Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2023: 7 παραστάσεις με άξονα την ελευθερία στην Πειραιώς 260

Σε μια εποχή που όλοι επικαλούμαστε την ελευθερία, πόσο ελεύθεροι είμαστε; Να στοχαστούμε, να επιλέξουμε τον τρόπο ζωής μας, να πούμε τη γνώμη μας χωρίς φόβο. Και επιπλέον, πόσο έτοιμοι είμαστε να ακούσουμε θέσεις που δεν ταυτίζονται με το δικό μας εθνικό, φυλετικό, ταξικό, θρησκευτικό, σεξουαλικό «εμείς»; Τέτοια ερωτήματα διατρέχουν τον προγραμματισμό του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου που, με υπότιτλο «Η ελευθερία των άλλων», θέτει στο επίκεντρο μια από τις πιο απαιτητικές ιδέες. Γνωστοί Έλληνες και διεθνείς σκηνοθέτες έρχονται να αναδείξουν σχετικούς προβληματισμούς.

Την αυλαία στην Πειραιώς 260ανοίγει(στις 7 & 8 Ιουνίου) το «Βίι», η νέα σκηνική πρόταση του Ρώσου σκηνοθέτη Κιρίλ Σερεμπρένικοφ. Γνωστός για την ακτιβιστική του δράση υπέρ της Λοατκι+ κοινότητας και για την αντίθεσή του στο καθεστώς Πούτιν, στην πρώτη του καλλιτεχνική εξόρμηση στην Ελλάδα, ο άλλοτε καλλιτεχνικός διευθυντής (2012-2021) του Κέντρου Γκόγκολ της Μόσχαςσυνεργάζεται με Ρώσους, Ουκρανούς και Γερμανούς ηθοποιούς σε μια παράσταση που συμπυκνώνει την εναντίωσή του στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με αφετηρία μια νουβέλα τρόμου του Γκόγκολ και έχοντας επεξεργαστεί αναφορές, ντοκιμαντέρ και βίντεο για τον πόλεμο από την Μπούτσα, τη Μαριούπολη και το Ιρπίν, παρουσιάζει το Βίι ως ένα άψυχο τέρας με κλειστά μάτια που κλέβει από τους ανθρώπους την ταυτότητα και το μέλλον τους.

Από την «πραγματική ιστορία» του Σίμον Φρανκ, ενός Πολωνοεβραίου επιζώντα του Ολοκαυτώματος, ο οποίος αναπαριστά τη ζωή του με τη συμμετοχή κομπάρσων σ’ ένα χωριό της Αργεντινής όπου μετακομίζει, εκκινεί «Το θεατρικό έργο» (La obra) του Grupo Marea (στις 14 & 15 Ιουνίου). Εστιάζοντας στη δημιουργία του στη σχέση ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, φαντασίας και πραγματικότητας, οπρωτοποριακός σκηνοθέτης Μαριάνο Πενσότι –δουλειά του οποίου έχουμε δει παλιότερα στη Στέγη–, έρχεται με διάθεση να κλονίσει τις βεβαιότητές μας τόσο για το τι σημαίνει «θύτης» και «θύμα», όσο και για την έννοια της αναπαράστασης.

Μια ακόμα διεθνής συμπαραγωγή του Φεστιβάλ, ο «Τυφλός δρομέας» του Αμίρ Ρεζά Κουεστανί (στις 20-21 Ιουνίου). Πρεσβευτής μιας έντονα ποιητικής και συμβολικής καλλιτεχνικής γλώσσας, ο Ιρανός βραβευμένος σκηνοθέτης και δραματουργός φέρνει στη σκηνή ένα ανδρόγυνο που κάθε βράδυ τρέχουν πλάι στον τοίχο της φυλακής όπου εκείνη κρατείται, ο καθένας από τη δική του πλευρά. Οι διάλογοί τους ξέπνοοι, πλέκονται με τους εσωτερικούς μονολόγους τους σε μια παράσταση που, μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης κατάστασης στο Ιράν, προσεγγίζει πολιτικά ζητήματα όπως το προσφυγικό και η καταπίεση των γυναικών.

Εμπνευσμένο από τηΔήμητρα της Λέσβου από τη Σκάλα Συκαμιάςείναι το νέο έργο της Κατερίνας Λούβαρη Φασόη «Το ρόδο είναι ρόδο» που σκηνοθετεί ο Παντελής Δεντάκης (30 Ιουνίου-3 Ιουλίου). Η ηρωίδα του Διονυσία –που ερμηνεύει ο Χρήστος Στέργιογλου– ζει σε ένα παλιό σπίτι με συντροφιά τις γάτες της αυλής, τραγουδάει και ονειρεύεται, φοράει πολύχρωμα ρούχα, ανοίγει την πόρτα της σε ξένους και ντόπιους και δέχεται το μίσος και τον χλευασμό τους. Μέχρι την ύστατη ώρα, όμως, πιστεύει στη δύναμη της συγχώρεσης και στην καλοσύνη των ανθρώπων.Μια σκηνική πρόταση που μας προσκαλεί να αμφισβητήσουμε κάθε προκατάληψη που οδηγεί στην εξόντωση του διαφορετικού.

Μια δική της ανάγνωση στις «Βάκχες», που παντρεύει τον αρχαίο μύθο με μια queer παραστατική γλώσσα, αξιοποιώντας τα νέα μέσα, τον χορό και τον ήχο, τη μυστικιστική εμπειρία, καταθέτει η Έλλη Παπακωνσταντίνου (στις 4-6 Ιουλίου). Βρισκόμαστε σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, σε έναν κόσμο πολιτικής ορθότητας, ταξικά άνισο, όπου οι έμφυλες ταυτότητες και οι σχέσεις των ανθρώπων έχουν πλήρως ρυθμιστεί. Σ’ αυτό το σκηνικό κάνει την εμφάνισή του ο Διόνυσος για να αποκαλύψει, σύμφωνα με τη σκηνοθέτιδα, την ουσία των πραγμάτων, οδηγώνταςτα πρόσωπα σε μια βαθύτερη ένωση με το γίγνεσθαι.

Με στοιχεία θεάτρου-ντοκουμέντου, οι «Σπυριδούλες» που σκηνοθετούν ο Θανάσης Ζερίτης και ο Χάρης Κρεμμύδας (στις 8-11 Ιουλίου), έχουν επίσης ως αφετηρία ένα πραγματικό γεγονός. Η ιστορίατης 12χρονης «ψυχοκόρης» Σπυριδούλας που κακοποιούσαν οι εύποροι εργοδότες της συγκλόνισε την κοινή γνώμη της δεκαετίας του 1950. Αντλώντας από ντοκουμέντα και αφηγήσεις της εποχής αλλά και από γυναίκες που εργάζονται σήμερα ως εσωτερικές οικιακές βοηθοί, η Νεφέλη Μαϊστράλη και η ομάδα 4frontal φέρνουν στη σκηνή τις φωνές των γυναικών που έχουν βρεθεί σ’ αυτή τη θέση παλεύοντας για την αυτοδιάθεσή τους.

Στα πάθη και την οδύνη της ετερότητας σ’ έναν δυστοπικό κόσμοκαταδύονται ο Γιάννης Σκουρλέτης και οι Bijoux de kant με το drag ορατόριο «Τραγούδια του ελληνικού λαού» (στις 17-20 Ιουλίου). Διαβάζοντας άλλη μια φορά «λοξά» την παράδοση, με αφετηρία τη μουσική κατάθεση του Μικρασιάτη συνθέτη Γιάννη Κωνσταντινίδη, μιλούν για την πατριαρχία και την παρέκκλιση. Στη σκηνή η drag βαρύτονος Νίνα Νάη, η περφόρμερ Daglara και ο πιανίστας Γιώργος Ζιάβρας ξεδιπλώνουν ιστορίες από την απέραντη ύπαιθρο που περιβάλλει τις ελληνικές κωμοπόλεις.