Θεατρο - Οπερα

Έξι αποχωρισμοί και μια επανασύνδεση

Η Σοφία Χιλλ ερμήνευσε αποσπάσματα από πέντε αρχαίες τραγωδίες σε δύο παραστάσεις που δόθηκαν στο αρχαίο θέατρο Απτέρας

Μαγικός συμπρωταγωνιστής της Σοφίας Χιλλ στην παράσταση «Αποχωρισμοί» στην Απτέρα Χανίων ήταν το ίδιο το αρχαίο θέατρο.

Γράφει η Ισαβέλλα Ζαμπετάκη

Το καλοκαιρινό ραντεβού στο αρχαίο θέατρο της Απτέρας έχει γίνει πλέον ετήσιο. Για τρίτη συνεχή χρονιά, μια ατμοσφαιρική παράσταση προσέλκυσε εκατοντάδες θεατρόφιλους οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να βιώσουν μια ξεχωριστή μορφή τέχνης παρουσιασμένη στα ερείπια της αρχαίας πόλης που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα δυτικά από τα Χανιά της Κρήτης.

Η φετινή παραγωγή ήταν μια ολοκληρωμένη θεατρική πράξη με τίτλο «Αποχωρισμοί», εμπνευσμένη από κείμενο επιτύμβιας στήλης που βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Απτέρας. Η πρωταγωνίστρια, Σοφία Χιλλ ερμήνευσε αποσπάσματα από πέντε αρχαίες τραγωδίες σε δύο παραστάσεις που δόθηκαν στο αρχαίο θέατρο στις 29 και 30 Ιουνίου. Με τον τρόπο αυτό, ολοκληρώθηκε μία τριλογία που ξεκίνησε το 2016 με τη συναυλία Innovating Tradition του Γιώργου Καλούδη και συνεχίστηκε πέρσι με τη δραματοποιημένη αφήγηση της ραψωδίας μ της Οδύσσειας.

Κοινό στοιχείο και μεγάλος πρωταγωνιστής και των τριών αυτών παραστάσεων είναι το ίδιο το αρχαίο θέατρο και η καθηλωτική ομορφιά που αποκτά κάθε φορά που η σκηνή του ζωντανεύει. Για όσους νιώθουμε ότι οι περισσότεροι αρχαιολογικοί χώροι της Ελλάδας είναι απογυμνωμένοιαπό την αίσθηση της ζωής που κάποτε τους κατέκλυζε, μια τέτοια εμπειρία είναι σαγηνευτική. Η καλοκαιρινή νύχτα και ο σωστός φωτισμός σίγουρα παίζουν τον ρόλο τους ώστε έναθέατρο που χτίστηκεπερισσότερο από 20 αιώνες πριν να δείχνει ζωντανό και «δικό μας». Την όμορφη αυτή αίσθηση ενίσχυσε η κίνηση της πρωταγωνίστριας στα ερείπιατης σκηνής του θεάτρου αλλά ακόμα και πέρα από αυτά, σε μια σκοτεινή πλαγιά με φόντο τον έναστρο θερινό ουρανό.

Η Σοφία Χιλλ, ως Ιφιγένεια και ως Μήδεια, ως Αντιγόνη, Άλκηστη και Ευάδνη, ισορρόπησε σε στενά περάσματα, «βούτηξε» στις εσοχές των ερειπίων της σκηνής και «πάλεψε» με το εντυπωσιακό μαύρο φόρεμα που σχεδίασε ειδικά για την παράσταση η Λουκία. Χρησιμοποίησε σαν σκηνικά αντικείμενα τα εντυπωσιακά κόκκινα σκουλαρίκια της Κατερίνας Μακρυγιάννη και ξεχύθηκε στις λιόφυτες πλαγιές, διευρύνοντας τα όρια και απλώνονταςτην θεατρική πράξη σε ένα σκηνικό όπου τόσο η έννοια του χώρου, όσο και του χρόνου αποκτούσαν μια γοητευτική ελαστικότητα. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι μια ιδιάζουσα μορφή εναλλακτικού θεάτρου γεννιέται μέσα από τον τρόπο με τον οποίο η Σοφία Χιλλ κινείται στον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο.

Ήταν αρκετά τα συστατικά της θεατρικής εμπειρίας που έπαιξαν τον ρόλο τους ώστε να φωτιστεί η γοητευτική πλευρά της φθοράς και της απώλειας,αλλάκορυφαία στιγμή της παράστασης αποτέλεσε ο επίλογος. Από το χώμα στην μέση της ορχήστρας, η Σοφία Χιλλ ξέθαψε έναν πάπυρο και απήγγειλε τον επιτύμβιο αποχαιρετισμό που έφεραν στο φως οι ανασκαφές στο νεκροταφείο της αρχαίας Απτέρας. Μπορεί να πέρασαν 17 αιώνες από την στιγμή που ο Νείκων αποχωρίστηκε την αγαπημένη του Συμφέρουσα, αλλά η δύναμη των λέξεων του είναι κάτι παραπάνω από διαχρονική:

«…γιατί με μάτιασαν και σ’ άλλον παρέδωσα

την ομορφιά, που τόσο εγώ ποθώ…

Φωνάζω και δεν μ’ ακούει· με την αγάπη βέβαια εγώ

την έχω ακόμη· αυτό που ένιωθα, θα εξακολουθώ να νιώθω·

κι απολύτως τίποτα να κάνω δεν μπορώ· γιατί απλά σαν άνεμος

πέταξε».

Η χαμηλών τόνων τρυφερότητα με την οποία απέδωσε την οδύνη του Νείκονα η Σοφία Χιλλ δημιούργησε μια στιγμή με πολύ ιδιαίτερη βαρύτητα, στον αντίποδα της έντασης των σκηνών κλιμάκωσης των πέντε τραγωδιών που προηγήθηκαν. Η στιγμή αυτή, αν και φευγαλέα, λειτούργησε σαν κάθαρση της θεατρικής πράξης των «Αποχωρισμών». Παράλληλα, αποτελεί έναυσμα για να ανακαλύψει κανείς περισσότερα για την ιστορία της επιτύμβιας στήλης αλλά και για ολόκληρη την πόλη της αρχαίας Απτέρας.

Οι αρχαιολογικοί χώροι έχουν ανάγκη από παρόμοιες εμπειρίες που τους επαναφέρουν δυναμικά στη ζωή και τους επανασυνδέουν με τη λειτουργία για την οποία είχαν εξαρχής δημιουργηθεί. Τα αρχαία θέατρα αποτελούσαν από σχεδιασμού τους μια εμπειρία ψυχαγωγίας προορισμένη για να τη μοιράζονταν μεταξύ τους οι πολίτες των δημοκρατικών πόλεων κι έχει πολύ ενδιαφέρον να ακούς τους σύγχρονους θεατές να συγκρίνουν την φετινή παράσταση με τις προηγούμενες, να χτίζουν σταδιακά το δικό τους ιστορικό και να νιώθουν το θέατρο ολοένα και πιο «δικό τους».

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων και το προσωπικό του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Απτέρας έχουν κάνει μια αξιέπαινη υπέρβαση καταφέρνοντας αφενός να προστατεύουν και να προβάλουν τις αρχαιότητες και, αφετέρου, να μας επιτρέπουν να βιώνουμε μια αυθεντική και ολοκληρωμένη εμπειρία στο μοναδικό περιβάλλον που συνθέτουν.

Η παράσταση «Αποχωρισμοί» ήταν συνδιοργάνωση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων με την Περιφέρεια Κρήτης και το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου.