Μουσικη

Πανωλεθρίαμβος

...που θα ’λεγε και ο Τζούμας

Μάκης Μηλάτος
ΤΕΥΧΟΣ 502
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Αν χάσεις την ψυχή σου και τη δημιουργική φλόγα, ειδικά στην τέχνη, τότε μετατρέπεσαι σε έναν ειδικευμένο τεχνίτη, μόνο που η μουσική δεν είναι ένα χαλασμένο ψυγείο που θέλει φτιάξιμο. Όση πείρα ή σπουδές κι αν κουβαλάς, αν χαθεί αυτή η μικρή σπίθα, ο ανεξήγητος πυρετός, η στρεβλή ματιά, η παράνοια της στιγμής, η αντιπαράθεση με την πραγματικότητα, τότε η τέχνη μετατρέπεται σ’ ένα σουφλέ που «κάθισε». Γι’ αυτό τόσα πολλά συγκροτήματα με «ένδοξο» παρελθόν και μεγάλη πείρα συνεχίζουν σαν ξεθυμασμένη μπίρα, γι’ αυτό τόσα νέα παιδιά με σπουδαίες σπουδές, το μόνο που κατορθώνουν είναι να στύψουν τα διπλώματά τους για μια σταγόνα τέχνης που εύκολα θα εξατμιστεί στον καυτό ήλιο της πραγματικής δημιουργίας, αφήνοντας ένα αχνό και δυσδιάκριτο σημάδι.

Οι U2 είναι το πιο πλούσιο, το πιο διάσημο, το πιο πετυχημένο, το «μεγαλύτερο» ροκ συγκρότημα του πλανήτη, χιλιάδες κόσμου ουρλιάζουν μπροστά τους, τραγουδάνε τα τραγούδια τους, πάλλονται από ενθουσιασμό, αλλά το πουλάκι έχει πετάξει. Ο Bono και η παρέα του το κοιτάει να ξεμακραίνει εδώ και καιρό. Ίσως είναι αυτό που τραγουδάει ο Leonard Cohen στο «Bird on the Wire», ίσως κάποιο άλλο. Πάντως οι U2 δεν το ’χουν πια και φοβούνται… Πώς τα 4 φτωχά παιδιά από την Ιρλανδία –χαρακτηρισμός που ο Bono επικαλείται συχνά και που βρίσκεται και σε ένα σημείωμα που έγραψε για τον καινούργιο δίσκο–, τα οποία έφτασαν να κατακτήσουν τον κόσμο, θα συνεχίσουν να το κάνουν τώρα που η φλόγα έσβησε; Όπου τελειώνει η τέχνη αρχίζει το μάρκετινγκ. Η ιδέα φάνηκε λαμπρή, μια εύκολη λύση σε ένα μεγάλο πρόβλημα. Τι κάνεις όταν φοβάσαι πως η μουσική σου δεν μπορεί πια να συναρπάσει; Τα 4 φτωχά παιδιά από το Δουβλίνο μάλλον θα έλεγαν όχι, όπως προστάζει η «ροκ ιδεολογία». Το «μεγαλύτερο ροκ συγκρότημα του πλανήτη» όμως είπε ναι! Η Apple, ως από μηχανής θεός, έφερε μία «εμπορική» λύση και οι U2 άρπαξαν την ευκαιρία. Θα έδινε δωρεάν το άλμπουμ στους 500.000 πελάτες της του iTunes. Διάολε… Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τη δημιουργία, με τη ροκ μουσική, με την τρέλα της τέχνης; Και να σκεφτείς ότι το άλμπουμ έχει τίτλο «Songs of Innocence». Όπως συμβαίνει συνήθως, επικαλείσαι κάτι όταν δεν το ’χεις πια. Η «αθωότητα» δεν είναι πια εδώ, αυτό είναι βέβαιο.

Επειδή όμως η ζωή είναι φτιαγμένη για να μας κάνει πλάκα και να μας «εκδικείται», σύντομα ο Bono υποχρεώνεται να απολογηθεί: «Ουπς! Λυπάμαι γι’ αυτό. Είχαμε αυτή την όμορφη ιδέα και παρασυρθήκαμε. Οι καλλιτέχνες είναι επιρρεπείς σε μερικά πράγματα. Μια σταγόνα μεγαλομανίας, μια ιδέα γενναιοδωρίας, διάθεση για αυτοπροώθηση και ο βαθύς φόβος ότι αυτά τα τραγούδια που μέσα τους βρίσκεται ο κόπος μας και η ζωή μας των τελευταίων ετών δεν θα μπορούσαν να ακουστούν. Υπάρχει πολύς θόρυβος εκεί έξω». Τελικά κατόρθωσαν οι ίδιοι να ξεσηκώσουν τόσο (αρνητικό) θόρυβο με όλ’ αυτά που ο δίσκος δεν ακούστηκε όσο ονειρεύτηκαν. Ένα ποσοστό μικρότερο από 10% από τους συνδρομητές του iTunes κατέβασαν το δωρεάν άλμπουμ, οι συνάδελφοί τους (από τον Neil Young ως τον Iggy Pop κι από τον Tyler, The Creator ως τον Patrick Carney) διατύπωσαν την αντίθεσή τους ή τους ειρωνεύτηκαν. Η φλόγα έσβησε, η τέχνη δεν μένει πια εδώ κι ας τραγουδάει ο Bono: «You and I Are Rock ‘n’ Roll». Αμ δε…