Κίνα: H ειρηνική διαδοχή

Παγκοσμιοποίηση, 4η βιομηχανική επανάσταση, εμπορικοί πόλεμοι, ρευστές ισορροπίες στη διεθνή πολιτική σκηνή. Η οικονομολόγος και ακαδημαϊκός Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη στο 52ο βιβλίο της «Το τέλος της οικονομικής κυριαρχίας της Δύσης και η εισβολή της Ανατολής», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IANOS, υποστηρίζει πως η Κίνα, πλαισιωμένη από πολυάριθμες ασιατικές οικονομίες, καλπάζει ακάθεκτη προς την κατάκτηση της Γης και εξηγεί γιατί.

To βιβλίο σας αυτές τις μέρες έχει μια έντονη επικαιρότητα λόγω των εξελίξεων στη Συρία. Αλήθεια, πώς βλέπετε τα όσα συμβαίνουν;
Μία ακόμη από τις, θα έλεγα, συνεχώς πολλαπλασιαζομενες επικαιρότητες του βιβλίου μου. Τα όσα συνέβησαν στη Συρία, που δεν έφτασαν ασφαλώς στο τέλος τους, επικυρώνουν δυστυχώς την κεντρική υπόθεση του βιβλίου μου, σχετικά με την αποδόμηση της Δύσης. Αναφέρομαι, πιο συγκεκριμένα, σε ένα μόνοστοιχείο, αυτό της προδοσίας των  συμμάχων Κούρδων από τη Δύση. Θεωρώ βέβαιο ότι εφεξής δεν θα υπάρχει εμπιστοσύνη στις όποιες υποσχέσεις της Δύσης για συνεργασία, βοήθεια ή συμπαράσταση, προς άλλους λαούς, εξέλιξη εξαιρετικά διαλυτική για το μέλλον της.

Υπάρχει μια μερίδα της κοινής γνώμης που στρέφεται σχεδόν μανιχαϊστικά απέναντι στην παγκοσμιοποίηση.
Δυστυχώς, η παγκοσμιοποίηση δεν τήρησε καμία από τις αρχικές της υποσχέσεις, αλλά αντιθέτως δημιούργησε ελάχιστους νικητές και στρατιές ηττημένων. Η κοινή γνώμη έχει στραφεί εναντίον της, καθώς το 65% των Ευρωπαίων είναι υπέρ του περιορισμού της ελευθερίας των συναλλαγών, ενώ και το 71% των Αμερικανών ανησυχούν για την απώλεια θέσεων εργασίας. Ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα, που κατευθύνεται από τον Αμερικανό πρόεδρο, θέτει τέλος στην παγκοσμιοποίηση, όπως αυτή επικράτησε στα περίπου 50 τελευταία χρόνια. Αναδύονται, ωστόσο, άλλης μορφής «παγκοσμιοποιήσεις», όπως κατεξοχήν αυτή που φέρει τα κινεζικά χρώματα και που έγινε γνωστή ως «αναβίωση του δρόμου του μεταξιού». Οι όροι αυτής της νέας παγκοσμιοποίησης θα καθορίζουν στο αμέσως προσεχές μέλλον τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, και όχι μόνο.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας για  τα μεγαλύτερα προβλήματα της Δύσης και πόσο ανυπέρβλητα μπορεί να είναι;
Η μοίρα του δυτικού πολιτισμού δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από αυτήν στην οποία υπέκυψαν όλοι οι προηγούμενοι, των οποίων η διάρκεια ζωής ήταν γύρω στα 200-250 χρόνια. Το τέλος των πολιτισμών συνυπάρχει με την άνοδο στο διεθνές προσκήνιο, μιας άλλης αναδυόμενης  δύναμης, που εκτοπίζει την προηγούμενη και καταλαμβάνει τον παγκόσμιο θρόνο.
Τα τελευταία χρόνια, και ολοένα εντονότερα, ενδείξεις όσο και αποδείξεις συνηγορούν για το τέλος και του δικού μας πολιτισμού. Οι αδυναμίες αυτές της Δύσης, είναι αλήθεια, ότι είναι πιο εμφανείς στην περίπτωση της Ευρώπης, που εξασθένισε από την μακροχρόνια εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, που πάγια προτιμούν τις συνταγές του J.M. Keynes.Τα προβλήματα της Δύσης συνοψίζονται σε μία και μόνο λέξη: παρακμή. Και πρόκειται για τη μείωση και τη γήρανση του πληθυσμού των επί μέρους λαών της (με ελάχιστες εξαιρέσεις), για την αδυναμία επίτευξης ταχέων ρυθμών ανάπτυξης, για την απεμπόληση των βασικών της αξιών, την εξασθένιση της δημοκρατίας, την ανάδειξη λαϊκίστικων πολιτικών κομμάτων και κυβερνήσεων, και πάνω από όλα την ανοχή μιας πρωτοφανούς ανισότητας κατανομής του εισοδήματος και του πλούτου, που ευνοεί το 10% των πληθυσμών της και περιθωριοποιεί το υπόλοιπο. Η χειρότερη πρόγνωση για τη Δύση, που έχει αρχίσει να υλοποιείται, είναι η  αδυναμία κάθε επόμενης γενιάς να εξασφαλίζει υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από την αμέσως προηγούμενη.  

Θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν; Γιατί ειδάλλως το τέλος της μοιάζει με «αυτοεκπληρούμενη προφητεία»….
Φυσικά, η παράδοση της παγκόσμιας κυριαρχίας δεν μπορεί να ελπίζεται ότι λαμβάνει χώρα χωρίς αντιδράσεις λιγότερο ή περισσότερο έντονες. Προς το παρόν βιώνουμε έναν εμπορικό πόλεμο. Αυτός, κλιμακώνεται και μεταβάλλει μορφή σε καθημερινή βάση,  εμπεριέχει  στοιχεία ψυχρού και τεχνολογικού πολέμου, αλλά τελικά  στοχεύει κύρια και αποκλειστικά στην επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Κίνας, στην επιβράδυνση δηλαδή της εκτόπισης  των ΗΠΑ, ως πρώτης υπερδύναμης. Προς το παρόν, οι εξελίξεις δείχνουν ότι «το τρένο δεν γυρίζει πίσω» και συνεπώς ότι, σε 7 με 10 χρόνια από σήμερα, η Κίνα θα είναι κυρίαρχος του κόσμου. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί και η πιθανότητα επαλήθευσης της παγίδας του Θουκυδίδη, που προκάλεσε τον μακροχρόνιο Πελοποννησιακό πόλεμο, και που εξετάζεται ενδελεχώς από το Λευκό Οίκο, με βάση τις σχετικές απόψεις του διεθνολόγου Graham Allison. Περιττό να προσθέσω ότι ένας Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος, με την πιθανότατη χρήση πυρηνικών όπλων και ρομπότ, θα σημάνει το τέλος του κόσμου μας.

 Η 4η βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ και στον πλανήτη παρατηρούμε χώρες με οικονομίες και ισχύ πολλών διαφορετικών ταχυτήτων. Πόσο σημαντική βρίσκετε την περίοδο αυτή για τις επόμενες δεκαετίες;
Οι νέες τεχνολογίες, σε πολλούς τομείς της τεχνητής νοημοσύνης , της  οικονομίας, της άμυνας, της ενέργειας κλπ., αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς τον τρόπο ζωής στον πλανήτη μας. Η συμβολή τους, για τις επόμενες γενιές, προβλέπεται ότι θα φέρει σαρωτική επανάσταση, με συνέπειες θετικές αλλά και αρνητικές. Στην πλευρά των θετικών συνεπειών εντάσσονται όλες εκείνες οι μεταβολές που βοηθούν τον άνθρωπο να ζήσει καλύτερα, και που τον απελευθερώνουν από βαριές και άχαρες εργασίες, εξασφαλίζοντάς του περισσότερες ελεύθερες ώρες ανάπαυσης και διασκέδασης. Αντιθέτως, στις αρνητικές πλευρές των νέων τεχνολογιών βρίσκονται όλες εκείνες οι αλλαγές, που υποκαθιστούν τον άνθρωπο, και που ανήκουν στη ρομποτική και στην τεχνητή νοημοσύνη. Γίνονται πολυάριθμες έρευνες, στον τομέα αυτό, προκειμένου να υπολογιστεί το ποσοστό απώλειας θέσεων εργασίας, εξαιτίας της υποκατάστασής της από ρομπότ, που έχει ήδη αρχίσει με ταχείς ρυθμούς, και με θεαματικά  αποτελέσματα. Παρότι, τα συμπεράσματα αυτών των μελετών διαφέρουν, συχνά, σε σημαντικό βαθμό μεταξύ τους, ωστόσο όλες καταλήγουν σε υψηλά ή και σε συντριπτικά υψηλά επίπεδα δημιουργίας ανεργίας. Υποστηρίζω, εδώ και καιρό, ότι το πρόβλημα δεν είναι αυτό της ανεργίας, που τελικά είναι ψευδοπρόβλημα, αλλά αυτό του τρόπου κατανομής του εισοδήματος. Δηλαδή, δεδομένου ότι οι νέες τεχνολογίες είναι το προϊόν της ανθρώπινης εξέλιξης, και συνεπώς αποτελεί κληρονομιά  όλων, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να οικειοποιηθεί από μια ολιγάριθμη ομάδα κατόχων των ρομπότ. Ήδη, γίνονται σκέψεις και προτάσεις για την επιβολή φορολογίας στα ρομπότ, ωσάν να ήταν εργαζόμενοι άνθρωποι. Δεν αρκεί, ωστόσο, αυτό, αλλά αντιθέτως θα πρέπει ο νέος αυτός, πολύ σημαντικός και συνεχώς ανερχόμενος  πλούτος να κατανεμηθεί στο σύνολο των κατοίκων της Γης.

Στην εποχή των social media πληθαίνουν οι «διεθνολόγοι του facebook», τα fake news και οι «κουκουρούκου» αναλύσεις. Δεν είναι χρέος των πολιτών να ενημερώνονται καλύτερα για όσα επηρεάζουν τη ζωή τους, αντί να ανακαλύπτουν εχθρούς και συνωμοσίες;
Δυστυχώς, η γενική αυτή παρατήρησή σας είναι πέρα για πέρα σωστή. Και να προχωρήσω και πέρα από αυτήν, υποστηρίζοντας ότι οι διαφορές στην αντικειμενική πληροφόρηση των πολιτών, μεταξύ αυταρχικών και δημοκρατικών καθεστώτων σμικραίνει, καθώς ταυτόχρονα υποχωρεί και η φιλελεύθερη δημοκρατία της Δύσης. Στις συχνές μου διαλέξεις στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, έρχομαι σε επαφή με πολίτες που έχουν διαμορφώσει, εμφανώς λανθασμένες πεποιθήσεις, για πολλά και σημαντικά θέματα. Φοβούμαι ότι ολοένα περισσότερα ΜΜΕ μεταφέρουν συστηματικά ειδήσεις, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα ορισμένων ομάδων, που παραποιούν έτσι την αντικειμενική πληροφόρηση και που ενθαρρύνουν τη δημιουργία πολιτών, χωρίς δυνατότητα δημιουργίας δικής τους γνώμης. Το πρόβλημα είναι, σίγουρα, πολύ σοβαρό, αλλά ταυτόχρονα και πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμο. Η προσπάθεια των πολιτών θα πρέπει, συνεχώς, να είναι η αναζήτηση της αντικειμενικής πληροφόρησής τους, και όχι η όποιας μορφής κομματικοποιημένη  είδηση που εξυπηρετεί συμφέροντα, τα οποία  αποπροσανατολίζουν από την αλήθεια.

Πόσο ενδιαφέρεται κατά την άποψή σας η Δύση για τη διατήρηση της παγκόσμιας κυριαρχίας, λαμβάνοντας υπόψη το δόγμα smart power στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια; 
Η Δύση, ασφαλώς, ενδιαφέρεται για τη διατήρηση της παγκόσμιας κυριαρχίας. Πιστεύω, ωστόσο, ότι δεν έχει ακόμη πειστεί ότι βρίσκεται πολύ κοντά στην απώλειά της. Και ακόμη, όπως δυστυχώς αποδεικνύεται από πλήθος σύγχρονων γεγονότων, η Δύση εμφανίζεται μπερδεμένη και ολοένα συχνότερα υιοθετεί λύσεις στα προβλήματά της, που δεν ανήκουν στο περιεχόμενο του δόγματος smart power και που δεν προωθούν τα συμφέροντά της. Η γενικότερη παρακμή της Δύσης έχει  παρακλάδια  παντού.

Κάθε εποχή έχει τους ηγέτες που της αξίζουν. Τραμπ, Πούτιν, Τζόνσον, Ερντογάν… Θα ήθελα το σχόλιό σας…
Σοφά πράττετε μη συμπληρώνοντας τον κατάλογο αυτών των ηγετών, που είναι αποτέλεσμα της οργής των πολλών ξεχασμένων από την παγκοσμιοποίηση, και που έχουν ήδη κατακλύσει την υφήλιο. Πρόκειται για τους λαϊκιστές, όπως με μεγάλη δόση περιφρόνησης τους αποκαλούν τα  πανικόβλητα μέλη των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων και κυβερνήσεων, και που ανήκουν στους ισχυρότερους ηγέτες της Γης. Στο βιβλίο μου, που έχετε την καλοσύνη να παρουσιάζετε, κύριε Αθανασιάδη, προσπάθησα να αναλύσω από όσο περισσότερες πλευρές μπόρεσα να ερευνήσω ή και να αποκρυπτογραφήσω, αυτό το άκρως περίπλοκο φαινόμενο. Μπορεί κανείς να πει πολλά  για τους ηγέτες αυτής της κατηγορίας, που εφαρμόζουν στις χώρες τους καθεστώς ανελεύθερης δημοκρατίας, και περιορισμού των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών τους. Όμως, η σχετική ανάλυση χρειάζεται πολύ περισσότερο χώρο από αυτόν που διαθέτω εδώ, γι αυτό και παραπέμπω όσους ενδιαφέρονται στο νέο μου βιβλίο . Συνοψίζοντας να προσθέσω ότι η παρουσία τους, ανάμεσά μας, είναι μια πραγματικότητα, που κατά πάσα πιθανότητα θα επεκταθεί.  Ωστόσο, θα μου επιτρέψετε να υποστηρίξω ότι ο τρόπος εμφάνισής τους από τα δυτικά  ΜΜΕ είναι, ανεπίτρεπτα, ρηχός και θα πρόσθετα ότι είναι ένα από τα πολύ εμφανή αποτελέσματα των  fake news. Δηλαδή, η καταδίκη τους, χωρίς επακριβώς να γνωρίζουμε πως δημιουργήθηκαν, ποιές είναι οι επιλογές τους, και τι αποτελέσματα έχουν μέχρι σήμερα για τους πολίτες τους.

Εκτιμάτε πως η Κίνα δεν επιδιώκει τη μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά την παγκόσμια κυριαρχία της, επιθυμώντας μια «ειρηνική διαδοχή». 
Σαφώς πιστεύω ότι η Κίνα επιδιώκει μια ««ειρηνική διαδοχή», καθώς το πρώτιστο μέλημά της τώρα είναι η συνέχιση της ταχύρρυθμης ανάπτυξής της, που θα καταπολεμήσει τη φτώχεια στο αχανές εσωτερικό της, όπου αυτή υπάρχει ακόμη. Αναφορικά με το ερώτημά σας για το κατά πόσο η Κίνα «επιδιώκει ή όχι μεγιστοποίηση του κέρδους», νομίζω ότι προς το παρόν μπορώ να απαντήσω ότι, γενικά, οι βασικές της αξίες είναι λιγότερο υλιστικές από τις αντίστοιχες της Δύσης. Και ακόμη ότι η βάση της «αναβίωσης του δρόμου του μεταξιού» συνίσταται στην παροχή δανείων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, που δένονται στο άρμα της, για τη βελτίωση των υποδομών τους, και δεν αποβλέπουν σε ανταγωνιστική σχέση με αυτές. Η Κίνα, βέβαια, κατηγορείται από τη Δύση, ότι δίνει αυτά τα δάνεια με όρους ασύμφορους, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες - μέλη του «νέου δρόμου του μεταξιού». Μάλλον, όμως, εσφαλμένα κατηγορείται η Κίνα, εφόσον η πρόθεσή της είναι η ανάπτυξη αυτών των λιγότερο προηγμένων οικονομιών, προκειμένου να μπορούν να απορροφήσουν ολοένα περισσότερα κινέζικα προϊόντα.

Ο πλανήτης αλλάζει και κάθε γενιά ζει σε ένα διαφορετικό περιβάλλον από την προηγούμενη τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας των οικονομικών και τεχνολογικών εξελίξεων. Πώς σας φαίνεται το μέλλον που μας περιμένει;
Η μορφή, που τελικά θα πάρει η μελλοντική μας ζωή θα εξαρτηθεί σχεδόν ολοκληρωτικά από τις δικές μας αποφάσεις, αυτές δηλαδή που θα καθορίσουν τους όρους χρησιμοποίησης των νέων τεχνολογιών. Αν αυτές είναι φωτισμένες, μπορεί οι νέες τεχνολογίες να φέρουν τον παράδεισο στον πλανήτη μας. Αν, αντίθετα, συνεχιστεί αυτή η αλκοολική δίψα για συσσώρευση κερδών από τους δισεκατομμυριούχους της υφηλίου, και επιχειρήσουν να μονοπωλήσουν τις θετικές συνέπειες και αυτών των νέων τεχνολογιών, η Γη μπορεί να φιλοξενήσει την κόλαση. Να προσθέσω, μια πολύ θετική και εντελώς πρόσφατη εξέλιξη που επιχειρεί, σε παγκόσμια βάση, αρχίζοντας από την Αμερική, την εξεύρεση τρόπων περιορισμού των ανεξέλεγκτων περιουσιών. Και ακόμη, ότι αρκετοί δισεκατομμυριούχοι συμφωνούν καταρχήν με αυτήν την επιδίωξη .

Απέναντι στις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία, μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποτελέσει ισχυρό παίκτη και πώς;
Η ΕΕ δυστυχώς δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει το αρχικό της σχέδιο, δικαιώνοντας έτσι τον παραδοσιακό ορισμό της «ως χώρο συγκέντρωσης  ισχυρών αντίρροπων δυνάμεων και αντιθέσεων». Η Ευρώπη εμφανίζεται συνεχώς ασθενέστερη στην παγκόσμια σκακιέρα, με μέλλον που της επιφυλάσσει  συρρίκνωση πληθυσμιακή, οικονομική, διπλωματική και πολιτική. Δεν πιστεύω, συνεπώς, ότι η ΕΕ «μπορεί να αποτελέσει ισχυρό παίκτη απέναντι σε ΗΠΑ-Κίνα-Ρωσία».

Ποια είναι η άποψή σας για το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης; 
Αν, κάποτε το όραμα αυτό υπήρχε με δυνατότητες υλοποίησής του, πιστεύω ότι αυτό έχει προ πολλού χαθεί. Το μεγάλο λάθος βέβαια ήταν η δημιουργία του ευρώ, που εξασθένισε την οικονομία των κρατών-μελών, πρώτον με την υποχρέωσή τους να εφαρμόζουν την ίδια μακροοικονομική πολιτική, σε πείσμα των ιδιαιτεροτήτων τους, και δεύτερον με την ανάγκη προσφυγής σε αέναη λιτότητα, καθώς χωρίς αυτήν δεν μπορεί να επιβιώσει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.

Ήταν το Brexit o θρίαμβος του λαϊκισμού;
Η γνώμη μου, που δεν την εκφράζω άλλωστε για πρώτη φορά εδώ, είναι ότι η Βρετανία επιχείρησε να διασώσει την οικονομία της, χάρη στο Brexit. Αδυνατώ, συνεπώς, να διακρίνω σε αυτό «θρίαμβο του λαϊκισμού». Αντιθέτως, διαπιστώνω κάτι που ήταν άλλωστε αναμενόμενο: δηλαδή τη δημιουργία ατέλειωτων εμποδίων από την ΕΕ, στους όρους του Brexit, με την κρυφή ελπίδα (και με βάση  την μακρά της παράδοση) προσφυγής της Βρετανίας  σε δεύτερο δημοψήφισμα με ανατρεπτικό αποτέλεσμα του πρώτου. Επιτρέψτε μου, στο σημείο αυτό, μια παρένθεση που θεωρώ αναγκαία. Είχα την τύχη να εκπροσωπήσω το ΑΠΘ, ως τριτοετής τότε φοιτήτρια, στο Wageningen της Ολλανδίας, όπου είχαν συγκεντρωθεί φοιτητές από ολόκληρη την Ευρώπη, με υπερχειλίζοντα ενθουσιασμό, για την επίσπευση  αυτής της ένωσης. Και παρέμεινα με αυτόν τον ενθουσιασμό για πολλά χρόνια. Ωστόσο, αδυνατώ να  κλείνω τώρα  τα μάτια μου στην ενσυνείδητη απόφαση της ΕΕ, που σύμφωνα με την πρόσφατη δική της ομολογία  «προτίμησε να καταστρέψει την Ελλάδα για να σώσει τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες». Και, ακόμη, επαναστατώ με τη  συμπεριφορά της προς την Ελλάδα, που βρίσκω  απαράδεκτη προς ισότιμο εταίρο.

Σε αυτή τη διεθνή σκακιέρα γεωπολιτικής ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο ρόλος της χώρας μας; Και ποιος θα έπρεπε να είναι;
Η γνώμη που μου ζητάτε, κύριε Αθανασιάδη, σε αυτή την τελευταία ερώτησή σας, παρότι έχω γράψει περίπου μισή βιβλιοθήκη γύρω από αυτήν, από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα, την θεωρώ ωστόσο τη δυσκολότερη να απαντηθεί με τη συντομία, που επιβάλλουν τα όρια μιας συνέντευξης. Θα την επιχειρήσω, όμως, αντλώντας έμπνευση από το περήφανο ΟΧΙ του λαού μας το 1940, που πλανιέται τις ημέρες αυτές στην πατρίδα μας. Αυτό που επιθυμώ διακαώς είναι η επικαιροποίηση αυτού του ΟΧΙ, που θεωρώ  ανεξάρτητο από το μέγεθος της χώρας μας, την ανάπτυξη και τον πλούτο της, και που αποτελεί την υπέρτατη έκφραση της εθνικής μας υπόστασης και αξιοπρέπειας.

Αναζητώ λοιπόν ένα βροντερό ΟΧΙ από τους εκάστοτε αρμόδιους:

• στην αποδοχή της άρνησης της Γερμανίας να πληρώσει το κατοχικό της χρέος προς την Ελλάδα
• στη συνέχιση της εφαρμογής μνημονίων-μεταμνημονίων, για τα οποία, ήδη από το 2013, ομολογήθηκε επίσημα από τον τότε επικεφαλής του ΔΝΤ Olivier Blanchard, ότι βρίθουν σοβαρών σφαλμάτων και προκαλούν πολλαπλάσια ύφεση αυτής που είχε αρχικά προβλεφθεί
• στο ξεπούλημα ολόκληρου του δημόσιου και ιδιωτικού πλούτου της Ελλάδας
• στην εγκληματική αργοπορία της αναδιάρθρωσης του χρέους, προκειμένου να σωθούν οι τράπεζες των Ευρωπαίων εταίρων μας και να καταστραφεί η Ελλάδα
• στην αναγνώριση του χρέους μας ως «βιώσιμου» ενώ δεν είναι, ούτε και θα είναι ποτέ,  αλλά όμως  βολεύει, τους εταίρους μας,  να εμφανίζεται έτσι
• στη δουλοποίηση και φτωχοποίηση του ελληνικού λαού
• στην αποδοχή θηριωδών πρωτογενών πλεονασμάτων, τα οποία θάβουν εκ προοιμίου την όποια ελπίδα ανάπτυξης
• στο παραμύθι  του ερχομού μιας ανάπτυξης, που είναι αδύνατη για την Ελλάδα των μνημονίων
• στον αποκλεισμό οποιασδήποτε εναλλακτικής δυνατότητας σωτηρίας της Ελλάδας, χωρίς καν αυτή να εξεταστεί με τη δέουσα σοβαρότητα
• στην ανεξέλεγκτη υποδοχή των μεταναστών ολόκληρης  της υφηλίου  από τη μικρή μας πατρίδα, παρότι  το σύνολο της υπόλοιπης Ευρώπης  αρνείται να τους  δεχθεί
• στην κλοπή της γλώσσας και της ιστορίας μας
• στην προετοιμασία διαμελισμού των εθνικών εδαφών μας
• και βέβαια στο ΝΑΙ  που προήλθε από το βροντερό ΟΧΙ του δημοψηφίσματος του 2015.