Θεατρο - Οπερα

H Ιωάννα της Λωρραίνης, non-binary

Tο θεατρικό έργο «I, Joan» γύρω από τη ζωή της θρυλικής Ζαν Ντ’ Αρκ ανεβαίνει στο Λονδίνο

Μαρία Αλεξίου
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Queer έργο γύρω από τη ζωή της Ζαν Ντ’ Αρκ ανεβαίνει στις 25 Αυγούστου στο θέατρο Globe του Λονδίνου

«Θα είναι μια μεγάλη, μεθυστική επανάσταση σαν γιορτή χαράς,» λέει ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Charlie Josephine για το έργο “I, Joan” γύρω από τη ζωή της θρυλικής Ζαν Ντ’Αρκ. Η Ζαν Ντ’Αρκ τέθηκε επικεφαλής των γαλλικών στρατευμάτων στον Εκατονταετή Πόλεμο  (1337-1453) κατά των Άγγλων, αλλά κατηγορήθηκε ως αιρετική και κάηκε στην πυρά σε ηλικία 19 ετών με την κατηγορία ότι φορούσε αντρικά ρούχα. Όμως, 24 χρόνια μετά τον θάνατό της δικαιώθηκε και αγιοποιήθηκε από την Καθολική Εκκλησία. Η μνήμη της τιμάται στις 30 Μαΐου και θεωρείται προστάτιδα της Γαλλίας όπως και των αιχμαλώτων, των στρατιωτικών και όσων διώκονται για την πίστη τους.

Ο Charlie Josephine, non-binary, επέλεξε να απελευθερώσει το ηρωικό σύμβολο των Γάλλων από τις «δεσμεύσεις του φύλου». «Η Ζαν Ντ’ Αρκ ήταν νέα, υπερέβαινε το κοινωνικό και βιολογικό φύλο και προερχόταν από την εργατική τάξη. Έτσι μπόρεσα να ταυτιστώ με την ιστορία της,» λέει. Αλλά αυτή η ταύτιση δεν άρεσε σε όλους. Οι περισσότερες φεμινίστριες αντέδρασαν διότι η εκδοχή non-binary ακυρώνει τον αγώνα της ως γυναίκα· οι ιστορικοί της Βρετανίας διότι πρόκειται για αυθαιρεσία· οι Γάλλοι διότι δεν τους αρέσει όταν οι Βρετανοί πιλατεύουν τα ιστορικά τους εμβλήματα. Στα social media μερικοί πρότειναν στο θέατρο Globe να κάνει non-binary κάποια Βρετανή βασίλισσα και να αφήσει ήσυχη την αγία της Καθολικής εκκλησίας.

Πάντως, στο “I, Joan” η Ζαν Ντ’ Αρκ, την οποία ενσαρκώνει η Isobel Thom, παρουσιάζεται με ουδέτερα άρθρα και αντωνυμίες, ενώ δεν αναφέρεται ως η «παρθένα της Ορλεάνης» όπως την ονομάζουν οι Καθολικοί. Το αντεπιχείρημα των δημιουργών είναι ότι δεν κάνουν ιστορία κι ότι στο θέατρο όλα επιτρέπονται. Εξάλλου, πολλά θεατρικά έργα έχουν παρουσιάσει ιστορικές και θρησκευτικές προσωπικότητες με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδείξουν τις ανησυχίες του παρόντος.

H τελευταία μεγάλη αναπαράσταση της ζωής της Ιωάννας της Λωρραίνης ήταν το μιούζικαλ του David Byrne (Talking Heads) με τίτλο “Saint Joan”, που ανέβηκε τον Φεβρουάριο του 2017 στη Νέα Υόρκη με εντελώς διαφορετικό πνεύμα. Ο Byrne την είδε σαν μια νεαρή γυναίκα που ενέπνευσε τους Γάλλους και τους οδήγησε σε έναν αγώνα εναντίον των καταπιεστών τους ενώ η ίδια μεταμορφωνόταν από αθώα βοσκοπούλα σε γύνανδρο πολεμιστή και στο τέλος σε μάρτυρα. Το κύριο θέμα του έργου του Byrne δεν ήταν η ταυτότητα φύλου αλλά η ιδέα ότι ένα άτομο μπορεί να αλλάξει την πορεία της ιστορίας.