Προτζέκτορας: Ο Μάνος Αθανασιάδης μιλάει για τη γενιά του, τη διαδρομή του, την τζαζ και το νέο του άλμπουμ «Τι γυρεύεις τέτοια ώρα μες τη νύχτα».
«Μια από τις πρώτες μελωδίες που θυμάμαι, είναι όταν ήμουν 4-5 ετών "...με το δείπνο το μεγάλο θα τελειώσουμε τον Μπάλο". Γεννήθηκα πριν 49 χρόνια στη Νέα Σμύρνη όπου και μεγάλωσα. Ήμουν παιδί μιας φιλότεχνης οικογένειας και σε αυτό πιθανότατα οφείλεται η ενασχόλησή μου με την τέχνη. Ανήκω μάλλον στην πιο ταλαιπωρημένη μεταπολεμική γενιά της χώρας»
Δεν είναι λίγο υπερβολικό αυτό που λες;
Να το εξηγήσω. Πέρασαν από πάνω μας σαρωτικά χρόνια, ζήσαμε μια κακώς εννοούμενη «απελευθέρωση» και «νεωτερικότητα», βιώσαμε την περίοδο του κιτς νεοπλουτισμού, του απόλυτου αχταρμά ότι όλα πάνε με όλα (ο Κούντερα με τα σκυλάδικα κ.λπ.), νιώσαμε στο πετσί μας τις συνεχείς εναλλαγές κυβερνήσεων, πληρώσαμε και πληρώνουμε το κόστος των πολιτικών τους αποφάσεων, σηκώσαμε το βάρος μνημονίων, βιώσαμε και εξακολουθούμε να βιώνουμε κοινωνικό και οικονομικό αδιέξοδο, φτώχεια, και τώρα την υγειονομική κρίση. Νομίζω είναι αρκετές ταλαιπωρίες για μια γενιά.
Όλο αυτό που περιέγραψες, το εκφράζεις νομίζω μέσα από έναν στίχο σου: «Ο Μίσκιν γελάει και μου κλείνει το μάτι, ανοίγει την πόρτα και να την που έρχεται ώρα μα εγώ ανήμπορος τώρα, χαζεύω απ´ το κάδρο τη ζωή να περνάει. Δεν γερνάω μου λένε, μα οι ατίθασοι κλαίνε, εκείνοι δεν ζούνε στο ψέμα, αλίμονο γίναμε ένα, σε μια πόλη που μόνο γελάει, σε μια χώρα που μόνο γερνάει...».
Ναι, είναι στίχοι από ένα τραγούδι μου που θα κυκλοφορήσει μέσα στον νέο χρόνο και λέγεται «Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ».
Όμως όλα αυτά τα χρόνια των καταιγιστικών αλλαγών ήταν και χρόνια δημιουργίας για σένα.
Φυσικά! Παρ' όλα αυτά, αισθάνομαι στα 49 μου ότι ξεκινάω τώρα. Και για έναν ανεξήγητο λόγο, μου αρέσει πολύ. Πέρασαν πολλά χρόνια από τον πρώτο μου έρωτα. Ένα πιάνο που είδα στη Σόλωνος όταν ήμουν έξι χρονών. Έκτοτε κύλησε πολύς χρόνος. Σαράντα χρόνια μέσα στα ωδεία ως μαθητής και κατόπιν ως καθηγητής.
Ο Frank Zappa είχε πει «Οι κλασικοί μουσικοί πάνε σε ωδεία, οι μουσικοί του ροκ πάνε σε γκαράζ».
Ας είμαστε ειλικρινείς. Για να θεωρήσει κάποιος ότι έχει κάνει «μουσικές σπουδές», πρέπει να θητεύσει / μελετήσει, τουλάχιστον μια δεκαετία στα μουσικά ιδρύματα. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τη μουσική αλλά για οποιαδήποτε τέχνη χωρίς να παραβλέπουμε φυσικά τις εξαιρέσεις που το ταλέντο τους, η επιμονή και η αγάπη για την τέχνη τους υπερνίκησαν την αδυναμία πρόσβασής τους στις κλασικές σπουδές της. Προσωπικά η κλασική ήταν που μου έμαθε μουσική πραγματικά και επίσης την πειθαρχία που απαιτεί η μουσική τέχνη.
Και η τζαζ;
Η τζαζ, η μεγάλη μου αγάπη, μου έμαθε έναν ανεπανάληπτο τρόπο σκέψης και προσωπικής έκφρασης. Η ανάγκη να εκφραστώ μέσω του ελληνικού στίχου, γεννήθηκε μέσα μου τα τελευταία χρόνια. Την τοποθετώ παράλληλα με τη γέννηση της κόρης μου.
H σχέση σου με την τζαζ πότε ξεκινάει;
Πρωτοέπαιξα τζαζ στις αρχές του ’97, στο ιστορικό πλέον «Παράφωνο», και αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 2005. Αρχές του 2005 είχα ένα πολύ σοβαρό ατύχημα το οποίο με κράτησε εκτός μουσική σκηνής για τρία χρόνια.
Επέστρεψες όμως με ακόμα μεγαλύτερη δυναμική.
Το 2008 που επέστρεψα, εκτός της τζαζ σκηνής (ήμουν μόνιμα πλέον τα Σάββατα ως μέλος του Jazz Express Quartet στο Τρένο στο Ρουφ, μάλιστα τα τελευταία χρόνια και τις Κυριακές με την sold out παράσταση «One night stand», όπου εμφανιζόμουν μόνο με το πιάνο και το μικρόφωνο μου, έκανα καμπαρέ στο Faust, έγραψα μουσική για το θέατρο, για το έργο του Νικολάι Γκόγκολ «Η μύτη» στο θέατρο Συνεργείο, ενορχήστρωσα Duke Ellington για ιδιόμορφα μουσικά σύνολα.
Από την αφίσα της σειράς παραστάσεων «One Night Stand», στο Τραίνο στο Ρουφ
Όλα αυτά παράλληλα με τη διδασκαλία στο Ωδείο;
Τόσο με τη διδασκαλία, που είχε μπει για τα καλά στη ζωή μου από το 1997, όσο και με συνεργασίες μου με διάφορους έλληνες καλλιτέχνες. Το 2011 βγήκε το CD «Everybody Swings», το οποίο ήταν η έκφραση της αγάπης μου στο American Songbook of Jazz. Παράλληλα είχα ξεκινήσει να γράφω τραγούδια αλλά σε χαλαρούς ρυθμούς. Η ανάγκη μου για μια ευρύτερη αισθητική στη ζωή απορροφούσε μεγάλα χρονικά διαστήματα ελάσσονος ασχολίας με τη μουσική και μεγαλύτερης έμφασης σε άλλες μορφές τέχνης όπως το θέατρο και η λογοτεχνία.
Και οδήγησε το 2018, στην έκδοση της πρώτη σου ποιητικής συλλογής.
Ναι, τη συλλογή «Δυικός Αριθμός». Το μόνο που θα μπορούσα να πω για αυτό, είναι ένα δίστιχο από τη συγκεκριμένη συλλογή: «έφτασα στην αγκαλιά σου γεμάτος πληγές από το άσκοπο». Εν προκειμένω η αγκαλιά που έφτασα, ήταν αυτή του λόγου.
Μετά από αυτή την πορεία και καθώς συνεχίζεις τη διαδρομή σου στον χώρο, υπάρχει κάτι που σε ενοχλεί;
Κάτι το οποίο με θλίβει αφάνταστα την τελευταία εικοσαετία είναι όλη αυτή η προχειρότητα και η βιασύνη με την οποία αντιμετωπίζεται η μουσική μέσα από την τηλεόραση και τα ριάλιτι. Η απόλυτη αποκαθήλωση της ιεροτελεστίας εκμάθησης ενός μουσικού οργάνου και μιας τέχνης. Σήμερα το «να εύχεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος» μάλλον ακούγεται σαν κατάρα αν το πεις σε έναν νέο που ονειρεύεται να γίνει καλλιτέχνης. Εγώ το θεωρώ ευλογία και για αυτό άλλωστε ένα διδακτικό βιβλίο, που είχα γράψει περίπου πριν μια δεκαετία, το αφιερώνω στους μαθητές μου που με κάνουν καλύτερο μουσικό και άνθρωπο βοηθώντας με να παραμένω αιώνιος μαθητής.
Θεωρείς ότι η ελληνική μουσική σκηνή σήμερα πάσχει;
Ναι, από ένδεια. Και αυτό είναι ακόμα κάτι που με θλίβει. Στη μουσική παραγωγή παρατηρείται μια έλλειψη διαφορετικότητας, φαντασίας, μουσικής και ενορχηστρωτικής ευρηματικότητας. Υπάρχει μια επανάληψη γνωστών πλέον συνταγών μουσικής, μηδενικού ενδιαφέροντος τουλάχιστον από τα αυτιά που διψούν για αυτή. Ένα τραγούδι, ιδανικά, θα έπρεπε να μοιράζει το ενδιαφέρον του ακροατή ισόποσα σε μουσική και στίχο. Και σκόπιμα αναφέρω πρώτα τη μουσική γιατί το τραγούδι πρωτίστως είναι μουσική τέχνη. Όμως αυτό που συμβαίνει πλέον είναι να δίνεται βάρος κυρίως στον στίχο και φυσικά είμαστε τυχεροί γιατί υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι στιχουργοί παρ' όλα αυτά το να γράφεις μουσική χωρίς να έχεις βαθιά γνώση της είναι κάτι που, δυστυχώς στη χώρα μας για διάφορους λόγους, συμβαίνει.
Αυτές οι διαπιστώσεις ήταν το κίνητρο για τη γέννηση της νέας δουλειά σου;
Ήταν το πρώτο κίνητρο, ο πρώτος λόγος. Ήθελα να προτείνω κάτι διαφορετικό για τα συνήθη μουσικά ακούσματα της χώρας, με μια διαφορετική αισθητική προσέγγιση. Ο δεύτερος λόγος θα έλεγα ότι ήταν η «υποχρέωση» απέναντι στην κόρη μου από τη στιγμή που γεννήθηκε. Θα της έλεγα μεγαλώνοντας περί αισθητικής και διαφορετικότητας στη ζωή, χωρίς εγώ να έχω κάνει κάτι έστω ελάχιστο για αυτό; Έτσι κάπως γεννήθηκε το άλμπουμ «Τι γυρεύεις τέτοια ώρα μες τη νύχτα», με ένα τίτλο απόλυτα συμβολικό.
Το οποίο πότε θα κυκλοφορήσει;
Δυο τραγούδια του έχουν ήδη κυκλοφορήσει σε ψηφιακές πλατφόρμες και στο YouTube. Καλώς εχόντων των πραγμάτων -Θεού θέλοντος και κορωνοϊού επιτρέποντος- μέσα στο 2021 θα κυκλοφορήσει ολόκληρο το άλμπουμ, το οποίο και θα παρουσιάσω σε κάποια venues και φεστιβάλ.
Ακούστε τη μουσική του Μάνου Αθανασιάδη στο YouTube και στο Spotify.
20°
