Το μέσα μάτι βλέπει

Ο Χάρης Κατσιμίχας στην πρώτη του συνέντευξη 10 χρόνια μετά …Ποτέ δεν φοβήθηκε να πει τα πράγματα με το όνομά τους.Το είχε υποσχεθεί όμως και πριν 10 χρόνια, στην τελευταία του προσωπική συνέντευξη, όταν ανακοίνωνε τη διάλυση του σχήματος αδερφοί Κατσιμίχα. «Όταν ξαναμιλήσω θα το κάνω με ονόματα και διευθύνσεις». Κι αυτό κάνει. Μιλάει χωρίς φόβο αλλά με εφηβικό πάθος για όλα, για συναδέλφους του, για τη μουσική, για τις συναυλίες που θα δώσει 10 χρόνια μετά μαζί με τον Πάνο, για την πολιτική,

για τον Γιώργο Παπανδρέου, για το τι έκανε όλα αυτά τα χρόνια.

«Όταν σταματήσαμε; Για δύο χρόνια το μόνο που έκανα ήταν να κοιμάμαι, να ξυπνάω, να τρώω κάτι και να ξανακοιμάμαι. Ήμουν καπούτ! Ψυχικά και σωματικά... Από το 1985 μέχρι και τη στιγμή που σταμάτησα, η ζωή μου το μισό χρόνο ήταν να είμαι κλεισμένος νυχθημερόν σε ένα στούντιο –μέσα σε 15 χρόνια βγάλαμε 13 δίσκους– και τον άλλο μισό ταξίδι-συναυλία-ταξίδι-συναυλία-ταξίδι, ύπνος στα κλεφτά, φαγητό στο πόδι. Ξυπνούσα και έλεγα τώρα είμαι στη Λευκωσία ή στη Λάρισα; Από ένα σημείο και μετά χάνεις τελείως την αίσθηση του χρόνου και του τόπου. Κάποια στιγμή, λοιπόν, χτύπησαν όλα κόκκινο και σταμάτησα»

Στην τελευταία συνέντευξή σου πριν 10 χρόνια στο «Δίφωνο», είχες πει «έχω μπερδευτεί, χρειάζομαι χρόνο για να ξαναβρώ τον εαυτό μου». Τα δύο χρόνια ήταν ο χρόνος που χρειάστηκες;

Όχι, αυτά τα δύο χρόνια τα ήθελα απλά για να κοιμάμαι! Τα επόμενα δύο ταξίδεψα. Έπαιρνα λεωφορεία και πήγαινα σε πόλεις της επαρχίας που είχα δει τόσες φορές, αλλά στα γρήγορα, λόγω των περιοδειών. Λίγο λίγο άρχισα να ξαναβρίσκω το ρομαντισμό που είχα χάσει. Είχα καταντήσει ένα κυνικό γουρούνι… κυνικό γουρούνι, καλά το είπα. Και ξαναβρήκα τον εαυτό μου. Εμένα δεν ήταν αυτό το όνειρό μου. Το όνειρό μου ήταν μέσα από τη μουσική να γίνω καλύτερος άνθρωπος. Όταν κατάντησα αυτό που είπα, το ’κοψα.

Μόνος έκανες αυτές τις αποδράσεις;

Εντελώς! Γιατί πήγαινα πίσω στον «τόπο του εγκλήματος». Ήθελα να συμπληρώσω ένα παζλ. Και αφού πέρασαν αυτά τα τέσσερα χρόνια άρχισα να διαβάζω. Βιβλία που είχα μαζέψει όλα αυτά τα χρόνια –μάζευα, μάζευα, αλλά δεν έβρισκα χρόνο να τα διαβάσω–, δίσκους και άρχισα τη μελέτη. Υπήρξαν μήνες –και δεν με ενδιαφέρει αν δεν με πιστέψει κάποιος που θα το πω– που έλεγα μόνο καλημέρα, καλησπέρα και πόσο κάνει στο περίπτερο. Μετά από 5-6 χρόνια ίσιωσα. Πριν 2 χρόνια ένιωσα κάτι «τσιμπιματάκια» και πριν ένα χρόνο λέω ένα βράδυ στον Πάνο: «εγώ θέλω να παίξω του χρόνου, θα με πάρεις μαζί;» και μου απαντάει δεν πας να κάνεις και καμιά δουλειά γιατί έχουμε και κόρη να παντρέψουμε; Δεν με πίστευε. Μου πήρε ένα χρόνο να τον πείσω ότι το εννοώ. Εγώ έφυγα για να μπορώ όταν και εφόσον γυρίσω να είμαι καθαρός. Είχαμε φτάσει να μαλώνουμε σαν τους γέρους του Μάπετ Σόου. Οι σχέσεις όμως πρέπει να είναι κυριλέ. Όταν το συνειδητοποίησα σταμάτησα, για να μην κοροϊδεύω τον κόσμο. Γιατί το μέσα μάτι –όπως λέει και η Λένα Παππά– βλέπει (αυτό είναι ένα ανέκδοτο κομμάτι που θα τραγουδήσω και στη συναυλία).

Ο Πάνος όλο αυτό το διάστημα πού βρισκόταν;

Με τις υποχρεώσεις του, το παιδί του, τα προβλήματά του, στη ζωή του…

Τον είχε ανησυχήσει όλο αυτό;

Κοίταξε οι δίδυμοι δεν χρειάζεται να μιλούν. Έχουν κωδικούς εξωλεκτικούς. Φυσικά και περνούσα από τον Πάνο. Κάναμε ένα τσιγάρο, κοιταζόμασταν και τα είχαμε πει όλα. Ο μόνος που έβλεπα ήταν ο Πάνος.

Οι φίλοι από το χώρο χάθηκαν όλα αυτά τα χρόνια;

Θες να σου πω ονόματα και διευθύνσεις για να γίνουμε πιο σαφείς να μην κουραζόμαστε; Εγώ έχω έναν αδερφό από τη μάνα μου, τον Πάνο, και έναν αδερφό μεγαλύτερο, που τον λένε Θάνο Μικρούτσικο. Που τον έχω διαλέξει και αυτός εμένα. Λατρεύω τον Κραουνάκη, τον Κωστάκη τον Παρίση από τα Υπόγεια Ρεύματα, τον Γιώργο Ανδρέου, τον Μιχάλη Κουμπιό… Φυσικά είχα 5-6 φίλους… Όμως εν γένει, με αυτόν το χώρο δεν είχα ποτέ νταραβέρια. Να εξηγηθώ γιατί; Εγώ πήγα 22 ετών στο Βερολίνο και γύρισα 32. Εκεί γνώρισα πάρα πολλούς ντόπιους μουσικούς. Το ήθος τους, η αλληλεγγύη τους, ο μη φθόνος – κυρίως αυτό– με σφράγισαν για πάντα. Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα είπα, Χριστέ μου, τι γίνεται εδώ; Εγώ έμαθα άλλα εκεί που ήμουνα. Εδώ είδα λύσσα! Φθόνο από τον έναν για τον άλλον και από όλους για όλους. Λυκοφιλίες! Και λέω στον αδερφό μου, τι παίζει εδώ, ρε φίλε; Τι σκυλολόι είναι αυτό; Πώς το αντέχεις;

Και τι σου απαντάει;

Ο Πάνος είναι είναι πιο υπομονετικός, πιο κοινωνικός, πιο ρεαλιστής. Και καλά κάνει. Ειδάλλως πώς να επιβιώσεις σε αυτό τον υστερικό χώρο; Εγώ δεν τα κατάφερα. Μιλάω έτσι λοιπόν βάσει αυτών που είδα και έζησα από πρώτο χέρι. Δεν με ενδιαφέρουν αυτοί οι άνθρωποι για να τους έχω φίλους – ούτε εχθρούς!

Πέρα από αυτούς που ανέφερες, συνεργαστήκατε και με τον Γιώργο Νταλάρα, τους πρώην Πυξ Λαξ.

Συνεργάστηκα μαζί τους για επαγγελματικούς λόγους, δεν τους παντρεύτηκα κιόλας! Ο Πλιάτσικας ας πούμε ποιος είναι; Ο ψηλός; Νομίζεις ότι τους ξέρω; Άσε τον Ξυδού, είναι παλιός φίλος από το ’70. Με τον Στόκα πίναμε κάνα καφέ στη Ν. Σμύρνη όταν έμενε κι αυτός ένα φεγγάρι εκεί. Μετά χαθήκαμε. Όσο για τον Νταλάρα: «Γιωργάκη… δεν θέλω να ’μαστε ούτε φίλοι ούτε εχθροί, θέλω μονάχα να μη θυμάμαι» όπως λέει η Αλαγιάννη με τον Παπάζογλου.  

Αυτό το διάστημα έβλεπες τον Πάνο στις ζωντανές του εμφανίσεις;

Όχι, δεν πήγα ούτε μία φορά. Ξέρεις πόσο παράξενο είναι αυτό; Είναι σαν να με ρωτάς: μπορείς να πας να δεις το άλλο σου μισό μόνο του; Κοίταξε, εμένα δεν μου έλειπε συνεργάτης, συνεταίρος· εμένα μου έλειπε ο αδερφός μου. Τον αδερφό μου τον έβλεπα κάθε βράδυ, τον συνεταίρο δεν τον ήθελα.

Τις δουλειές των υπόλοιπων καλλιτεχνών της γενιάς σου τις παρακολουθούσες;

Ποιους εννοείς; Θέλω ονόματα.

Τον Γιώργο Νταλάρα, τον Νίκο Πορτοκάλογλου, τον Γιάννη Αγγελάκα…

Τώρα πια, που ουσιαστικά δεν είμαι μέσα στο χώρο –βγήκα μόνος μου σε σύνταξη με εθελουσία– έχω την «πολυτέλεια» να λέω κι εγώ τη γνώμη μου, χωρίς το φόβο ότι θα μου αποδοθεί επαγγελματικός φθόνος, ανταγωνισμός κ.λπ. Οι θεματολογίες των Κατσιμιχαίων είχαν πάντα σαν επίκεντρό τους τα ατομικά και συλλογικά βάσανα των ανθρώπων. Ήταν καλώς ή κακώς το λεγόμενο protest song. Ως εκ τούτου, η χρονική –και μόνο– συνύπαρξή μας με άλλους μουσικούς, κάτι εντελώς τυχαίο –το επαναλαμβάνω– δεν λέει απολύτως τίποτα. Γιατί; Γιατί δεν ήταν ένα κίνημα, όπως π.χ κάποτε στα ’60 το Νέο Κύμα, με κοινή αισθητική, ιδεολογική και μουσική βάση. Τι σχέση έχουν τα δικά μας τραγούδια με τις άχρωμες, άγευστες και άοσμες θεματολογίες του Ξυδάκη, με τους μικροαστικούς νταλκάδες του Πορτοκάλογλου, με το ρηχό λυρισμό του Αλκίνοου Ιωαννίδη και τις μπουρδολογίες π.χ. του Φάμελου; Απολύτως καμία! Προτιμώ χίλιες φορές τα μουγκρητά του Αγγελάκα, γιατί αυτός ο άνθρωπος… τρώγεται με τα ρούχα του. Ή… ο χοντρός των Active Member. Το ίδιο κι αυτός. Εξάλλου προέρχονται και οι δύο από το rock, το οποίο, κάποτε τουλάχιστον, είχε σαν κύρια θεματολογία του τα σκατά και πώς να τα αντιμετωπίσετε! 

Σε εκείνη την τελευταία συνέντευξή σου είχες πει «το σχήμα αδερφοί Κατσιμίχα ό,τι είχε να δώσει το έδωσε». Αυτό ακυρώνεται τώρα με τις νέες σας εμφανίσεις.

Το ότι κάνουμε μαζί κάποιες συναυλίες δεν σημαίνει ότι ξαναγίναμε δημιουργικό ντουέτο.

Δεν θα γράψετε δηλαδή μαζί ξανά νέα τραγούδια; Όχι, δεν έχω καμία όρεξη για κάτι τέτοιο. Άλλωστε –το λέω αυτό και γελάω– τα μισά από τα τραγούδια που έχω γράψει τα ακούει ο Πάνος και μου λέει «απαίσια! Δεν μου αρέσουν!». Μέσα από τα χρόνια αποκτήσαμε ο καθένας μια δική του αισθητική και φτάσαμε να μη συμφωνούμε στα μισά.

Του Πάνου τα τραγούδια σού αρέσουν;

Τα μισά πολύ. Τα άλλα μισά μού είναι εντελώς αδιάφορα.

Έχεις κάτι έτοιμο στο συρτάρι;

Ναι, έχω κάνει μία εργασία που μου πήρε πολύ κόπο και χρόνο, όμως άξιζε. Ήταν μελοποίηση της λεγόμενης γενιάς του ’70, π.χ. Χιόνης, Βαρβέρης, Παπαγεωργίου, Γκανάς, Αλαβέρα, Κοντός κτλ.

Γιατί τους συγκεκριμένους;

Είναι ξεφτίλα! Είναι πολύ κακό το χούι που έχουμε σε αυτή τη χώρα, να αναγνωρίζουμε την αξία ποιητών, συγγραφέων, μουσικών, επιστημόνων πάντα μετά θάνατον! Αφού λοιπόν δεν καταδέχτηκε κανένας μέχρι τώρα να καταπιαστεί με το έργο αυτών των δημιουργών, το έκανα εγώ. Το αν τα κατάφερα, θα το κρίνουν οι ίδιοι οι ποιητές. Αν μου επιτρέψουν να τα εκδώσω, θα είσαστε εσείς, οι φυσικοί αποδέκτες, που θα το κρίνετε.

Η Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία είχε κυκλοφορήσει με παλιά cds των Αδερφών Κατσιμίχα. Σου αρέσει αυτός ο τρόπος διάθεσης ενός καλλιτεχνικού προϊόντος;

Προτιμώ τα cds μου να πουλιούνται στα περίπτερα, παρά να τα πουλούν οι δισκογραφικές. Τόσο μεγάλο είναι το μίσος μου! Κανείς δεν ξέρει εκτός από αυτούς που είναι στο χώρο την αδικία που υφιστάμεθα και την εκμετάλλευση. Ο κόσμος νομίζει ότι τα 20 ευρώ που πληρώνει για ένα cd τα παίρνει ο καλλιτέχνης. Εμ, δεν τα παίρνει!

Πόσα χρήματα φτάνουν σε εσάς από ένα cd που πουλιέται 20 ευρώ;

Το 1%. Αλλιώς, πού είναι τα λεφτά που έβγαλα όλα αυτά τα χρόνια, αν δεν ίσχυε αυτό. Γιατί είναι γνωστό ότι τα έξοδά μου εμένα είναι τα έξοδα ενός φοιτητή. Πού τα ’φαγα, αφού έβγαλα τόσα λεφτά από τις εταιρείες; Άρα, ναι, με τις εφημερίδες. Μήπως θέλουν να τα βάλουν και στο μπακάλικο; Στα mini market; Γουστάρω! Γιατί όχι;

Γιατί είναι προϊόν καλλιτεχνικής έκφρασης. Λένε μαζί με την εφημερίδα πάρτε και μία ταινία, ένα cd.

Γιατί η εφημερίδα είναι κάτι το ευτελές; Μιλάμε για μία σοβαρή εφημερίδα, την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. Όπως είναι και η δική σας, η Athens Voice, την οποία εκτιμώ πάρα πολύ. Δεν είναι πάντως κακό. Αρκεί βέβαια να με ρωτήσει. Όχι όπως μια άλλη εφημερίδα, πολύ μεγάλη, που δεν μας ρώτησε και τον Απρίλιο η υπόθεση θα φτάσει στα δικαστήρια. Όταν όμως η Ελευθεροτυπία μού κάνει μία έκδοση που ούτε στα όνειρά μου δεν είχα φανταστεί, με ωραίο σαλόνι, προσεγμένο χαρτί, πάρα πολύ ακριβή έκδοση, δεν καταλαβαίνω πού με προσβάλλει αυτό. Ομολογώ βέβαια ότι δεν θα πήγαινα σε μια εφημερίδα tabloid.

Υπάρχει κάτι που σου έλειψε όλα αυτά τα χρόνια της συνειδητής αποχής;

Εγώ τη ματαιοδοξία μου την τάισα όλα αυτά τα χρόνια. Τη χόρτασα. Βέβαια, αυτό που ζει κανείς με τις συναυλίες, αν εξαιρέσεις ότι είναι ψυχοφθόρο, φυσικά και μου έλειψε. Αλλά τώρα! Μετά από 10 χρόνια.

Κάτι για το οποίο μετάνιωσες;

Θα ’πρεπε να έχω φύγει από το 1995. Aπό τότε είχα αρχίσει να φρικάρω, αλλά άντεξα 5 χρόνια για το χατίρι του αδερφού μου. Ένα βράδυ όμως του είπα: θέλεις να έρχεσαι να μου φέρνεις τσιγάρα στο Δρομοκαΐτειο;

Tι σε κάνει να γυρίσεις τώρα στον «τόπο του εγκλήματος»;

Αυτό δεν είναι επάγγελμα, είναι χούι. Το χούι φεύγει μετά θάνατον.

Γιατί λοιπόν δεν εμφανίζεστε και κάπου;

Αυτά τα πράγματα δεν είναι για χόρταση. Αυτή ήταν πάντα η διαφωνία με τον αδερφό μου. Κινδυνεύεις να την πάθεις όπως ο Αλέξης Ζορμπάς στο ομώνυμο του Καζαντζάκη. Εκτός κι αν το κάνεις για να χτίσεις τη μία βίλα μετά την άλλη. Τότε δεν τελειώνει ποτέ. Θες συνέχεια να δουλεύεις και να αγοράζεις κι άλλο, κι άλλο.

Εσύ έβγαλες λεφτά από όλη αυτή την ιστορία;

Τα αποθέματα που είχα στην άκρη έχουν σωθεί. Ζω με τα πνευματικά δικαιώματα που παίρνω από την ΑΕΠΙ και κάτι που έχω φτιάξει. Τη βγάζω με τα λεφτά που βγάζει ένας καθηγητής λυκείου. Άλλά και παλιοί μου φίλοι, που είναι στο πανεπιστήμιο, δεν βγάζουν οι άνθρωποι εκατομμύρια. Έτσι ζω και είμαι πάρα πολύ ευτυχισμένος.

Γιατί τα νέα παιδιά άλλο νομίζουν, και θέλουν να γίνουν όλοι τραγουδιστές. Μέχρι και σε ριάλιτι πηγαίνουν.

Εγώ δεν θα πήγαινα, αλλά δεν τους κρίνω.

Πώς κρίνεις τη νέα κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό;

Αυτό το παιδί, τον Παπανδρέου, δηλαδή, τον συμπαθώ πάρα πολύ. Μπορεί διάφοροι ελληνάρες να τον χλευάζουν και να τον λοιδορούν ως ξενέρωτο και αμερικανάκι, αλλά καλά θα κάνουν να κοιτάξουν τα χάλια τους και τη βλαχιά τους γιατί, ενώ εγώ δεν είμαι σε καμία περίπτωση ΠΑΣΟΚ, αναγνωρίζω στη συμπεριφορά αυτού του ανθρώπου μία έμφυτη ευγένεια, η οποία, δυστυχώς, στο μόρφωμα στο οποίο έχω τη δυστυχία να ζω ερμηνεύεται ως χαζομάρα, αφέλεια, δειλία κτλ. – για κοίτα, ρε, κάτι παλικάρια! Γιατί; Αυτός τουλάχιστον δούλεψε από 15 χρονών στη Σουηδία και αργότερα και αλλού και αλλού, εν αντιθέσει με κάποιον μπούλη που τον είχαμε κι αυτόν πρωθυπουργό, που δεν έχει δουλέψει ούτε μία ώρα στη ζωή του. Αλλά αυτός τους άρεσε. Γιατί άραγε; Μήπως επειδή τους μοιάζει κατά βάθος;

Τη στάση των κομμάτων της Αριστεράς που λέει όχι στα μέτρα πώς την κρίνεις;

Εσύ νομίζεις ότι ο λαός δεν καταλαβαίνει; Δεν βλέπετε ότι ο κόσμος συναινεί παρότι τα φέρνει δύσκολα; Έχει πολύ μεγαλύτερη ωριμότητα ο κυβερνώμενος από αυτούς που μας κυβερνάνε.

Τελευταία υπάρχει έντονη συζήτηση για το θέμα των μεταναστών. Η άποψή σου;

Οι μη νόμιμοι να φύγουν αύριο το πρωί!

Δεν τσαντίζεσαι που υπάρχουν περιοχές στην Αθήνα στις οποίες φοβάται κανείς να περπατήσει μόλις σκοτεινιάσει;

Εννοείται. Να λοιπόν που έρχεται αυτό που σου έλεγα πριν, ότι εγώ δεν ανήκω στους καταχωρισμένους ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, αριστερούς· είμαι ένα είδος σκεπτόμενου πολίτη που μπορεί να βρει δίκιο σε κάτι και σε έναν Καρατζαφέρη. Όταν λέει ο Καρατζαφέρης, και ο κάθε Καρατζαφέρης, είναι πολλοί! Είναι πολλοί για εμάς! Να έρθουν οι άνθρωποι – οι νόμιμοι εννοείται, αλλά είναι και οι νόμιμοι πολλοί. Θα το καταλάβουμε αυτό; Και επειδή το λέει ο Καρατζαφέρης που είναι ακροδεξιός πάει να πει ότι λέει ψέματα;

Αν έδινες εσύ τίτλο στη συζήτησή μας τι θα έβαζες;

«Το μέσα μάτι βλέπει». Ένα σημείο αυτού του ανέκδοτου τραγουδιού λέει «δεν φεύγεις, πουθενά δεν πας από τον εαυτό σου. Δεν ξεφεύγεις, ό,τι ψέμα κι αν πεις».

To Σάββατο 20/3 ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας θα δώσουν συναυλία στο Ποδηλατοδρόμιο Ολυμπιακού Σταδίου, στο Μαρούσι. 10 χρόνια μετά από την αποχαιρετιστήρια συναυλία τους το 2001, επανασυνδέονται μουσικά και περιοδεύουν ξανά, έχοντας στο πλευρό τους τον αγαπημένο τραγουδοποιό Μάνο Ξυδούς... Μετά από δέκα χρόνια, φαίνεται ότι «τίποτα δεν έχει αλλάξει»!