Γιατί το θέατρο μιλά ξανά για τον εγκλεισμό;

Το θέμα του εγκλεισμού επιστρέφει φέτος δυναμικά στο θέατρο. Μετά την πανδημία, η απομόνωση και η εσωστρέφεια έγιναν συλλογικό βίωμα, ένα κοινό σημείο αναφοράς για το πώς βιώνουμε τη μοναξιά, την εξάρτηση και την ανάγκη για επαφή. Οι δημιουργοί, συχνά ασυναίσθητα, ξαναπιάνουν αυτό το νήμα: η σκηνή μετατρέπεται σε τόπο δοκιμής των ορίων του ανθρώπου. Η αναζήτηση δεν αφορά μόνο τον φυσικό εγκλεισμό αλλά και τον συμβολικό. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι εγκλωβισμένος σε «αόρατα» όρια – κοινωνικά, τεχνολογικά, ψυχολογικά: η πίεση των κοινωνικών ρόλων, οι έμφυλες ταυτότητες, η εργασία, η οικονομική ανασφάλεια, η εξάρτηση από την τεχνολογία δημιουργούν μια νέα, πιο «σιωπηλή» φυλακή.

Το θέατρο, ως καθρέφτης της κοινωνίας, έρχεται να αναδείξει αυτή τη συνθήκη, δίνοντας την ευκαιρία στους σκηνοθέτες να πειραματιστούν με κλειστούς χώρους, μονολόγους και ψυχολογικά τοπία. Μέσα στο κλείσιμο, όμως, αναδύεται η ανάγκη για αληθινή παρουσία. Ο εγκλεισμός λειτουργεί όχι μόνο ως τραύμα, αλλά και ως αφετηρία-σημείο επανεκκίνησης, μια πράξη αντίστασης απέναντι στην υπερπληροφόρηση ή το θάρρος να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου κι όσα κρύβεις μέσα σου.  Οι φετινές παραστάσεις αποδεικνύουν ακριβώς αυτό: ο εγκλεισμός για τους σκηνοθέτες δεν είναι απλώς ένα θέμα. Είναι μια υπαρξιακή κατάσταση, ένα σύμβολο των ορίων που θέτει ο άνθρωπος στον εαυτό του, και η σκηνή, ο τόπος όπου αυτά τα όρια δοκιμάζονται, παραβιάζονται ή μεταμορφώνονται. Οι ήρωες εγκλωβίζονται σ’ ένα κελί, σ’ ένα σπίτι, σε μια κοινωνική συνθήκη ή σ’ έναν ψυχικό λαβύρινθο. Κι όμως, εκεί, μέσα στην απομόνωση, γεννιέται η πιο βαθιά επικοινωνία: με τον εαυτό, με τον άλλον, με το κοινό. Οι δημιουργοί εξερευνούν τον εγκλεισμό από κάθε δυνατή οπτική: από τα σκληρά τείχη των φυλακών έως τα αόρατα σύνορα της ψυχής και μέχρι την περιθωριοποίηση.

Ας δούμε παρακάτω τους διάφορους τρόπους εγκλεισμού και απομόνωσης που έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο θεατρικό τοπίο της σεζόν 2025-2026

Ο κυριολεκτικός εγκλεισμός: όταν το θέατρο γίνεται σκηνή φυλακής

Η θεατρική μεταφορά του έργου του Στίβεν Κινγκ «Η τελευταία έξοδος – Ρίτα Χέιγουορθ» μάς μεταφέρει σε ένα πολύ αυστηρό σωφρονιστικό ίδρυμα. Πρωταγωνιστές δύο κρατούμενοι. Ο Άντι (Νίκος Ψαρράς) έχει φυλακιστεί άδικα για τον φόνο της συζύγου του κι ελπίζει στην αποφυλάκισή του, που δεν έρχεται. Εκεί γνωρίζει τον Ρεντ (Δημήτρης Παπανικολάου) και αναπτύσσεται μεταξύ τους μια σπάνια φιλία. Τη συνέχεια τη γνωρίζετε όσοι έχετε δει την ταινία. Ανυπομονούμε να την παρακολουθήσουμε και στη θεατρική της μεταφορά, σε σκηνοθεσία των αδερφών Σταυρόπουλων. (Θέατρο Άνεσις)

Στο θέατρο του Νέου Κόσμου παίζεται φέτος το «Intra muros» του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα Αλεξίς Μισαλίκ, σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη. Ένας πρώην καταξιωμένος σκηνοθέτης καλείται από την κοινωνική λειτουργό μιας φυλακής για να τρέξει ένα θεατρικό εργαστήρι για τους φυλακισμένους. Τελικά εμφανίζονται μόνο δυο φίλοι βαρυποινίτες. Καθώς τα μαθήματα προχωρούν, αλήθειες και κρυμμένα μυστικά έρχονται στο φως, ενώ φαινομενικά ασύνδετες ιστορίες αρχίζουν να συνδέονται μεταξύ τους.

Για τέταρτη σεζόν, έπειτα από τα συνεχή sold out, επιστρέφει το «Μια άλλη Θήβα» του Σέρχιο Μπλάνκο, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. Ένας θεατρικός συγγραφέας (Θάνος Λέκας) επισκέπτεται στις φυλακές έναν κρατούμενο (Δημήτρης Καπουράνης) ώστε να κάνει τη ζωή του θεατρικό έργο. Καθώς οι δύο άντρες σιγά σιγά γνωρίζονται και ανοίγονται ο ένας στον άλλο, ακούμε αλήθειες για τη ζωή του κρατούμενου πατροκτόνου που τον καθιστούν συμπαθή, παρόλο που διέπραξε ένα ιδιαίτερα ειδεχθές έγκλημα. (Θέατρο Κνωσός)

Ο «Πουπουλένιος» του Μάρτιν ΜακΝτόνα, σε σκηνοθεσία Νικορέστη Χανιωτάκη συνεχίζεται για δεύτερη σεζόν με ανανεωμένο καστ στο Σύγχρονο Θέατρο. Εδώ είμαστε ένα βήμα πριν τη φυλακή, καθώς ένας συγγραφέας βρίσκεται στο ανακριτικό γραφείο ενός δικτατορικού καθεστώτος επειδή τα έργα του προσομοιάζουν με ανεξιχνίαστους φόνους παιδιών που πλήττουν την πόλη. Καθώς η ανάκριση προχωρά, αποκαλύπτονται ζοφερές αλήθειες για τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα και του αδερφού του, που έχει νοητική στέρηση. Πώς οι γονείς μπορούν να σπρώξουν ένα παιδί στο έγκλημα;

Οι παγιδευμένοι και τα θύματα του stalking

Πολλές παραστάσεις της σεζόν 2025-2026 ενέχουν την έννοια της φυλακής, του εγκλωβισμού σε έναν χώρο απ’ όπου δεν υπάρχει διέξοδος.

Το «Dracula», σε διασκευή και σκηνοθεσία του Θάνου Παπακωνσταντίνου μεταφέρει επί σκηνής την ιστορία του δημοφιλούς λογοτεχνικού ήρωα, του Δράκουλα, ο οποίος προσκαλεί 6 άτομα στον πύργο του. Αν και είναι δύσκολο να φτάσει κάποιος στο κατώφλι του, αν καταφέρει να φτάσει, δεν φαίνεται να μπορεί να αντισταθεί στο να εισέλθει. Μάλιστα, έξω από τον Πύργο υπάρχει ένας καθρέφτης που αντικατοπτρίζει τις επιθυμίες του κάθε επισκέπτη, δίνοντάς του δέλεαρ να μπει. Με ανταλλαγή το αίμα του… Αφού εισέλθει στον Πύργο, δεν υπάρχει επιστροφή. (Θέατρο Πόρτα). Το ίδιο θέμα διαχειρίζεται με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο o Johny O. στο «Nomsferatu», που επιστρέφει για δεύτερη χρονιά, σε μεγαλύτερο χώρο (Θέατρο 104, έως 27 Νοεμβρίου). Μέσω του βωβού κινηματογράφου, μας μεταφέρει στον σκοτεινό κόσμο του κόμη Ορλόκ, συνδυάζοντας κωμικά με δραματικά στοιχεία.

Δύο παραστάσεις φέτος θίγουν το θέμα του stalking. Η πρώτη είναι το «Misery» του Στίβεν Κινγκ, που μεταφέρεται στο θεατρικό σανίδι σε σκηνοθεσία Έλενας Καρακούλη. Στους κεντρικούς ρόλους η Φιλαρέτη Κομνηνού και ο Αναστάσης Ροϊλός. Ο τελευταίος υποδύεται έναν διάσημο συγγραφέα που διασώζεται από ένα ατύχημα από τη νούμερο 1 θαυμάστριά του, μια διαταραγμένη προσωπικότητα. Χωρίς τη δυνατότητα να κινηθεί, βρίσκεται ουσιαστικά φυλακισμένος σε ένα απομακρυσμένο σπίτι μέσα στη χιονοθύελλα, ενώ εκείνη δεν φαίνεται διατεθειμένη να καλέσει άλλη βοήθεια (Θέατρο Άνεσις). Από την άλλη, έχουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη θεατρική μεταφορά του έργου «Το μικρό ταρανδάκι», έναν πολύ δυνατό μονόλογο ενός άντρα που τον καταδιώκει στενά μια θαυμάστριά του. Όλα ξεκίνησαν όταν, ενώ εργαζόταν σ’ ένα μπαρ, πρόσφερε ένα ποτό σε μια θλιμμένη πελάτισσα. Έτσι άρχισε ο εφιάλτης του, που μεταφράζεται σε 41.071 email, φωνητικά μηνύματα που έφταναν σε διάρκεια τις 350 ώρες, 744 tweets, 46 μηνύματα στο Facebook, 106 σελίδες επιστολών και περίεργα δώρα. Την παράσταση σκηνοθετεί ο Μάκης Παπαδημητρίου, ενώ επί σκηνής θα δούμε τον Διονύση Πιφέα. (Θέατρο Ιλίσια - Βολανάκης)

Πρωταγωνιστές σε κατάσταση πολιορκίας

Τι συμβαίνει όταν ένας αγαπημένος καθηγητής γίνεται ξαφνικά βορά των εξαγριωμένων μαθητών ή φοιτητών του; Αυτό είναι το θέμα που έχουν «Οι άγριοι» του Γιώργου Παλούμπη, που συνεχίζεται φέτος. Ενώ οι φοιτητές έχουν επισκεφτεί τον καθηγητή τους στο σπίτι του στην Κυψέλη, ξαφνικά αποκαλύπτονται ένοχα μυστικά, με αποτέλεσμα η κατάσταση να βγει εκτός ελέγχου (Θέατρο Τζένη Καρέζη).

Το ίδιο ζήτημα θίγει και η «Ράβδος» του Μαρκ Ρέιβενχιλ, σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα, που παρουσιάζεται για τρίτη συνεχόμενη σεζόν. Ένας καθηγητής πριν τη σύνταξη –μέχρι τότε αγαπητός σε όλη τη σχολική κοινότητα– δεν μπορεί να βγει από το σπίτι του, καθώς πολιορκείται από εξαγριωμένους μαθητές του. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο ο Άρης Λεμπεσόπουλος (Θέατρο Οδού Κυκλάδων - Λευτέρης Βογιατζής)

Η αληθινή ιστορία του γιατρού Βασίλη Τσιρώνη γίνεται θεατρική παράσταση από τους Αντώνη Τσιοτσιόπουλο και Γιώργο Παλούμπη, με τον δεύτερο να υπογράφει και τη σκηνοθεσία. Στα «Ανεξάρτητα κράτη», που επιστρέφουν για δεύτερη χρονιά, μια τολμηρή νεαρή δημοσιογράφος (Άλκηστις Ζιρώ) προσπαθεί να μάθει την αλήθεια για τον θάνατο του γιατρού, που ζούσε σε κατάσταση πολιορκίας επί 4 μήνες από την αστυνομία, καθώς είχε ορίσει το σπίτι του ως «Ανεξάρτητο κράτος». Δολοφονία ή αυτοκτονία; (Θέατρο Χώρα)

Ψυχικός και θρησκευτικός εγκλεισμός

Τι συμβαίνει όταν κάποιος ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν από το σήμερα, είτε επειδή είναι οπαδός μιας θρησκείας είτε επειδή έρχεται το τέλος του κόσμου είτε επειδή πούλησε την ψυχή του στον Διάβολο;

Η παράσταση Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία του Τιμ Κρόουτς παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ραπτοτάσιου. Κινούμαστε μεταξύ αλήθειας και επιστημονικής φαντασίας. Μια μητέρα επιστρέφει για να πάρει πίσω την κόρη της, αλλά εκείνη δεν την αναγνωρίζει πλέον, καθώς έχει «υπνωτιστεί» από τις διδαχές του προφήτη μιας αίρεσης που προετοιμάζει τους πιστούς του για το τέλος του κόσμου. Επί σκηνής η Πέγκυ Τρικαλιώτη με τη Νοεμή Βασιλειάδου και σε διπλή διανομή ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης και ο Γιώργος Βαλαής. (Πολυχώρος ΦΙΑΤ, από 1 Νοεμβρίου)

Παρόμοιο είναι το θέμα που έχουν και «Οι ανέγγιχτες», μόνο που εδώ κάνουμε λόγο για τις τελευταίες πιστές μιας παλιάς αίρεσης, που ζουν απομονωμένες σ’ ένα δάσος στην Αμερική. Η ηρεμία τους διαταράσσεται όταν εισβάλλει ξαφνικά στη ζωή τους ένας ξένος και ανατρέπει τα δεδομένα τους. Το έργο υπογράφουν οι Αντώνης Χανιώτης και Λάμπρος Κομζιάς. (Θέατρο Χώρος, από 14 Νοεμβρίου)

Μια διαφορετική περίπτωση εξετάζει ο «Ευγένιος» του Φρανκ Μακ Γκίνες, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Καραμίχου. Μια οικογένεια είναι «κλεισμένη» στον κόσμο της και γιορτάζει τα 20ά γενέθλια του μικρού γιου, που αυτοκτόνησε 2 χρόνια πριν. Η ξαδέρφη του, η οποία τον βρήκε νεκρό, έρχεται να φέρει ένα δώρο που θα ταράξει τα νερά. (Θέατρο Σημείο)

Το «Τέλος του παιχνιδιού» του Σάμιουελ Μπέκετ, που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Μάκη Παπαδημητρίου, μας μεταφέρει σ’ ένα ερειπωμένο τοπίο μετά το τέλος του κόσμου, όπου οι ήρωες προσπαθούν να επικοινωνήσουν, να γεφυρώσουν τις μεταξύ τους αποστάσεις όχι μόνο με λόγια αλλά και με πολλές σιωπές. Επί σκηνής το αγαπημένο δίδυμο Παπαδημητρίου-Χρυσοστόμου. Μαζί τους ο Δημήτρης Ντάσκας και η Φραγκίσκη Μουστάκη. (Θέατρο Ιλίσια)

Στο έργο «Εκείνος που έκλεψε τη μέρα και το πλήρωσε τη νύχτα» του Γκέοργκ Κάιζερ, ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί τον Ορφέα Αυγουστίδη σε ένα αριστούργημα του γερμανικού εξπρεσιονισμού που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ένας τραπεζικός υπάλληλος, παγιδευμένος στη ρουτίνα του, αποφασίζει να κάνει κατάχρηση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού για τα μάτια μιας γυναίκας. Τελικά παγιδεύεται σ’ έναν κόσμο όπου νομίζει ότι ήθελε να ζήσει και στο τέλος γίνεται ένα με τη μάζα, φορώντας μάσκα, όπως τα υπόλοιπα πρόσωπα του έργου. (Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου, από 17 Δεκεμβρίου)

Το ίδιο σκοτεινό και αλλόκοτο είναι και το σύμπαν του Άρη Μπινιάρη στη διασκευή του στον «Φάουστ» του Γκαίτε, που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά, με άλλη διανομή (Χάρης Φραγκούλης στον ρόλο του Φάουστ, Ανδρέας Κοντόπουλος στον ρόλο του Εωσφόρου). Για τον έρωτα μιας γυναίκας, ο κεντρικός ήρωας πουλά την ψυχή του στον Διάβολο. (Εθνικό Θέατρο)

Όταν ο ήρωας είναι δέσμιος της μοίρας του

Η κατάρα των Ατρειδών μεταφέρεται σε κλειστό θέατρο στην «Ηλέκτρα εντός», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου. Το ταξίδι της παράστασης ξεκίνησε το καλοκαίρι, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Πορεία, όμως, αποφάσισε να επεξεργαστεί καταλλήλως την παράσταση, ώστε να παρουσιαστεί τον χειμώνα, με ανανεωμένη διανομή. Ο ίδιος κράτησε τον ρόλο του Αίγισθου. Η κεντρική ηρωίδα (Λουκία Μιχαλοπούλου) είναι εγκλωβισμένη στο χρέος της για εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα της, ενώ περιμένει τον αδερφό της, Ορέστη (Κωνσταντίνος Ζωγράφος), ως σωτήρα, ώστε να διαπράξει εκείνος τη μητροκτονία. (Θέατρο Πορεία, από 19 Δεκεμβρίου)

Από την άλλη, φέτος θα παρακολουθήσουμε έναν διαφορετικό, σύγχρονο «Οιδίποδα», εμπνευσμένο από την τραγωδία του Σοφοκλή. Ο Ρόμπερτ Άικ μεταφέρει τον «Οιδίποδα» στο σήμερα, σε ένα πολιτικο-οικογενειακό θρίλερ. Με πρωταγωνιστές τον Γιώργο Κουρή και την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ο Βρετανός σκηνοθέτης μάς μεταφέρει σ’ ένα οικογενειακό τραπέζι, λίγο πριν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εκλογών. Ενώ το ρολόι μετρά αντίστροφα και ο πρωταγωνιστής είναι το απόλυτο φαβορί, ξαφνικά ανατρέπονται τα πάντα. (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, από 18 Νοεμβρίου)

Όταν η δουλειά γίνεται δουλεία

6 έργα προσεγγίζουν με διαφορετικό τρόπο το εργασιακό πρόβλημα της εποχής, σε μια χώρα όπου αυξάνονται τα ωράρια εργασίας, μειώνεται ο ελεύθερος χρόνος ενώ οι μισθοί παραμένουν χαμηλοί.

Οι «Δούλες» του Ζαν Ζενέ, που επιστρέφουν για δεύτερη σεζόν, μάς μεταφέρουν επί σκηνής την ιστορία των αδερφών Παπέν. Τρεις ηθοποιοί μεταφέρουν με έντονη σωματικότητα τα βασανιστήρια που περνούν οι δυο υπηρέτριες από την κυρία τους. Η επιθυμία της δολοφονίας είναι έντονα έκδηλη στη συμπεριφορά τους και παρουσιάζεται ως η μόνη λύση προκειμένου να γλιτώσουν. Η προσέγγιση του Σάββα Στρούμπου θέλει να τονίσει το φαινόμενο της εθελοδουλείας των δυο γυναικών. (Άττις - Νέος Χώρος)

Από την άλλη, οι «Σπυριδούλες» της Νεφέλης Μαϊστράλη, που συνεχίζονται για τρίτη χρονιά σε νέα θεατρική στέγη, θίγουν από μια άλλη οπτική γωνία το ίδιο ζήτημα. Με αφετηρία τη γνωστή ιστορία της Σπυριδούλας, το έργο, σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη και Χάρη Κρεμμύδα, μελετά τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των κοριτσιών που έρχονταν από την επαρχία στην Αθήνα ως οικιακές βοηθοί σε σπίτια της καλής κοινωνίας. (Νέο θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου)

Η παράσταση του Μαξ Βολφ Φρίντλιχ «ΔΟΥΛΕΙΑ» (επίτηδες μεταγραμμένη στα ελληνικά με κεφαλαία ώστε να υπάρχει αμφισημία για τον τόνο), σε μετάφραση και σκηνοθεσία του Μενέλαου Καραντζά, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το θέμα της είναι το εργασιακό burn out. Μια εργαζόμενη σε μια εταιρεία ψηφιακής τεχνολογίας βρίσκεται σε αναγκαστική άδεια λόγω ενός ξεσπάσματός της στον εργασιακό της χώρο. Το περιστατικό μαγνητοσκοπήθηκε από τους συναδέλφους της και έγινε viral. Για να επιστρέψει στην εργασία της, πρέπει να λάβει βεβαίωση από τον ειδικό ψυχολόγο. Ενώ οι δυο τους έρχονται σε επαφή, αποκαλύπτονται αλήθειες που σοκάρουν. (Studio Μαυρομιχάλη)

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το «Αρμπάιτ», το νέο έργο που γράφουν και σκηνοθετούν ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος και ο Γιώργος Παλούμπης. Μια σπονδυλωτή παράσταση αποτελούμενη από 7 διαφορετικές ιστορίες με θέμα τις συνθήκες εργασίας. Arbeit στα γερμανικά σημαίνει εργασία, ενώ η λέξη μάς θυμίζει την επιγραφή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης: Arbeit macht frei (η εργασία απελευθερώνει). (Θέατρο Σταθμός)

Αντίστοιχο είναι το θέμα και στην «Κουζίνα» του Βρετανού Άρνολντ Γουέσκερ, που σκηνοθετεί ο Γιώργος Κουτλής. Ένα έργο που γράφτηκε το 1956, αλλά παραμένει τρομακτικά επίκαιρο. Μας μεταφέρει στο εσωτερικό μιας κουζίνας ενός πολυσύχναστου εστιατορίου, όπου το προσωπικό τρέχει με απίστευτους ρυθμούς. Στις λίγες στιγμές ηρεμίας και χαλάρωσης, προσπαθούν να ξαποστάσουν, να ονειρευτούν, να ερωτευτούν. Πρωταγωνιστεί ο Μιχάλης Σαράντης, πλαισιωμένος από έναν θίασο 14 ηθοποιών και μουσικών. (Θέατρο Κιβωτός, από 7 Νοεμβρίου)

Με έναν πιο ποιητικό και καυστικό τρόπο, μεταφέρεται το ίδιο ζήτημα επί σκηνής στη «Δίκη» του Κάφκα, σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη. Ο Γιόσεφ Κ. (Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος), ένας απλός υπάλληλος, συλλαμβάνεται ξαφνικά ένα πρωί στο σπίτι του με τις πιτζάμες, αλλά δεν καταλαβαίνει γιατί κατηγορείται. Ωστόσο, του επιτρέπουν να συνεχίσει κανονικά τις δραστηριότητές του, ενώ τον παρακολουθούν. (Θέατρο Ark, από 5 Νοεμβρίου)

Κοινωνικοί κανόνες και στερεότυπα σχετικά με το φύλο και την ηλικιακή ομάδα

Όταν οι κανόνες της κοινωνίας σού στερούν την ελευθερία κινήσεων και σε εγκλωβίζουν σε καταστάσεις απ’ όπου αδυνατείς να ξεφύγεις, λόγω φύλου, κοινωνικών συμβάσεων και κανόνων, ηλικίας, ακόμα και σεξουαλικού προσανατολισμού.

Το έργο «Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας» του Εντουάρ Λουί, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Σωτηρίου, με την Ελένη Κοκκίδου και τον Κωνσταντίνο Γεωργόπουλο, παρουσιάζει την ιστορία μιας γυναίκας που παλεύει να επιβιώσει και να υπάρξει μέσα σ’ έναν κόσμο ανισοτήτων, σιωπής και βίας. (Θέατρο Τζένη Καρέζη, από 12 Νοεμβρίου)

Ένα ακόμη έργο του Λουί, το «Η Μονίκ δραπετεύει», στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, μελετά την ιστορία μιας μητέρας που εγκαταλείπει τον κακοποιητικό άντρα της και βρίσκει καταφύγιο στον γιο της. Ο Γιώργος Σουλεϊμάν σκηνοθετεί τη Θέμιδα Μπαζάκα και τον Δημήτρη Φουρλή σε ένα έργο όπου η μητέρα προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες στη σχέση της με τον γιο της. Θα αποδειχτεί σωτήρας ή ένας ακόμη εξουσιαστής της;

Στο «Prima facie», που συνεχίζεται για δεύτερη σεζόν στο Πορεία σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, η Λένα Παπαληγούρα αγωνίζεται να αποδείξει το αυταπόδεικτο, παλεύοντας ως γυναίκα ανάμεσα σε άντρες δικηγόρους. Μια πετυχημένη δικηγόρος πέφτει θύμα βιασμού από συνάδελφό της και ξεκινά μια δικαστική διαμάχη, το αποτέλεσμα της οποίας φαίνεται προδιαγεγραμμένο. (Θέατρο Πορεία)

Από την άλλη, μια καθηγήτρια λογοτεχνίας (Θεοδώρα Τζήμου) δέχεται σχόλια επειδή πηγαίνει με φούστα στη δουλειά της. Ένα τυχαίο γεγονός πυροδοτεί μια κατάσταση μεγάλης έντασης στην τάξη, όπου συγκρούεται με τους μαθητές της. Είναι τελικά η βία ο μόνος τρόπος για να επιβληθούμε; Αυτά τα ζητήματα μελετώνται στη «Μέρα της φούστας» του Ζ.Π. Λίλιενφελντ, σε σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου. (Θέατρο Δίπυλον)

Μπορεί η ομορφιά σου να σε στείλει στον θάνατο; Το έργο του Ζουζέπ Μαρία Μιρό, σε σκηνοθεσία Ζωής Ξανθοπούλου, που ερμηνεύει ο Αργύρης Ξάφης σε ένα συγκλονιστικό one-man show, επιστρέφει για τρίτη χρονιά στο Θησείον. Ένας πολύ όμορφος νέος βρίσκεται δολοφονημένος. Ποιος διέπραξε το έγκλημα; Πώς ήταν τα παιδικά του χρόνια που καθόρισαν και τις σεξουαλικές του προτιμήσεις;

Ένας άλλος συγκλονιστικός μονόλογος συνεχίζεται για τρίτη χρονιά στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου. Ο Ορφέας Αυγουστίδης, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, ζωντανεύει επί σκηνής την ιστορία του Άλαν Τούρινγκ, της ιδιοφυούς προσωπικότητας που έσπασε τον κώδικα των ναζί. Η συμβολή του στην παύση των όπλων έμεινε για πάρα πολλά χρόνια μυστική, καθώς προδόθηκε από την εποχή του λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού και αυτοκτόνησε. Στην παράσταση παρακολουθούμε μια τελευταία του προσπάθεια να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο.

Σε διαφορετικό κλίμα και με σατιρικό τρόπο, το «Καπούτ» του Άλντο Νικολάι, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Διαμαντόπουλου, πραγματεύεται το πώς αντιμετωπίζει η κοινωνία τους ηλικιωμένους. (Θέατρο Αλκμήνη)

Το «Χωρίς αναστολή» της Μαρίας Μαυρικάκη, σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντωνίου, εξερευνά τη σχέση ενός ζευγαριού με τις νέες τεχνολογίες. Δύο ηλικιωμένοι μπλέκονται στα άδυτα του dark web και αντιμετωπίζουν διλήμματα σχετικά με ύποπτες συναλλαγές που θα τους φέρουν εύκολα μαύρο χρήμα. (Θεατρική Σκηνή Αντώνη Αντωνίου)

Εγκλεισμός στον εαυτό σου λόγω θεμάτων υγείας

Η Μαρία Ναυπλιώτου συνεχίζει και φέτος να συγκινεί με την ερμηνεία της στο «Ακρωτήρι» του Σαρ Γουάιτ, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου. Υποδύεται μια νευρολόγο η οποία πάσχει από μια σπάνια μορφή άνοιας. Η μη γραμμική αφήγηση, η ερμηνεία της πρωταγωνίστριας, ο ρυθμός του έργου προσδίδουν στην παράσταση μια ιδιαίτερη δυναμική. (Θέατρο Ιλίσια)

Το ίδιο θέμα θίγει και το «Πριν ανοίξουμε φτερά» του Φλοριάν Ζελέρ, σε σκηνοθεσία Άννας-Μαρίας Παπαχαραλάμπους. Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, που ζει μια ζωή μαζί, έρχεται αντιμέτωπο με την άνοια. Ο Φιλίπ (Δημήτρης Καταλειφός) αρχίζει να χάνει τη μνήμη του και το σπίτι μετατρέπεται σε λαβύρινθο, όπου μόνο η Μαντλέν (Ζωή Ρηγοπούλου) μπορεί να τον βοηθήσει. (Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης)

Άλλο ένα έργο του Ζελέρ με παρόμοια θεματική παρουσιάζεται στο θέατρο Στοά: «Ο πατέρας μου», σε σκηνοθεσία του Θανάση Παπαγεωργίου, με πρωταγωνιστή τον ίδιο και την Εύα Καμινάρη. Εδώ η παράσταση μελετά τη σχέση μιας κόρης με τον ανοϊκό πατέρα της, τον οποίο φροντίζει.

Το ζήτημα της υπερβολικής παχυσαρκίας που καταντά αρρώστια τίθεται στη «Φάλαινα», που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά στον Νέο Ακάδημο. Ένας καθηγητής αγγλικών έχει απομονωθεί στο σπίτι του και ζει μακριά απ’ όλους –ακόμα κι από την κόρη του– καθώς του είναι αδύνατο να κινηθεί λόγω του υπερβολικού βάρους του. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, που έχει αναλάβει και τη σκηνοθεσία.

Το θέμα της κώφωσης μελετά η παράσταση «Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού» του Μαρκ Μέντοφ, που εξετάζει τη σχέση ενός δασκάλου με μια πρώην μαθήτριά του, που έχει επιλέξει να ζει απομονωμένη από τους άλλους ανθρώπους. Μεταξύ τους θα δημιουργηθεί μια τρυφερή σχέση. Στους κεντρικούς ρόλους η Ευσταθία Τσαπαρέλη και ο Πάρις Θωμόπουλος, ενώ τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος.

Σε συνθήκες πολέμου ή ιστορικών αναταραχών

Δύο έργα που μας μεταφέρουν στον χρόνο, το ένα πολύ και το άλλο λίγο. Ο «Ερρίκος Ε΄» του Σαίξπηρ, ανεβαίνει 85 χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση στην Ελλάδα, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή. Είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά του κείμενα και περιγράφει τον νικηφόρο πόλεμο της τότε πολύ πιο αδύναμης Αγγλίας ενάντια στη δυνατή Γαλλία. Ο Ερρίκος Ε΄ είναι ο βασιλιάς της Αγγλίας ο οποίος αποφασίζει να ξεκινήσει αυτόν τον πόλεμο. Ο λαός του τον ακολουθεί και εντέλει νικά. Το πιο πολεμικό και ταυτόχρονα αντιπολεμικό έργο του Σαίξπηρ. (Θέατρο Σημείο)

Από την άλλη, η «Χαμένη άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα αναφέρεται στα Ιουλιανά και την περίοδο πολιτικών αναταραχών που προηγήθηκε της Δικτατορίας. Ο κεντρικός ήρωας επιστρέφει στη χώρα του έπειτα από πολλά χρόνια νομίζοντας πως οι αγώνες του μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν φέρει ισορροπία στη χώρα. Κι όμως οι ιστορικές εξελίξεις τον διαψεύδουν. Έτσι, σιγά σιγά ξυπνά από τις ψευδαισθήσεις του και βλέπει μπροστά του τη σκληρή πραγματικότητα. (Θέατρο Πορεία)

Η περιθωριοποίηση

Σ’ έναν κόσμο όπου όλοι πρέπει να τηρούν συγκεκριμένους κανόνες, όσοι θέλουν να ξεχωρίσουν και να εκφράσουν μια αντίθετη άποψη είτε εξαγοράζονται από το σύστημα είτε περιθωριοποιούνται.

Ο «Εχθρός του λαού» του Ερρίκου Ίψεν, μια συμπαραγωγή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου με τη Schaubühne Berlin, καταδικάζει έναν άνθρωπο που προσπαθεί να υπερασπιστεί το καλό της κοινωνίας εις βάρος του οικονομικού συμφέροντος των πολιτών. Ο γιατρός Στόλκμαν (Κωνσταντίνος Μπιμπής) ανακαλύπτει ότι το νερό της πόλης μολύνεται από τα λουτρά και προτείνει να απομακρυνθούν, για να προστατεύσει την υγεία των πολιτών. Ωστόσο, στοχοποιείται από τον ίδιο του τον αδερφό, που είναι ο δήμαρχος της λουτρόπολης (Μιχάλης Οικονόμου) και έχει με το μέρος του τον Τύπο και τη Δικαιοσύνη. Η διασκευή του Τόμας Οστερμάιερ φέρνει την παράσταση στο σήμερα, στο θέμα της κλιματικής αλλαγής και της πολιτικής διαφθοράς. (Θέατρο Κνωσός)

Αντί επιλόγου

Μέσα σ’ αυτό το πολυφωνικό τοπίο, το θέατρο λειτουργεί σαν πράξη απελευθέρωσης. Κάθε έργο, κάθε σκηνή, είναι μια προσπάθεια να σπάσουν τα κάγκελα, είτε αυτά υψώνονται από το κράτος είτε από την κοινωνία είτε από τον ίδιο τον εαυτό. Ύστερα από χρόνια πανδημιών, κρίσεων και ψηφιακής αποξένωσης, η σκηνή γίνεται ο τόπος όπου το «μέσα» και το «έξω» συναντιούνται ξανά. Γιατί, τελικά, η ελευθερία αρχίζει εκεί όπου τελειώνει ο φόβος. Και το θέατρο μοιάζει αποφασισμένο να μας το θυμίζει αυτό.