● Στάζι. Η πρώτη λέξη που σκέφτεσαι για την πρώην Ανατολική Γερμανία. Κι όμως στις «Μέρες που λιγόστευε το φως» (μετ. Τεό Βότσος, Κλειδάριθμος), μέρες που εκτυλίσσονται στη ΛΔΓ κυρίως, η Στάζι ζήτημα να αναφέρεται μια φορά...
● Κατά τ’ άλλα, το μυθιστόρημα του Όιγκεν Ρούγκε, καλοδουλεμένο ζιγκ-ζαγκ στις συνέπειες του «υπαρκτού» μέχρι να σβήσει το άστρο του τελείως, δεν το αφήνεις από τα χέρια σου. Κάτι ανάμεσα στο «Goodbye Lenin» και την «Αρραβωνιστικιά του Αχιλλέα», από έναν ρωσικής καταγωγής μαθηματικό που εκτοξεύτηκε στο λογοτεχνικό προσκήνιο με μια εναλλακτική σάγκα, έξοχα μονταρισμένη, βασισμένη στην ιστορία μιας υποδειγματικής σοσιαλιστικής οικογένειας – της δικής του.
● Ούτε τον Χόνεκερ αναφέρει ιδιαίτερα ο Ρούγκε, σε αντίθεση με τον Κουμανταρέα που τον έχρισε πρωταγωνιστή (βλ. «Θάνατος στο Βαλπαραΐζο», Πατάκης). Στο fb τις προάλλες έπεσα πάνω στο εξής post της vena georgakopoulou: «Ό,τι εγκλήματα και να είχε κάνει ο Χόνεκερ, αυτό δεν του άξιζε – να τον μπλέξει Έλληνας συγγραφέας με πόρνες και ναζήδες. Κι όλα αυτά από συμπάθεια». Είμαι περίεργη να δω τι θα γράψουν οι κριτικοί.
● Νέος Γιάννης Μακριδάκης, «Του Θεού το μάτι« (Εστία). Στο φόντο οι «πιο κρίσιμες» εκλογές από την εποχή της μεταπολίτευσης. Και σε πρώτο πλάνο ένας Χιώτης αφοσιωμένος στη γη του, σε κουβέντα με το Σκιάχτρο που φτιάχνει για το χωράφι του. Ένας θιασώτης του σοσιαλισμού αλά ελληνικά, περιστοιχισμένος από όψιμους επαναστάτες, με την πλάτη φορτωμένη από δουλειές, ένα βήμα πριν την κάλπη, σε δίλημμα. Επιτρέπεται να προδώσει ο ευεργετηθείς; Λογοτεχνία και πολιτική, σήμερα, πάνε μαζί.
● Επιστρέφω στον Κουμανταρέα και στα γράμματα που αντάλλαξε το ’60 και το ’70 με το νεανικό του φίλο Βασίλη Βασιλικό. Βρίσκονται όλα, προς επιμέλεια και έκδοση, στα χέρια του Θανάση Νιάρχου, που τους βάζει και τους δύο κάθε τόσο σε κουβέντα με βουλευτές και υπουργούς. Ενημερωτικά, όταν ο πρώτος αρνήθηκε να υποβάλει αίτηση προς «αθανασία», υπέβαλε ο δεύτερος αλλά ηττήθηκε. Ακαδημαϊκός τελικά εξελέγη ένας άλλος της γενιάς τους, ο Θανάσης Βαλτινός.
Η ελευθερία είναι ευάλωτη. Ζει μόνο εκεί όπου οι πολίτες μπορούν να αμφισβητούν, να κρίνουν, να διορθώνουν. Και πεθαίνει όταν κάποιος αποφασίζει ότι «ξέρει καλύτερα για όλους».
Τα δεκατέσσερα κείμενα του βιβλίου αναφέρονται στις πολιτικές, στρατιωτικές και διπλωματικές εξελίξεις που διαμόρφωσαν το νεοελληνικό κράτος και την νεοελληνική κοινωνία
10°
