Θεατρο - Οπερα

Μέσα στην Ελευθερία του έξω: Ο Πέτρος Τζεδάκης παίζει το Walk on the Wild Side της ζωής του

Μια παράσταση που όσοι την παρακολουθήσουν θα βρουν κάτι κοινό με τη δική τους ζωή, το δικό τους σκοτεινό τοπίο.

Μέσα στην Ελευθερία του έξω: Στις πρόβες της παράστασης που θα ανέβει στη Φάμπρικα, με τη μέθοδο του ΕΠΑΚ (Εργαστήρι Προσωπικής Ανάπτυξης Κρατουμένων).

Φλασμπάκ: 2019, μια ομάδα από 9 κρατούμενους – θεραπευόμενους του Κέντρου Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων στον Ελεώνα Θηβών (ΚΑΤΚΕΘ) ετοιμάζουν μια παράσταση για τα βιώματα του εγκλεισμού και το σκοτεινό τοπίο της χρήσης. Το βασικό υλικό της παράστασης ήταν πολύ προσωπικές στιγμές που είχαν μοιραστεί από το παρελθόν τους, λεπτά, ώρες, μέρες και νύχτες από την πρότερη άγρια «έξω» ζωή τους, νεορεαλισμός, βεριτέ, γνήσια ντοκουμέντα, σκληρές και άβολες αλήθειες, που απαιτούν ψυχικά αποθέματα και συναισθηματικό τσαγανό. Έγραψαν τα κείμενα, πρότειναν ιδέες για τη δράση, όλα ήταν έτοιμα, απότομο cut: Τα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας ματαίωσαν αυτή την παρουσίαση και τις δύο φορές που επιχειρήθηκε να ανεβεί στη σκηνή, ακόμα, όμως, και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η δουλειά και η προετοιμασία δεν σταμάτησαν.

Οι συναντήσεις τους με τον σκηνοθέτη Στάθη Γράψα γινόταν διαδικτυακά, όμως μέχρις ότου να επιτραπεί η είσοδος ξανά στο Κέντρο και να αρχίσει η ομάδα πάλι να δουλεύει δια ζώσης, πολλοί από τους κρατούμενους πρωταγωνιστές αποφυλακίστηκαν. Άλλοι αποχώρησαν, η αρχική ομάδα άλλαξε τη σύνθεσή της ριζικά, δεν είχαν μείνει πλέον αρκετοί για να στηρίξουν την τόση δουλειά που είχε γίνει μέχρι τότε. Ένας από αυτούς που αποφυλακίστηκαν ήταν και ο Πέτρος Τζεδάκης. Νέα ζωή, νέα συνθήκη, αγώνας για επιβίωση, ο Πέτρος στην καινούργια συνθήκη του «εκτός», ο Πέτρος, πρώην «μέσα». Θα τα καταφέρει να μείνει καθαρός, θα μπορέσει να βρει δουλειά, σπίτι και μια θέση εκεί στο «έξω»; Έναν χρόνο μετά την αποφυλάκισή του, ο Πέτρος επικοινωνεί με τον Στάθη Γράψα και τον ρωτά το εξής απλό: Θα τελειώσουμε αυτό που ξεκινήσαμε τότε;

Ο νέος Πέτρος, ο Πέτρος καθαρός τέσσερα χρόνια από ουσίες και παραβατικές συμπεριφορές, κατάφερε να δουλεύει πλέον εργάτης σε ιδιωτική επιχείρηση. Επανενταγμένος, διευρύνει τον κοινωνικό του κύκλο και γνωρίζει ξανά τον εαυτό του, τολμά καινούργια πράγματα, μετά από τα 14 χρόνια που τα πέρασε σαν άστεγος στον δρόμο και κρατούμενος, το αγόρι που έπεσε στη ντρόγκα από τα 14, να που τώρα στα 45 του αποφασίζει να πάρει τη ζωή στα χέρια του και να κοιτάξει κατάματα το βαρύ παρελθόν του. Ο Πέτρος Τζεδάκης με κουλτούρα νέας ζωής μετά από τους νόμους της πιάτσας και της φυλακής. Θα τελειώσουμε αυτό που ξεκινήσαμε τότε;

Η συνεργασία του Πέτρου με τον Στάθη ξεκίνησε το 2018 όταν συμμετείχε στη μέθοδο του ΕΠΑΚ, ενός προγράμματος που σημαίνει Εργαστήρι Προσωπικής Ανάπτυξης Κρατουμένων, στο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων στη Θήβα. Ο υπεύθυνος του Εργαστηρίου, Στάθης Γράψας, μου το ακτινογραφεί: «Το ΕΠΑΚ είναι ένα εργαστήρι που απευθύνεται σε έγκλειστους καταστημάτων κράτησης στην Ελλάδα. Εφαρμόζοντας τις τεχνικές του θεάτρου, ο στόχος του είναι η αλλαγή της εικόνας που έχει ο κρατούμενος για τον εαυτό του και κατ’ επέκταση του τρόπου με τον οποίο επεξεργάζεται τις επιλογές της ζωής του. Υλοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβρη του 2010 στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΚΚΝΑ), όπου συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Το εργαστήρι πραγματοποιείται, επίσης, στο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων στη Θήβα (ΚΑΤΚΕΘ), στο Κέντρο Κράτησης Κορίνθου (τμήμα ανηλίκων), στο Ψυχιατρείο Κρατουμένων Κορυδαλλού (ΨΚΚ), στις Γυναικείες Φυλακές Ελεώνα Θηβών και στις Φυλακές Διαβατών στη Θεσσαλονίκη. Πιλοτικές δοκιμές έχουν γίνει στις Δικαστικές Φυλακές Χανίων και Λαρίσσης. Η εφαρμογή του ΕΠΑΚ σε αυτά τα κέντρα κράτησης αποδεικνύει ότι το εργαστήρι έχει την ευελιξία να απευθύνεται σε ομάδες με διαφορετικότητα και να είναι εξίσου αποτελεσματικό. Ο σεβασμός, η ευθύνη, η πειθαρχία και το ομαδικό πνεύμα είναι οι τέσσερις βασικές αρχές του εργαστηρίου, αρετές απαραίτητες σε κάθε ομάδα και που ιδανικά θα τις αναζητούσαμε σε κάθε συνειδητοποιημένο πολίτη, οι οποίες τονίζονται συνεχώς κατά τη διάρκεια των συναντήσεων. Οι παραστάσεις των ομάδων πραγματεύονται αποκλειστικά τα βιώματα των κρατουμένων. Το κύριο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί το ΕΠΑΚ από άλλα προγράμματα είναι ότι βασίζεται στη μακροχρόνια σχέση που αναπτύσσεται με τους συμμετέχοντες. Η παράσταση δεν είναι αυτοσκοπός. Οι συναντήσεις γίνονται εβδομαδιαία και διαρκούν όλο τον χρόνο. Μόνο όταν η εκάστοτε ομάδα είναι έτοιμη, θα παρουσιάσει το αποτέλεσμα της δουλειά της, αρχικά στους συγκρατούμενούς της και στη συνέχεια σε κοινό. Από το 2010 μέχρι και σήμερα, έχουν γίνει τριάντα παρουσιάσεις στα καταστήματα κράτησης με τα οποία συνεργάζομαι. Από αυτές, οι πέντε έγιναν έπειτα από μεταγωγή της ομάδας σε άλλη φυλακή, ενώ μια από αυτές ήταν η συνεργασία δύο ομάδων από διαφορετικά κέντρα κράτησης. Η μέθοδος του εργαστηρίου έχει παρουσιαστεί σε ευρωπαϊκά συνέδρια που αφορούν το θέατρο στις φυλακές».

Αυτοί οι εννέα κρατούμενοι – θεραπευόμενοι δούλεψαν και ετοίμασαν μια παράσταση κυριολεκτικά και μεταφορικά που δεν είναι παρά παράσταση της ζωής τους. Δυστυχώς τα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας την ματαίωσαν, να όμως που ο Πέτρος, μέλος τότε της ομάδας της Θήβας, αποφάσισε να ολοκληρώσει μόνος του αυτό το έργο. Μόνος του επί σκηνής. Παράσταση για έναν ρόλο, ρόλος που θα αναμετρηθεί με το σκοτεινό τοπίο μιας ζωής που άφησε πίσω του, που τόσο επίπονη ήταν και τόσο επίπονη είναι: Εδώ δεν πρόκειται να δείτε κάποιον να ερμηνεύει έναν ρόλο, αλλά έναν που θυμάται τα βιώματα μιας ολόκληρης πρότερης ζωής μέσα στη χρήση και τον εγκλεισμό.

Ο Στάθης Γράψας μας βάζει περισσότερο στο κλίμα του έργου: «Άραγε, εμείς -οι φαινομενικά ελεύθεροι- έχουμε το σθένος και την ψυχική δύναμη που απαιτούνται, ώστε να επεξεργαστούμε τα καυτά ζητήματα που διαμόρφωσαν το ποιοι είμαστε και το πώς γίναμε; Ασχολούμαστε με τα πράγματα και τα πρόσωπα που μας έχουν πληγώσει και στιγματίσει ή τα αφήνουμε στο πατάρι, όπως με κάποια αντικείμενα που μαζεύουμε, αλλά δεν πετάμε ποτέ».

Αυτό είναι το έργο «Μέσα στην Ελευθερία του έξω», που ξεκινά σε λίγες μέρες στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα. Μια ερώτηση: ήταν αρκετά όλα αυτά για να την τιμήσετε, ή απλώς μόλις διαβάσατε ένα κείμενο και πρόκειται να περάσετε αμέσως σε ένα επόμενο, πιστεύοντας πως η ζωή σας δεν έχει τίποτα κοινό με τη ζωή του Πέτρου, οπότε… so what;

Μέσα στην Ελευθερία του έξω
Επί σκηνής: Πέτρος Τζεδάκης
Σκηνοθεσία: Στάθης Γράψας
Πρωτότυπη μουσική: Σάββας Τσιλιγκιρίδης
Φωτισμοί: Νίκος Νίκου
Ενδυματολόγος: Ευδοκία Χλουβερακλή