Ζε Μήτσος, προφορική ποίηση και ηλεκτρικές κιθάρες

Ζε Μήτσος, επαληθευμένος καλλιτέχνης με 257 μέχρι τώρα μηνιαίους ακροατές στο Spotify. Ζε Μήτσος, γεννημένος το 1989, καταχωρημένος στο ληξιαρχείο ως Δημήτρης Μπαρμπαγιάννης, μεγαλωμένος στο Κερατσίνι Αττικής. Εργάζεται σε γνωστό ζαχαροπλαστείο, ασχολείται με την προφορική ποίηση εδώ κι έξι περίπου χρόνια και παρουσίασε την πρώτη του solo spoken word performance με τίτλο «Σε Ροή» πριν λίγους μήνες. Τα χώνει αλλά δεν ραπάρει, απαγγέλει αλλά δεν κρατιέται και χτυπιέται. Ο Γιάννης Ντρενογιάννης, μέλος των θρυλικών Yeah!, δημοσιογράφος και φωτογράφος, πίστεψε πολύ σε αυτό που άκουσε και είδε κι αποφάσισε να περάσει ώρες με τον Ζε. Το ένα τραγούδι έφερε το άλλο και όλα μαζί το άλμπουμ “Marco Polo” που κυκλοφόρησε στις streaming πλατφόρμες εδώ και λίγες ώρες με την υπογραφή Ze Mitsos & Dren. Αυτά είναι όσα μάς είπαν οι δυο τους για έναν δίσκο που θα έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν μεταφερθεί στη σκηνή κάποιου χώρου της Αθήνας.

Πώς βγήκε από μέσα σου ο Ζε Μήτσος;

Ζε Μήτσος: Η ιστορία ξεκινάει από την παιδική ηλικία, όταν ξεκίνησα να προσπαθώ να περνάω απαρατήρητος και η έκφραση εαυτού πήγε περίπατο. Ήταν λες και τον έθαψα σε ένα κρυφό σημείο, στην αυλή του σχολείου. Μεγαλώνοντας ο μικρός εγώ άρχισε να μου χτυπάει την πόρτα. Ήταν έτοιμος για τον κόσμο και γω του χρωστούσα ό,τι του στέρησα. Σχεδόν την ίδια του την ύπαρξη! Και αυθόρμητα έκανα κάτι για αυτό. Ο Ζε Μήτσος υπήρχε μέσα μου αλλά τον έκρυβα. Όταν ξεκίνησα να γράφω ανακάλυψα πως ξεθάβω τον μικρό μου εαυτό. Τον Ζε Μήτσο ακόμη τον ανακαλύπτω, και εξελίσσεται συνεχώς. Σε αυτό τον δίσκο, με το πείσμα του Ντρενογιάννη που με βοηθούσε συνεχώς, έφτασα πιο κοντά από ποτέ. Ο Ζε Μήτσος αυτού του δίσκου είναι καλύτερος και πιο αληθινός από ποτέ. Και ο μικρός Εγώ κοιτάει σίγουρα περήφανος.

Τι σε τράβηξε στη spoken word performance; Γιατί προτιμάς αυτόν τον τρόπο έκφρασης;

Ζε Μήτσος: Στην πρώτη μου επαφή με αυτή την τέχνη, ένιωσα ο πραγματικός εαυτός μου να βγαίνει στην επιφάνεια. Και φυσικά αυτό μου άρεσε πολύ. Επιτέλους έλεγα την αλήθεια μου χωρίς να κρύβομαι, βρήκα την ταύτιση, το αίσθημα πως δεν είμαι μόνος σε ό,τι με περιβάλλει εκτός κι αν το θέλω. Αυτό μου άρεσε κυρίως και μετά τα υπόλοιπα. Στη spoken word ο λόγος είναι άμεσος και σκοπός είναι ο ακροατής να λαμβάνει γρήγορα το μήνυμα που θέλεις να περάσεις. Σίγουρα αυτό με είναι άλλο ένα στοιχείο που με τράβηξε σε αυτή την τέχνη καθώς μέσα από τα κείμενα και τους performers δημιουργείται ένα σύνολο ανθρώπων που μοιράζονται την ψυχή τους. Αυτό από μόνο του αρκεί, μα όταν μπεις σε αυτό το ταξίδι βρίσκεις κι άλλα. Η έκθεση εαυτού είναι κάτι που με τρόμαζε από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, αυτό γιγαντώθηκε και κάποια στιγμή ήρθε σε σύγκρουση με την ανάγκη μου να εκφράσω αυτά που έγραφα και να μην τα κρατήσω για μένα. Ήταν η προσωπική μου επανάσταση όταν ανέβηκα για πρώτη φορά στην σκηνή του PoetrySlamGr και είπα το ποίημα μου μπροστά σε ένα γεμάτο μαγαζί με άγνωστο κόσμο. Το άγχος φυσικά χτύπησε κόκκινο και το στομάχι μου πονούσε δύο μέρες, μα ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου αποφάσισα πως αυτό θέλω να το κάνω και θα νικήσω ό,τι με κρατάει πίσω. Βήμα βήμα, ο φόβος της έκθεσης μειώθηκε κατά πολύ και κατάφερα να εκφράζω αυτό που θέλω χωρίς να μου στέκομαι εμπόδιο.

Ποιες θα έλεγες ότι είναι οι επιρροές σου στην προφορική ποίηση;

Ζε Μήτσος: Σίγουρα ο Γιάννης Αγγελάκας, ο Κ.ΒΗΤΑ και ο Ταφ Λάθος - αν και MC της hip hop σκηνής. Καλλιτέχνες που όταν τους ακούω επικεντρώνομαι στον στίχο τους και νιώθω τα λόγια τους να με αφορούν. Επίσης, κάποια στιγμή, αρκετά χρόνια πριν, άκουγα συνέχεια ένα κομμάτι που λέγεται Τετραγωνισμένα Φύλλα (Γιώργος Τσίγκος & οι Μαύροι Κύκλοι). Θυμάμαι να με ρωτάνε γιατί μου αρέσει αυτό το κομμάτι και δεν ήξερα να εξηγήσω. Μερικά χρόνια μετά κατάλαβα τον λόγο.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σου με τον Γιάννη Ντρενογιάννη;

Ζε Μήτσος: Ο Γιάννης είναι ένας ευφυής τύπος που μπορεί να βλέπει πολύ βαθύτερα από την επιφάνεια. Έτσι, μερικά χρόνια πριν, στο Cabaret Voltaire στο Μεταξουργείο, όταν ήμουν φοβισμένος πάνω σε μια σκηνή και έλεγα το κείμενό μου αγχωμένος και αμήχανος, αυτός είδε βαθιά μέσα μου πως έχω να δώσω και να πάρω από αυτό που κάνω. Με πλησίασε μετά το event και μου πρότεινε να κάνουμε κάτι μουσικοποιητικό μαζί, εγώ δέχτηκα και σήμερα είμαστε εδώ να γιορτάζουμε τη μικρή νίκη μας. Τότε δεν είχα ιδέα ποιος είναι, ευτυχώς γιατί θα είχα πάθει τσότσο. Αλλά ο Dren είναι ο δημιουργός που με κάλεσε να φτιάξουμε ένα μικρό σύμπαν μαζί και δεν με άφησε στιγμή να τον θεοποιήσω. Όμως με άφησε να τον αγαπάω, θέλει δεν θέλει.

Τι σε τράβηξε στους στίχους και την προφορική ποίηση του Ζε Μήτσου, Γιάννη;

Γιάννης Ντρενογιάννης: Έφτασα να παρακολουθώ poetry-slam από τη Μισέλ την τραγουδίστρια του γκρουπ (σ.σ. των Yeah!) που συμμετείχε. Το στρουμπουλό αγόρι με τα ροδοκόκκινα μάγουλα που με μια ανάσα, πανικόβλητος πυροβολούσε λέξεις σε όμορφη σειρά, το ξεχώρισα αμέσως. Αγόρασα την πρώτη ποιητική του συλλογή, διάβασα και μετά ζήτησα να τον γνωρίσω. Στην αρχή δοκιμάσαμε να παίξει μαζί με το γκρουπ, με άλλη μουσική υπόκρουση-ενορχήστρωση, κάναμε 2-3 πρόβες, αλλά δεν μου κολλούσε. Μίλησα μαζί του και το πήραμε αλλιώς. Του κακοφάνηκε που οι ρυθμοί μου στο φτιάξιμο των κομματιών ήταν αρκετά πιο αργοί, αλλά μερικά χρόνια μετά το αποτέλεσμα μου φαίνεται πως τον αποζημίωσε! Στον Ζε η προφορική απόδοση των ποιημάτων του και μάλιστα σε καθεστώς πίεσης είναι μαγική… ο ίδιος μπαίνει αυτόματα σε μεταβατικό στάδιο… και επανέρχεται ευθύς αμέσως το πέρας της απαγγελίας. Αν παίξει με τον ήχο των λέξεων καλύτερα, στριμώχοντας πιο πυκνά τα νοήματα, δεν θα με χρειάζεται καθόλου. Θα είναι από μόνος του μια απίθανη ορχήστρα!

Μπορείτε να μας περιγράψετε τη διαδικασία δημιουργίας ενός τραγουδιού σας;

Ζε Μήτσος: Από μεριάς μου τα πράγματα ήταν εύκολα. Ο Γιάννης έπεφτε εμπρόσθια βουτιά στα κείμενα μου, τα έκανε δικά του και έφτιαχνε την μουσική που θα ντύσει τις λέξεις μου, μία μία και όλες μαζί. Εγώ σχόλαγα από τη δουλειά και πήγαινα καρφί στο στούντιο για να γράψουμε. Εκεί έπινα ένα τσαγάκι, χαλάρωνα και μιλούσα στο μικρόφωνο σαν να ξαναγράφω το ποίημα μου από την αρχή, γιατί αυτό που ένιωθα ήταν πρωτόγνωρο και τα ποιήματα μου ήταν σαν να ξαναγεννιούνται. Όλη αυτή η διαδικασία για μένα, ήταν μια εξερεύνηση των κειμένων που έχω γράψει, του εαυτού μου και του κόσμου που επιχειρήσαμε να δημιουργήσουμε και τα καταφέραμε.

Γιάννης Ντρενογιάννης: Εδώ είναι τα ωραία: Ο Ζε είναι σπίτι του. Βάζει έναν μετρονόμο στο κινητό και την ίδια ώρα γράφει τον εαυτό του να απαγγέλει πάνω στο τικ τακ. Συντονίζεται. Παίρνω το αρχείο, γράφω ρυθμούς μουσικές, στρώνω πάνω τους τη φωνή. Στέλνω το δικό μου μουσικό αρχείο στον Γιάννη Τρυφερούλη που μένει στη Λάρισα με οδηγίες. Κατεβαίνει στο υπόγειο και γράφει τα τύμπανα. Τα στέλνει πίσω. Ο Ζε έρχεται στο γραφείο-στούντιο, ακούει, φοράει ακουστικά και γράφει ξανά τη φωνή του. Μιλάμε, γελάμε, διαφωνούμε, συγκινούμαστε καμιά φορά και μετά τον διώχνω! Μένω μόνος μου με όλο το υλικό… τα ξαναγράφω τα ανακατεύω, τα κάνω χάλια, τα διορθώνω όπως όπως και βουαλά -ορίστε, πάρτε!

Η ηλεκτρική κιθάρα ακούγεται να έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο χωρίς να «καπελώνει» τις λέξεις. Τι είχατε κατά νου ξεκινώντας να δουλεύετε παρέα;

Ζε Μήτσος: Βασικός σκοπός ήταν να συνυπάρξουμε, να απογειωθούν οι λέξεις, η φωνή, το συναίσθημα, η μουσική και να είμαστε μαζί σε αυτό. Ο δίσκος είναι Ζε Μήτσος & Dren από την πρώτη μέχρι την τελευταία ανάσα. Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο να δημιουργήσουμε κάτι καινούργιο, κάτι έξω από τα συνηθισμένα.

Γιάννης Ντρενογιάννης: Είναι πιο ωραίο να γράφεις μουσική με μια κιθάρα και το λέω δίχως να θέλω να υποβαθμίσω αυτούς που πατάνε τα πλήκτρα ενός υπολογιστή σέρνοντας το ποντίκι. Οι περισσότεροι ήχοι στο “Marco Polo” είναι γραμμένοι με μία κιθάρα, είτε κανονική, είτε μέσω του πρωτόκολλου Midi. Επίσης χρησιμοποίησα λίγο το mini Theremin της Moog και μια περίεργη κατασκευή της Leaf Audio που βγάζει απόκοσμους ήχους… ξέρω τα τεχνικά δεν ενδιαφέρουν κανέναν! Η κιθάρα και συγκεκριμένα η ηλεκτρική ανέκαθεν απελευθέρωνε τον τρόπο που εκφράζομαι στη μουσική. Με κανένα άλλο όργανο δεν τα καταφέρνω τόσο καλά, ενώ από την άλλη ούτε κανένας βιρτουόζος είμαι και νότες διαβάζω «σαν τον κάβουρα»! Επιπλέον το μοναδικό μου μέλημα στο “Marco Polo” ήταν να προσδώσω στις λέξεις του Ζε ένα έξτρα ηχόχρωμα, δίχως να τις αλλάζω, δίχως να τις καπελώνω - όπως είπες. Έφτιαξα όμως ωραίες «ουρές» τονίζοντας την εκφορά του λόγου, όχι σημειολογικά, αλλά χρωματικά, δημιουργώντας … ατμόσφαιρα - τιιι πες τώρα! Ο Ζε πολλές φορές ξαφνιάστηκε ακούγοντας το αποτέλεσμα, ποτέ δεν γκρίνιαξε!

Πώς πιστεύετε ότι το περιβάλλον και οι κοινωνικές συνθήκες επηρεάζουν την προφορική ποίηση; Τι θα βρει ο ακροατής στο ντεμπούτο σας;

Ζε Μήτσος: Το περιβάλλον μας και οι κοινωνικές συνθήκες προσωπικά είναι το καύσιμό μου για να κάνω spoken. Ξεκάθαρα, από αυτά ήρθε η πρώτη έμπνευση για να ξεκινήσω να γράφω, από την ανάγκη να μην κατεβάσω το κεφάλι και να περπατήσω μόνο στα δικά μου παπούτσια, αλλά να αφουγκραστώ, να εκφραστώ και τελικά να ταυτιστώ. Και κει έρχεται η συνειδητοποίηση πως δεν είμαστε μόνοι, πως μας αφορά όλους το πώς νιώθει το κάθε άτομο και μέσα από τις τέχνες μας να έρθουμε πιο κοντά αντιλαμβανόμενοι τι συμβαίνει παραδίπλα μας. Στο ντεμπούτο μας θα βρείτε ποιήματα ντυμένα με μουσική να παίρνουν μορφή και να γίνονται κάτι καινούργιο, αταίριαστο ίσως στα συνηθισμένα ακούσματα και σίγουρα κάτι που μας αφορά όλους τους ανθρώπους που παλεύουμε να υπάρχουμε σε αυτήν την κοινωνία. Λέξεις που θα μπορούσαν να αφορούν κάθε σπίτι κυλούν συνεχώς πάνω στις μουσικάρες του Γιάννου, αντοχή, καθημερινότητα, απώλεια, νίκη, εν συναίσθηση, δυσκολίες, αγάπη, όλες μαζί χτίζουν ένα δέντρο με ένα τεράστιο κλαδί που μας αντέχει όλ@.

Γιάννης Ντρενογιάννης: Εκτός από τους τυχερούς που ζουν στην ύπαιθρο, εμείς όλοι οι κοινοί θνητοί ας αφουγκραστούμε τους  ήχους γύρω μας… θα χρειαστούν λιγότερο από 10 λεπτά για να ακουστεί η οργισμένη φωνή ενός τύπου που είναι ή υποδύεται τον παρείσακτο, να μιλά με βαριά φωνή και ρίμα πάνω σε μια υποτυπώδη ρυθμική μουσική υπόκρουση που το ονομάζουν μπίτ-beat-bit. Εδώ που βρισκόμαστε οι κοινωνικές συνθήκες καθορίζουν την προφορική ποίηση κι εκείνη αντέχει! Ασελγούν κατά συρροή επάνω της και αντέχει! Δεν μπορεί να κάνει κι αλλιώς. Καθώς το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται φτωχαίνει μέρα με τη μέρα, η ανάγνωση χρησιμοποιεί φωνητικό άβαταρ για να γίνει πόντκαστ… τουλάχιστον ας μας ακούσουν μέσα στο αυτοκίνητο… κι οι φάτσες μονίμως χαμογελούν για να βγάλουν σέλφι με τουρλωμένα χείλια, εκεί η ποίηση δίνει μια και σκορπάει όλες τις λέξεις στο πάτωμα φωνάζοντας ... «παραιτούμαι»! Εδώ επεμβαίνουμε εμείς και σηκώνουμε τα μανίκια για να το σώσουμε με αμφίβολα αποτελέσματα. Καταλαβερδούγκως;

Ποια είναι η δυσκολότερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε; Την ξεπεράσατε; Κι αν ναι, πώς;

Ζε Μήτσος: Νομίζω πως το δύσκολο κομμάτι ήταν να συναντηθούμε εγκεφαλικά ενώ κινούμασταν σε δύο διαφορετικά χωροχρονικά. Υπήρξαν στιγμές που ανυπομονούσα, που δεν καταλάβαινα, ακόμα και στιγμή που στεναχώρησα τον Γιάννη όντας λίγο ανώριμος σε σχέση με εκείνον. Όμως το ξεπεράσαμε. Όπως ξεπεράσαμε και το κομμάτι που έπρεπε να βρω εμένα και να πάψω να μιμούμαι. Φώναζε ο αγαπημένος μου πως δεν είμαι ούτε ο ΛΕΞ ούτε ο Αγγελάκας, ίδρωσε να καταλάβω τι θέλω να πω και αυτό που θα πω να το λέει ο Ζε. Αφού δικές μου λέξεις είναι. Το αποτέλεσμα με δικαίωσε, άξιζε κάθε στιγμή από αυτό το ταξίδι και θα το κάνω όσες φορές χρειαστεί.

Γιάννης Ντρενογιάννης: Από την αρχή φωνάζω στον Ζε: «θα δημιουργήσουμε ένα είδος μικτό αλλά νόμιμο». Ποτέ δεν μας χαρίστηκε αυτή η θέση στη δημιουργία. Πιέσαμε για να την πετύχουμε… και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι τα καταφέραμε. Καμιά φορά οι λέξεις τοποθετημένες σε μια ανέλπιστη σειρά σε κάνουν να βάλεις τα κλάματα. Καμιά φορά η μουσική γίνεται αυτό που είναι… κύματα αέρα σε συγκεκριμένες συχνότητες και αρμονίες που χτυπούν εκεί που νομίζεις ότι είσαι άτρωτος. Δύσκολες στιγμές αυτές, αλλά και λυτρωτικές συνάμα. Κάθε ένα από τα ποιήματα του Ζε και η μουσική σε ιπτάμενο χαλί είχαν αυτές τις στιγμές. Έχω πετάξει την κιθάρα μακριά, έχω βλαστημήσει βαριά, έχω πάει βόλτες χωρίς λόγο, έχω αποκοιμηθεί λιωμένος στην αγκαλιά της Νάντιας, όμως δεν έχω αποφύγει ποτέ την πίεση στη ψυχή, όσο κι αν προσπάθησα. Ποτέ δεν ήμουν αρκετός!

Ποιο είναι το αγαπημένο σας ποίημα και γιατί;

Γιάννης Ντρενογιάννης: Σου ’χω Παλαμά, σου ’χω Ελύτη και Σεφέρη… μα δεν θα πάρω! Με συγκίνησε ο Ερωτόκριτος απ’ το ραδιόφωνο, ο Σαββόπουλος που μου έβαλε ένας ξάδερφός μου στο κασετόφωνο, ενώ μεγάλωσα με το «Ουρλιαχτό» του Άλεν Γκίνσμπερκ στο προσκέφαλο. Την ίδια στιγμή σε ένα σχολικό τετράδιο η Αμαλία μου έγραψε όλους τους στίχους του David Bowie “there is a starman waiting in the sky…” και αυτό ήταν. Απασφάλισα!

Ζε Μήτσος: Από τον δίσκο, το αγαπημένο μου ποίημα - κομμάτι είναι το «Κάθε μέρα κάνουμε κορυφή». Είναι το μόνο κείμενο που δεν προϋπήρχε αλλά γράφτηκε κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του πρότζεκτ, είναι ένα κομμάτι που μέσα του συγκεντρώθηκε η συνύπαρξή μας στριμωγμένη σε 3:30 λεπτά. Η ζωή είναι δύσκολη, αλλά πάντα τα καταφέρνουμε. Νιώθω πως είναι το ιδανικό ηχογράφημα για να κλείσει ο δίσκος. Ιδανικό για να κλάψω και να αποσυμπιεστώ μετά από μια δύσκολη μέρα. Ιδανικό για να έχω άλλον έναν λόγο να χαμογελάσω γλυκά κάποια στιγμή στη ζωή που έπεται. Γενικά, δεν έχω κάποιο αγαπημένο ποίημα, μου αρέσουν πολλοί ποιητές, κυρίως της νέας γενιάς αλλά για κλείσιμο θα αφήσω ένα όμορφο ποίημα του Καβάφη:

«Τη μια μονότονη ημέρα άλλη
μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι-
οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφήνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.»

(Μονοτονία – 1908)

Σας ευχαριστώ πολύ για το βήμα που μας δώσατε, για τις όμορφες ερωτήσεις και το ενδιαφέρον. Εύχομαι τα καλύτερα.