Από τους τελευταίους μεγάλους Έλληνες του Παρισιού, ο συνθέτης Γιώργος Απέργης έχει συνεργαστεί με πολύ σημαντικές μορφές του σύγχρονου θεάτρου, ανάμεσα στους οποίους είναι ο συγγραφέας του θεάτρου του παραλόγου, Artur Adamov, και ο σκηνοθέτης της Comédie-Française, Antoine Vitez.
Στη νέα του παράσταση «Thinking Things», που θα παρουσιαστεί στη Στέγη, ολοκληρώνει την άτυπη τριλογία του. Τοποθετεί στη σκηνή ένα τεράστιο ρομποτικό παζλ με ασύνδετα μέλη. Για να σκεφτούμε τα αντικείμενα που σκέφτονται. Το «Thinking Things» έκανε πρεμιέρα στο Pompidou στο Παρίσι και το Σάββατο παρουσιάζεται στην Αθήνα. Λίγες μέρες πριν, μιλήσαμε με τον σπουδαίο δημιουργό.
«Έχω το ελληνικό διαβατήριο. Δεν είμαι ούτε Γάλλος, ούτε Έλληνας. Αλλά λίγο-λίγο, με τον καιρό, είμαι σαν να μην έχω πατρίδα. Εκεί που αισθάνομαι καλύτερα είναι στο τραπέζι που δουλεύω, στο ατελιέ μου. Αυτή είναι η πραγματική μου πατρίδα, η μουσική.
» Ο πατέρας μου ήταν γλύπτης. Η γυναίκα μου είναι ηθοποιός. Έχουμε δουλέψει πολύ μαζί, πολύ μεγάλη ιστορία. Μου άνοιξε το θέατρο από τα παρασκήνια. Τα παιδιά μου γράφουν σενάρια για τη γαλλική τηλεόραση και ο εγγονός μου τραγουδάει ραπ. Οπότε, συνεχίζει όλη αυτή η καλλιτεχνική παράδοση στην οικογένεια.
» Αλλάζει συχνά ο τρόπος δουλειάς. Έχω πια μια μεγάλη απόσταση από το έργο. Πρέπει να το αφήνεις να πηγαίνει μοναχό του, σαν ένα παιδί. Αλλά να προσέχεις γιατί πάει προς μια άλλη κατεύθυνση, για παράδειγμα, και αν μπορείς να το ακολουθείς – είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί βλέπεις πράγματα που δεν είχες φανταστεί στην αρχή. Αυτό είναι πολύ ωραίο, ιδιαίτερα στην αρχή που είναι λίγο σαν παιχνίδι. Κάποια στιγμή πρέπει βέβαια να πάρεις τις τελικές αποφάσεις, για να υλοποιηθεί.
» Δεν έχω πια δικούς μου ανθρώπους και φίλους στην Αθήνα. Έφυγα όταν ήμουν 17 χρονών, ούτε είχα δουλέψει και ποτέ εκεί. Αισθάνομαι πολύ περίεργα γιατί όλα έχουν αλλάξει στην πόλη. Τα πράγματα αλλάζουν πολύ γρήγορα, ο τρόπος που κανείς μιλάει. Το χιούμορ έχει αλλάξει, δεν είναι καθόλου το ίδιο. Είναι φυσικό, από την άλλη, γιατί έχω τόσα χρόνια έξω.
» Οι ιδέες έρχονται από την καθημερινή δουλειά. Έρχονται η μία μετά την άλλη, όταν κανείς δουλεύει συνέχεια. Για αυτό δεν σταματώ ποτέ, ακόμη και στις διακοπές δουλεύω, ίσως και περισσότερο. Δεν είμαι από αυτούς που περιμένουν να έρθει το άγιο πνεύμα. Δεν το έχω δει ποτέ. (γέλια)
» Η μουσική που γράφω περιέχει πάντα θέατρο. Δεν μπορώ να το αλλάξω. Βλέπω θέατρο παντού. Στην κλασική μουσική, όταν ακούω Μπετόβεν ή Μότσαρτ, υπάρχει το θεατρικό νεύρο πάντα από κάτω. Είναι μια δραματουργία.
» Το μουσικό θέατρο ήρθε κατά τύχη, από φίλους. Άρχισα από το φεστιβάλ Αβινιόν να κάνω κάποια έργα, σταδιακά όλο και πιο μεγάλα, με ηθοποιούς και τραγουδιστές, με σκηνικά. Διαπίστωσα ότι είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ, και συνεχίζω μέχρι σήμερα.
» Με γοήτευσε τόσο το θέατρο μαζί με την τεχνολογία, που σταμάτησα να κάνω όπερα. Ήθελα μια μικρή ομάδα με πολλές δυνατότητες ηλεκτρονικές, με μικρόφωνα, με διάφορες φωνές – όχι ένα σκηνικό, αλλά πιο πολύ μια εγκατάσταση που να μπορεί να δώσει εικόνες. Με χρήση του βίντεο σαν μοντάζ κινηματογράφου. Σαν ένα φιλμ που γίνεται μπροστά στον θεατή.
» Το “Thinking Things” μου πήρε δυόμισι χρόνια από το ξεκίνημά του. Δουλεύω συνήθως πολλά πρότζεκτ μαζί. Το ένα βοηθάει το άλλο. Είναι κάτι που με ξεκουράζει. Στο συγκεκριμένο έργο σκεφτόμαστε τα αντικείμενα που σκέφτονται. Έχει αν κάνει με έναν προβληματισμό ανάμεσα στον άνθρωπο και τις κατασκευές του, που αρχίζουν και σκέφτονται μόνες τους. Τα ρομπότ που είναι σαν μικρά παιδιά και τους μαθαίνεις τα πάντα από την αρχή. Αλλα και τα ρομπότ που σκοτώνουν, όπως τα drones. Που μπορεί να είναι στην Καλιφόρνια και να σκοτώνουν στη Συρία. Διάβασα πολύ για αυτό. Έμαθα ότι ήταν πολύ δυσαρεστημένοι οι πιλότοι γιατί δούλευαν πάρα πολύ – από το σπίτι τους, μπροστά στον υπολογιστή, για να σκοτώνουν ανθρώπους στη Συρία ή στο Αφγανιστάν. Όπως και τα άλλα σωματεία... διεκδικούν κι αυτοί καλύτερες συνθήκες.
» Το ηχητικό περιβάλλον έχει αλλάξει τελείως. Ούτε οι μηχανές είναι παρόμοιες με αυτές του ’30. Μικρότερα εργαλεία ηλεκτρονικά που σου μιλάνε, σε καθοδηγούν. Υπάρχουν αυτοκίνητα που τους μιλάς και σου ανοίγουν την πόρτα με ανάλυση της φωνής.
» Το ορόσημο για το μέλλον αφορά πια στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Γιατί πάει γρήγορα αυτό. Πρέπει να μείνουμε αισιόδοξοι, δεν έχουμε τη δυνατότητα να μην είμαστε. Πρέπει να χτυπηθούμε για να πάνε τα πράγματα καλά, να σκεπτόμαστε θετικά, όσο μπορούμε, γιατί τα πράγματα είναι δύσκολα.
» Στη Γερμανία και την Αυστρία υπάρχει ένα πολύ καλό κοινό, από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους. Η τέχνη δεν αφορά μόνο τους σπεσιαλίστες. Το κοινό πρέπει απλώς να αφεθεί λέγοντας «αφήνω τον εαυτό μου για μία ώρα». Είναι σημαντικό να ευχαριστηθεί από ό,τι βλέπει και ακούει. Τους ηλεκτρονικούς ήχους της παράστασης τους ακούμε γύρω μας συνέχεια. Για να μας πουν ότι σταμάτησαν, ότι ξαναρχίσανε ή ότι κάποιος τηλεφωνεί. Ότι αρχίζουν τα ρομπότ και μιλάνε μεταξύ τους χωρίς κανείς να ξέρει τι λένε, μπορεί να είναι δυσάρεστο για τους ανθρώπους αλλά είναι καλό για τους καλλιτέχνες.
» Δεν ξαναβλέπω τα έργα μου, γιατί νομίζω διαρκώς ότι κάτι δεν πάει καλά. (γέλια)
9°
