετά από ένα χωρισμό, το 80% των stalkers είναι άνδρες και βεβαίως οι σεξουαλικές επιθέσεις είναι συντριπτικά ανδρικές: σχεδόν το 99%.

Για την καταπολέμηση της κακής ανδρικής συμπεριφοράς χρειάζονται νόμοι. Στην πορεία της ιστορίας, καθώς οι νόμοι γράφονταν από άνδρες, αντικατόπτριζαν την ανδρική σεξουαλική ψυχή: ακραίο παράδειγμα ο συζυγικός βιασμός που θεωρούταν μέχρι προσφάτως «συζυγικό καθήκον». Στο βιβλίο του ο Buss επιμένει στην αναγκαιότητα μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας που να απομακρύνει τους άνδρες από τις βιολογικές τους προκαταλήψεις και τις γυναίκες από τη σιωπηρή αποδοχή τους. Αλλά, δυστυχώς, οι πολιτικές ιδεολογίες προσφέρουν κακές υπηρεσίες στη μετάλλαξη των πρωτόγονων βιολογικών συνηθειών σε δίκαιες και νόμιμες στο πλαίσιο του πολιτισμού: η θρησκευτική δεξιά δεν πιστεύει καν στις εξελικτικές διαδικασίες και επομένως ακόμη λιγότερο στη βαρύτητά τους στη συμπεριφορά μας· η δε αριστερά τείνει να πιστεύει ότι η «κακή» συμπεριφορά είναι προϊόν του πατριαρχικού καπιταλισμού κι ότι αν αλλάξει το σύστημα θα αλλάξει κι αυτή. Δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε περισσότερο λάθος: το ζήτημα είναι να καταλάβουμε πώς εξελιχθήκαμε έτσι κι όχι αλλιώς και πώς μπορούμε να γίνουμε πιο πολιτισμένοι. Πολιτισμός σημαίνει να αφήνεις στο παρθένο δάσος τις μορφές συμπεριφοράς που σε έκαναν να επιβιώνεις στο παρθένο δάσος.