Ποιος δε νιώθει ώρες ώρες σαν τον Μπέρνι Γκούντερ, όταν εκείνος ταυτίζεται με τον πύργο ελέγχου κυκλοφορίας που στέκεται στο κέντρο της Ποτσντάμερ Πλατς του Βερολίνου; «Τα φώτα του ελέγχουν την κυκλοφορία από πέντε διαφορετικές κατευθύνσεις και ταυτόχρονα λέει την ώρα και, όταν ο καιρός είναι άσχημος, παρέχει καταφύγιο στον τροχονόμο». Όντως, είτε πρόκειται για τη Γερμανία του πλέον αδυσώπητου πολέμου της ανθρώπινης ιστορίας, είτε για το εδώ και το τώρα ενός αβέβαιου κόσμου, οφείλει ο καθένας μας να διακρίνει τον ορθό δρόμο καταμεσής του χάους, και ποιος καλύτερος να μας καθοδηγήσει από τον πιο απαράμιλλο ντετέκτιβ του σύγχρονου νουάρ;
Σε περίπτωση που κάποιος ανάμεσά μας δεν έχει απολαύσει ακόμη τη γνωριμία του Μπέρνι Γκούντερ, ας πούμε συνοπτικά πως πρόκειται έναν αμίμητα πνευματώδη βερολινέζο μπάτσο, του οποίου η δουλειά είναι «να βάζει ποντικοπαγίδες σε ένα κλουβί γεμάτο τίγρεις». Ο Μπέρνι αξιολογεί τον εαυτό του ως κάποτε καλό επιθεωρητή στην Κρίπο, «προτού οι εγκληματίες φορέσουν γκρίζες κομψές στολές και κριθούν έγκλειστοι μόνο οι αθώοι». Ενώ για την καθημερινότητά του στο φασιστικό άγος έχει αυτό να δηλώσει: «Πριν ζήσω στη ναζιστική Γερμανία, δεν νομίζω πως ήξερα τι σημαίνει θανάσιμο αμάρτημα».
Το καλοκαίρι του 1943 ο Μπέρνι είναι 47 ετών και έχει επιστρέψει από τη Λευκορωσία και την έρευνα στο δάσος του Κατίν, της οποίας τα μακάβρια ευρήματα πληροφορηθήκαμε στον «Άνθρωπο χωρίς ανάσα». Το ανατολικό μέτωπο συρρικνώνεται, οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί πυκνώνουν, οι στερήσεις εντείνονται και η Γερμανία οδεύει προς την κόλαση που η ίδια προκάλεσε. Όταν ο Γκέμπελς τον καλεί στο γραφείο του στο υπουργείο Προπαγάνδας για να του αναθέσει τη με κάθε κόστος επιστροφή της καλλονής Ντάλια Ντρέσνερ στα κινηματογραφικά στούντιο της UFA, ο Μπέρνι Γκούντερ ξεκινά για μια νέα αποστολή, που θα τον φέρει αντιμέτωπο με φρικαλεότητες που μπροστά τους ωχριούν ακόμα και οι «συμφορές του πολέμου», του Γκόγια.
Ο ερωτύλος ντετέκτιβ γνωρίζει τη διάσημη ηθοποιό, και το κόστος που πρέπει να πληρώσει για τη βραδιά που περνά μαζί της είναι όμοιο με το τίμημα του Φάουστ για μια νύχτα με την Ωραία Ελένη. Γεννημένη στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η Ντάλια στέλνει τον Μπέρνι στο κατόπι του πατέρα της, Άντουν Τζούρκοβιτς, φραγκισκανού μοναχού που μετουσιώθηκε σε φονιά της κροατικής Ουστάσι. Ο πρώην πατέρας Λαδίσλαος στο μοναστήρι Πετρίτσεβακ της Μπάνια Λούκα, είναι πλέον ο διαβόητος συνταγματάρχης Ντράγκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Γιασένοβατς, όταν ο Μπέρνι καταφθάνει. Τα όσα βλέπει εκεί υποχρεώνουν το ντετέκτιβ να συμπεράνει ότι «ο καθολικισμός μοιάζει κατάρα και όχι πίστη», ενώ καταπτοημένος από τα θεάματα που αντικρίζει στο γιγάντιο τόπο εξόντωσης της Κροατίας, σερβίρει στη Ντρέσνερ ένα βολικό ψέμα για το ποιόν του Τζούρκοβιτς, προκειμένου να εκπληρώσει τις επιθυμίες του Γκέμπελς αποφεύγοντας παράλληλα την κρεμάλα, στην οποία νομοτελειακά οδηγεί η ενδεχόμενη αποκάλυψη της απόκρυφης σχέσης του.
Στη συνέχεια το θέατρο της υπόθεσης μεταφέρεται σε μια Ζυρίχη – παράδεισο κατασκόπων. Όπου οι δοσοληψίες του ιδρύματος Νόρντχαφ με ελβετούς αξιωματούχους, των οποίων η δράση μας απασχολεί από την αρχή του βιβλίου, γίνονται ξεκάθαρες στον Μπέρνι και μια λαθραία μεταφορά χρυσού τον μετατρέπει σε συνεργό του στρατηγού Σέλενμπεργκ και της απόπειρας για μεταστροφή της πορείας του πολέμου. Μοιραία οι ιστορίες εφάπτονται, και ο Μπέρνι Γκούντερ απομένει στο σημείο όπου τον έχουμε συνηθίσει: Ένας καλός άνθρωπος σε δυσχερέστατες συνθήκες.
Το χαμόγελό του Μπέρνι κρύβει πάντα σαρκασμό και τα αναρίθμητα λογοπαίγνια ρέπουν προς τη νοσηρότητα. Νοσηρότητα ανάμεικτη με ρομάντζο –τα μεγάλα, γαλάζια του μάτια είναι θλιμμένα «γιατί τόσα χρόνια δεν σε έβλεπαν» και οι ερωμένες του έχουν περιποιημένα νύχια βαμμένα ροζ, «σαν καλοσχηματισμένα πέταλα μικρών γερανιών». Ενώ οι τελευταίοι του σπασμοί στους βουβώνες μιας παρτενέρ θυμίζουν «ετοιμοθάνατη καρδιά, που παλεύει να καθυστερήσει το αναπόφευκτο του χωρισμού».
Πόλεμος, μελόδραμα,μυστήριο, η ικανότητα για μεγαλείο και καταστροφή που ενυπάρχει σε όλους τους ανθρώπους: άλλη μια χορταστική τουρνέ στο σφοδρό σύμπαν του Μπέρνι Γκούντερ.
Philip Kerr, «Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ», σελίδες 472, Ιλάειρα Διονυσοπούλου, εκδόσεις Κέδρος
Στο βιβλίο του κτηνιάτρου Κλοντ Μπεατά, που μπήκε στη λίστα των πλέον ευπώλητων βιβλίων της Γαλλίας, μαθαίνεις πολλά και άγνωστα μυστικά για τη γάτα σου
10°
