Η Ανδώ, το θάρρος της και η ενσυναίσθηση για τους «Άλλους»

Πάντα μου άρεσε η παιδική και νεανική λογοτεχνία. Αποφάσισα, λοιπόν να διαβάσω το βιβλίο του Γιώργου Χατζόπουλου. Προσφέρει συγκινήσεις, περιπέτεια, κάτι που μπορεί να γοητεύσει εύκολα τους μικρούς αναγνώστες.

Ειδικότερα, το βιβλίο παρουσιάζει τον Διγενή Ακρίτα και την ιστορία του Βυζαντίου με ζωντάνια και συναίσθημα. Δεν χαρακτηρίζεται από κανόνες και κώδικες της ιστορικής και επιστημονικής αφήγησης.  Αυτό επιτρέπει στα παιδιά και στους εφήβους να απολαύσουν την περιπέτεια της Ανδώ, γέννημα της δημιουργικής φαντασίας του Γιώργου Χατζόπουλου, με ιστορικά γεγονότα που έχουν αποδοθεί με μυθιστορηματικό τρόπο.

Η Ανδώ είναι η κόρη του Διγενή Ακρίτα και ζει σε μια πόλη στην άκρη της αυτοκρατορίας, με τη μητέρα της. Είναι αγοροκόριτσο, πολύ ικανή στα όπλα, και μια μέρα κλέβει το θρυλικό σπαθί του πατέρα της που έχει απομείνει μισό, με σκοπό να ψάξει να βρει το άλλο του μισό. Όπως έχει μάθει, αν ενωθεί το σπαθί, τότε η δύναμή του θα είναι ανυπέρβλητη. Παράλληλα, ψάχνει να μάθει την αλήθεια για τον πατέρα της -αν ζει ή αν πέθανε και πώς- γιατί πολλά ακούγονται αλλά σε τίποτα δεν μπορεί να πιστέψει. Έτσι, ξεκινάει ένα ταξίδι για τα μέρη του Ευφράτη ποταμού με τον καλύτερο φίλο της, ένα συνομήλικό της αγόρι που αντιμετωπίζει την περιπέτεια που ζουν ανάλαφρα και με χιούμορ.

Με το που ανοίγει ο αναγνώστης το βιβλίο, έχει μπροστά του έναν χάρτη που δείχνει με σήμανση όλες τις περιοχές στις οποίες θα εξελιχθεί η δράση της ιστορίας που θα διαβάσει. Επίσης, εντός του βιβλίου υπάρχουν μέσα σε σύντομες προτάσεις και παραγράφους πληροφορίες για ιστορικά πρόσωπα, περιοχές ή όρους που δεν είναι γνωστοί στα παιδιά. 

Με λίγα λόγια, πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο, μέσα από το οποίο καλλιεργείται και αναπτύσσεται ένα παιδαγωγικό πλαίσιο, που, με οδηγό την παιδική/νεανική λογοτεχνία, (α) ενθαρρύνει τον λεγόμενο ιστορικό εγγραμματισμό, δηλαδή ενισχύει τη διαδικασία προβληματισμού γύρω από γεγονότα της ιστορίας καθώς και σύγχρονα ζητήματα, και (β) θίγει διαχρονικά προβλήµατα, προβάλλει αξίες και ιδανικά άφθαρτα ή πάντως επίκαιρα για κάποιες εποχές. Ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει αναλογίες και αντιστοιχίες µε τα προβλήµατα και τις αναζητήσεις της δικής του κοινωνίας, της δικής του εποχής («καλός» «κακός» Χριστιανός – Μουσουλμάνος). 

Η Ανδώ, σε μια εποχή που προσπαθεί και επιθυμεί διακαώς να ξεπεράσει τα έμφυλα στερεότυπα, αποδεικνύει, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ότι σε καμιά περίπτωση οι ήρωες/γενναίοι δεν είναι αποκλειστικά γένους αρσενικού. Το μήνυμα: δεν υπάρχουν ιστορίες μόνο για αγόρια, ιστορίες μόνο για κοπέλες, μονάχα υπέροχες παιδικές ιστορίες. Και το βλέπουμε αυτό στην υπέροχη και δυνατή σχέση που έχει με τον Κοσμά ή ο Κοσμάς με την Ανδώ, όπου σημασία έχουν οι αξίες της φιλίας, της αγάπης, της θυσίας για τον «Άλλον». 

H Ανδώ προσφέρει ένα πολύ καλό πρότυπο προς μίμηση. Στον σημερινό κόσμο όπου οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται ως απειλή ή θύματα, η συναρπαστική περιπέτεια ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ της Ανδώ προσφέρει πολύ σημαντικά μαθήματα ορισμού της ταυτότητας. Διχασμένη ανάμεσα στην ελληνική και αραβική ταυτότητά της, κυριευμένη από συναισθήματα μίσους και εκδίκησης για τους Άραβες, στο ταξίδι της και την αναζήτηση  του πατέρα της (και όσα γνωρίζει ή έχει ακούσει για τα ίχνη που άφησε στην ιστορία), όχι μόνο γνωρίζει τον εαυτό της, αλλά αποφασίζει και για τη μελλοντική της πορεία. Ερωτεύεται τον Σαλαντίν, αποκτά εμπειρίες και άλλες εικόνες για τον τρόπο που ζουν οι Άραβες, παλεύει στερεότυπα και εσωτερικεύει την αποδοχή της διαφορετικότητας. 

Μήνυμα: το ζητούμενο δεν είναι μόνο τι έχεις ακούσει για τους «Άλλους». Οι «Άλλοι» της προσφέρουν χώρο και χρόνο να αυτοπαρουσιαστούν και να ακουστούν. Με τον τρόπο αυτό, η Ανδώ καλλιεργεί και αναδεικνύει στους νέους τη σημασία της ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗΣ, καθώς ανοίγει τον κύκλο της, σε ιστορίες ανθρώπων που είναι διαφορετικές, και σε ανθρώπους, που όπως και εκείνη διαθέτουν λόγο και βούληση, εμπειρίες και σχέδια για τη ζωή τους, που κάνουν επιλογές και προσπαθούν παρά τις δυσκολίες να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν, που αξίζουν την προσοχή μας και τον σεβασμό μας.

Με λίγα λόγια, το βιβλίο του κ. Χατζόπουλου δεν είναι μόνο ψυχαγωγικό. Είναι και παιδαγωγικό, στέκεται ως αρωγός στην προσπάθεια που κάνουν τα παιδιά μας να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να προσανατολιστούν στον σημερινό σύνθετο και ταραχώδη κόσμο. Και ο Γιώργος Χατζόπουλος, που εργάζεται ως δάσκαλος στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και έχει τέσσερα παιδιά, γνωρίζει πόσο δύσκολο και επίπονο είναι το έργο αυτό. Ας αποτελέσει, λοιπόν το βιβλίο του κ. Χατζόπουλου, ένα «παράθυρο ευκαιρίας», μέσα από το οποίο τόσο οι δάσκαλοι, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς να δημιουργήσουν συνθήκες γόνιμης επικοινωνίας και κατανόησης των διαφορετικών πολιτισμών και άλλων ταυτοτήτων, ειδικότερα σήμερα, όπου κυριευμένοι από τις φοβίες και τις ανασφάλειές μας αδυνατούμε να γιορτάσουμε αυτές τις διαφορές. Να προχωρήσουμε πέρα από την «επιμέλεια εαυτού στην μέριμνα για τον κόσμο».