Singles: Το σάουντρακ που ανέδειξε το grunge

To «Singles» είναι η ταινία που αποτύπωσε το grunge τη στιγμή που βρισκόταν στο μεταίχμιο, ανάμεσα στο underground και την παγκόσμια αναγνώριση, και την οδήγησε στο κοινό. Η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους στις 18 Σεπτεμβρίου του 1992, δηλαδή σαν σήμερα, ακριβώς 33 χρόνια πριν.

Δεν ήταν λίγοι αυτοί που πίστευαν ότι η ταινία του Κάμερον Κρόου θα μετέτρεπε το grunge σ’ ένα mainstream φαινόμενο, εξαιτίας και της αναγνώρισης που ήδη είχε ο σκηνοθέτης. Όμως, επρόκειτο για ένα κάπως αφιλόξενο είδος μουσικής, που θα μπορούσε να αναγνωριστεί μεν ως σημαντικό, αλλά να συνεχίσει να ακούγεται μόνο από ανθρώπους που είχαν ήδη μια βαθιά σχέση με το punk από τη μια πλευρά –ίσως και το hardcore, που είχε αρκετούς φαν στο αμερικάνικο underground στα 80s– και το metal από την άλλη.

Η ταινία παρουσίαζε ανάγλυφα την πόλη του Σιάτλ, τους μουσικούς των συγκροτημάτων της πόλης αυτής (Στόουν Γκόσαρντ, Τζεφ Άμεντ, Έντι Βέντερ από τους σχετικά φρέσκους ακόμα Pearl Jam, αλλά και Soundgarden και Alice In Chains) και κυρίως τις παρέες των νέων ανθρώπων και του τρόπου που ζούσαν στις παμπ, στα καφέ και τα μικρά κλαμπ, όπου έπαιζαν οι τοπικές μπάντες.

Ο Στόουν Γκόσαρντ στον πρόλογο που γράφει στο βιβλίο του Στιβ Τέρνερ των Mudhoney, «Mud Ride», περιγράφει με τον βαθύτερο τρόπο τα συναισθήματα που είχε ένα παιδί που μεγάλωνε στο Σιάτλ εκείνη την εποχή: «Ήταν μεθυστική η σκέψη ότι η ζωή μπορεί να είναι απίστευτα πιο ενδιαφέρουσα, αν δεν ακολουθήσεις τους κανόνες, τους δασκάλους, τα πανεπιστήμια και το mainstream. Ότι θα μπορούσες να ακολουθήσεις τη σκοτεινή πορεία των παρά τρίχα επιτυχημένων, των σχεδόν αποτυχημένων ή εκείνων που, σύμφωνα με την ευρύτερη κοινωνία, τα είχαν σκατώσει ολοκληρωτικά». Και παράλληλα, αυτός ο δρόμος να γίνει για σένα μια τεράστια επιτυχία!

Το grunge έδωσε φωνή σε νέους ανθρώπους που ήταν απόλυτα απογοητευμένοι από το αμερικάνικο όνειρο. Που η απογοήτευσή τους αυτή εκφραζόταν με μια ένταση, που μόνο οι άγριες παραμορφωμένες κιθάρες μπορούσαν να μεταφέρουν. Τα συγκροτήματα της εποχής, με τα καρό πουκάμισα και τα σκισμένα τζιν, εξέφραζαν μια έντονη αμφισβήτηση στην εμπορευματοποίηση, δημιουργώντας παράλληλα μια αίσθηση ταυτότητας σε μια γενιά που ανήκε στην εργατική τάξη και που ήθελε να εκφράσει τον θυμό της. Το image ενός αναμαλλιασμένου Κερτ Κομπέιν ερχόταν, ανάμεσα στ’ άλλα, να συγκρουστεί με την τελειότητα της εμφάνισης του αποστειρωμένου hard rock της εποχής και του εξεζητημένου look των σχημάτων της pop, και να προτάξει το ατελές και το ατημέλητο.

Στην πρώτη γραμμή ήταν φυσικά οι Nirvana, οι Pearl Jam, οι Soundgarden, οι Alice In Chains, με τα τρία τελευταία σχήματα να ακούγονται και στο soundtrack του «Singles». Την ίδια εποχή όμως υπήρχαν δεκάδες ακόμα σχήματα. Λίγο καιρό αφού βγήκε το «Singles» στις αίθουσες και βλέποντας την επιτυχία της Sub Pop, της εταιρείας που ανέδειξε το grunge, τα στελέχη των πολυεθνικών ξεχύθηκαν για να υπογράψουν συγκροτήματα αυτής της μουσικής. Αρκούσε να δηλώσεις κάτοικος Σιάτλ και κάτοχος κιθάρας για να έχεις σοβαρές πιθανότητες να υπογράψεις σε πολυεθνική, εξακολουθώντας να παίζεις τον ίδιο –σχεδόν– ελεγχόμενο βόρβορο που έπαιζες στο υπογειάκι που έκανες πρόβες.

Βεβαίως υπήρξαν και σχήματα που σκέφτηκαν ότι, αν γυάλιζαν λίγο τον ήχο τους, θα είχαν πιθανότητες να γίνουν οι επόμενοι Nirvana. Όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη και μάλιστα αυτού του τύπου οι οπτικές έβαλαν το ιδίωμα σε κρίση. Το παγκόσμιο mainstream θεωρεί ότι το grunge ήταν ένα φαινόμενο που κράτησε από το 1991 μέχρι το 1994, όμως τα σκληροπυρηνικά παιδιά από το Σιάτλ θεωρούσαν ότι κράτησε από το 1988 μέχρι το 1992. Είναι χαρακτηριστικό το εξώφυλλο ενός promo cd της City Slang που τοποθετεί τη γέννηση του grunge το καλοκαίρι του 1988 και τον θάνατό του την τελευταία μέρα του 1992.

Μιλώντας για το soundtrack του «Singles», θα συμφωνήσω ότι ήταν εξαιρετικό. Όμως δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε δύο ακόμα σπουδαίες συλλογές που πιάνουν την grunge μουσική στο ξεκίνημά της. Πρόκειται για την «Deep Six» του 1985 (!), με Green River, Melvins, Malkfunshun –τι γκρουπάρα–,Skinyard, Soundgarden και U-Men στην τοπική εταιρεία C/Z, και φυσικά την κορυφαία «Sub Pop 200», με όλα τα ονόματα του Σιάτλ που έγραψαν ιστορία: Mudhoney, Screaming Trees, Beat Happening, Girl Trouble και τόσα άλλα…
(to be continued)