Αυτή η σκοτεινή ερωτική ιστορία δημιουργεί «μεγάλες προσδοκίες»

Η μνήμη συχνά είναι φορέας πληγών, που μάς οδηγούν στο να στήνουμε γύρω μας τείχη και ψευδαισθήσεις και τελικά να βυθιζόμαστε στη μοναξιά. Ο έρωτας είναι ένα από τα ελάχιστα πράγματα –ίσως και το μοναδικό- που μπορεί να ανατρέψει την κατάσταση και με τη δύναμή του να μάς ξαναδώσει ελπίδα και τελικά να μάς οδηγήσει προς την αλήθεια, μια αλήθεια που ακόμα κι όταν πονάει, είναι προτιμότερη.

Ωστόσο, ο δρόμος προς την αλήθεια αυτή δεν είναι πάντα εύκολος, κυρίως εξαιτίας των ίδιων μας των εαυτών. Όταν έχεις συνηθίσει μία φαινομενική σταθερότητα και ομαλότητα στη ζωή σου, το να πάρεις την απόφαση να αφεθείς στο απρόβλεπτο και το ανεξέλεγκτο του έρωτα φαντάζει τρομαχτικό. Ειδικά, όταν μιλάμε για έναν έρωτα απόλυτο και παράφορο.

Είναι, λοιπόν, δυνατόν να ξεφύγουμε από το κλουβί μέσα στο οποίο οι ίδιοι μάς φυλακίζουμε και, αν ναι, πώς θα τα καταφέρουμε; Η απάντηση κρύβεται στις «Μεγάλες Προσδοκίες», το μυθιστόρημα του Καρόλου Ντίκενς, που έχει χαρακτηριστεί ως η πιο σκοτεινή ερωτική ιστορία όλων των εποχών, χάρη σε μία πλοκή όπου έρωτας, εκδίκηση και φιλία μπλέκονται.

Πρωταγωνιστής ένα ορφανό και καλόψυχο αγόρι, ο Πιτ, που σε ηλικία μόλις οχτώ ετών ερωτεύεται την Εστέλλα. Αυτός προέρχεται από την εργατική τάξη, ενώ εκείνη από την αριστοκρατική. Κι όμως, δεν είναι αυτό το μεγαλύτερο εμπόδιο στην εκπλήρωση αυτού του έρωτα. Την Εστέλλα έχει μεγαλώσει η Δεσποινίδα Χάβισαμ, που με ραγισμένη καρδιά και γεμάτη πίκρα, εξαιτίας του αρραβωνιαστικού της που την εγκατέλειψε τη μέρα του γάμου τους, έχει αποφασίσει να πάρει εκδίκηση από τη ζωή, μέσω της Εστέλλα. Πώς; Μαθαίνοντας την να είναι ψυχρή και απόμακρη απέναντι στους άντρες και να μην επιτρέπει κανένα συναίσθημα στον εαυτό της.

Απέναντι στα αισθήματα του Πιτ, η Εστέλλα αποδεικνύεται καλή μαθήτρια. Εκείνος βρίσκεται χαμηλότερα από εκείνη τόσο οικονομικά, όσο και κοινωνικά, οπότε μπορεί εύκολα να αγνοήσει ακόμα και την ύπαρξή του. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν για την δύστροπη και συχνά καταστροφική αριστοκράτισσα, όταν ο Πιτ γνωρίζει τον κύριο Μάγκουιτς, πρώην κατάδικο, που μετατρέπεται σε πατρόνο του, βοηθώντας τον να ανέλθει κοινωνικά και να αποκτήσει χρήματα.  

Ο Ντίκενς μέσα από τις «Μεγάλες Προσδοκίες» του δεν μάς μιλά μόνο για τον ανεκπλήρωτο έρωτα. Με φόντο την Αγγλία του 19^ου αιώνα μάς φωτογραφίζει την πρώτη βιομηχανική εποχή, με την άνοδο των πόλεων και την παρακμή της υπαίθρου, όταν τα πράγματα ήταν δύσκολα, αλλά έμοιαζαν ελπιδοφόρα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μάς συστήνει τους χαρακτήρες του, που ακόμα κι αν είναι «κακοί», με κάποιον τρόπο δικαιολογούνται.

Δεν είναι τυχαίο που το μυθιστόρημα του 1861 έχει διασκευαστεί ανά τα χρόνια ώστε να παρουσιαστεί στο θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Τώρα, λοιπόν, έφτασε η στιγμή να δούμε τις «Μεγάλες Προσδοκίες» για πρώτη φορά και στην ελληνική θεατρική σκηνή. Οι χαρακτήρες που κάποτε μάς συστήθηκαν από μεγάλα ονόματα του Χόλιγουντ, όπως ο Ίθαν Χοκ, η Γκουίνεθ Πάλτροου, η Έλενα Μπόναμ Κάρτερ, ο Άντονι Χόπκινς και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, έρχονται να μάς ξανασυστηθούν, μέσα από τις ερμηνείες των Φιλαρέτης Κομνηνού, Αλέκου Συσσοβίτη, Γιώργου Χριστοδούλου, Νατάσας Εξηνταβελώνη, Κωνσταντίνου Γεωργάλη και Λήδας Κουτσοδασκάλου.

Η Μαριλένα Παναγιωτοπούλου μετέφρασε και διασκεύασε το κείμενο του άγγλου συγγραφέα στο θεατρικό κείμενο που θα παρουσιαστεί από τις 31 Ιανουαρίου στο Σύγχρονο Θέατρο. Στο σκηνοθετικό τιμόνι της παράστασης βρίσκεται η Λίλλυ Μελεμέ, η οποία σημειώνεις για τις «Μεγάλες Προσδοκίες»: «Το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Ντίκενς είναι μια περιπετειώδης και σκοτεινή ιστορία ενηλικίωσης με κινητήριο μοχλό τον έρωτα. Έναν έρωτα απόλυτο, ανεξάντλητο, παράφορο που διαπερνά το φράγμα του χρόνου, δυναμώνει απ’ τα εμπόδια, καταλύει όλες τις αντιστάσεις και αποκαλύπτει, μέσα από μια οδυνηρή διαδρομή, τον πυρήνα του πραγματικού εαυτού.

»Οι άνθρωποι του Ντίκενς, αλυσοδεμένοι στο παρελθόν και καταδικασμένοι στο μαρτύριο της ανελέητης μνήμης, αναζητούν ανακούφιση και παρηγοριά, ελπίδα και σωτηρία. Αναζητούν το μέλλον που θα τους λυτρώσει απ’ τους εφιάλτες. Εγκλωβισμένοι σ’ ένα ζοφερό παρόν, είναι μοναχικές ψυχές που λαχταρούν με λύσσα να συναντηθούν, να ερωτευτούν, να αποδράσουν από τις τυφλές εμμονές τους, να απογειωθούν απ’ τη θλιβερή τους πραγματικότητα. Παγιδευμένοι σ’ έναν αδιάκοπο κυκλικό "χορό", έναν παθιασμένο στροβιλισμό, αναζητούν παρηγοριά στη ραγισμένη τους καρδιά, δημιουργώντας άθελά τους οι ίδιοι τις παγίδες για τον εαυτό τους, σε μια ανώφελη προσπάθεια να ελέγξουν και να τιθασεύσουν την ίδια τη δύναμη της ζωής. Όμως, η ζωή είναι εξ ορισμού απρόβλεπτη και απροσδόκητη. Κι ο αληθινός έρωτας είναι το μοναδικό αντίδοτο στο δηλητήριο της μνήμης. Η σαρωτική του ορμή, όμοια με τη δύναμη ενός πραγματικού φυσικού φαινομένου, κλυδωνίζει τα θεμέλια του κατασκευασμένου "παράδεισου", διαλύει τις ψευδαισθήσεις ασφάλειας και αποκαλύπτει μια μικρή χαραμάδα ελευθερίας, φέρνοντας τους ανθρώπους αντιμέτωπους με την αλήθεια. Μια αλήθεια επώδυνη αλλά ταυτόχρονα λυτρωτική. Οι ήρωες του Ντίκενς δεν καμουφλάρουν πια τις πληγές. Τις αγαπούν και τις αποδέχονται. Είναι τα παράσημά τους. Συμφιλιώνονται με το βαθύ σκοτάδι της ψυχής και στρέφουν με γενναιότητα το βλέμμα στο φως. Οι προσδοκίες έγιναν στάχτη. Το πρώτο βήμα έγινε».  

Ποιος ήταν ο συγγραφέας του έργου; Ο Κάρολος Ντίκενς, δημοσιογράφος και συγγραφέας, γεννήθηκε στο Πόρτσμουθ της Αγγλίας στις 7 Φεβρουαρίου 1812. Έχει χαρακτηριστεί ως ο συγγραφέας των φτωχών και των ανήμπορων, καθώς υπήρξε σκληρός επικριτής τόσο των ταξικών διαιρέσεων της αγγλικής κοινωνίας του 19ου αιώνα, όσο και της επικρατούσας φτώχειας. Ευρύτερα γνωστός έγινε το 1838, όταν εκδόθηκε το μυθιστόρημά του «Όλιβερ Τουίστ». Έγραψε πολλά σπουδαία έργα- μεταξύ των οποίων- τη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία», τον «Δαβίδ Κόπερφιλντ», την «Ιστορία δύο πόλεων» και τις «Μεγάλες προσδοκίες», όπου προχώρησε σε μια πιο ενδελεχή προσέγγιση των κοινωνικών προβλημάτων. Σε αντίθεση με άλλους συγγραφείς, οι οποίοι ολοκλήρωναν τα μυθιστορήματά τους πριν τα εκδώσουν, ο Κάρολος Ντίκενς έγραφε το μυθιστόρημά του και το εξέδιδε συγχρόνως σε συνέχειες. Αυτή η συγγραφική πρακτική τού επέτρεπε να σφυγμομετρεί τις αντιδράσεις του κοινού, ώστε να τροποποιεί την πλοκή και την ανάπτυξη των χαρακτήρων του. Το έργο του επαινέθηκε από πολλούς ομότεχνούς τους, όπως ο Τζωρτζ Γκίσινγκ, ο Τζωρτζ Όργουελ κι ο Λέων Τολστόι. Ο κορυφαίος μυθιστοριογράφος πέθανε στο Λονδίνο στις 9 Ιουνίου 1870.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στο Guide της Athens Voice